Астмалық статустың диагностикалық критериін атаңыз

Демікпелік жағдай – бронхының демікпе ұстамасының 6 сағатқа дейін басылмайтын жəне симпатомиметикалық дəрілерге көнбейтін жағдай дамуымен, бронхылардың дренаждық функциясының бұзылуымен, сонымен қатар гипоксемия, гиперкапния пайда болуымен сипатталады.

Демікпелік жағдай түрлері:

1. Анафилаксиялық түрі: (ДЖ дереу, дамитын түрі) Иммунологиялық емес немесе псевдоаллергиялық реакциялармен аллергиялық реакция медиаторларының көп мөлшерде бөлінуімен сипатталады. Бұл түрінде гипоксия үдемелі түрде дамиды, сондықтан барлық клиникалық көріністері қарқынды жəне тасқынды түрде бір-бірін тез алмастырып отырады. Жедел жəне ауыр тұншығу ұстамасы комалық жағдайға туындатады.

2. Метаболизмдік түрі: (ДЖ баяу дамитын түрі) – β-адренергиялық рецепторларының функциональды блокадасы маңызды орын алады. Демікпелік жағдайдың бұл түрі аяқ астынан, кейде бірнеше тəуліктен немесе аптадан соң пайда болады. Науқастар белгілі бір көлемде жүріп-тұра алады (бөлмеде қимылдау, əжетханаға бару), бірақ өте қиналады, ентігумен қатар жалпы жағдайы нашарлайды.

ДЖ ағымының ауырлығына байланысты бөлінуі:

I кезеңі – салыстырмалы компенсация кезеңі.

Симпатомиметиктерге жəне басқа да бронходилятаторлық емге көнбейтін, бронхылық демікпенің ұзақ уақыт басылмайтын ұстамасы.

Келесі клиникалық симптомдар мен синдромдар байқалады:

- тыныс алу мен тыныс шығарудың айқын қиындауымен, қашықтан естілетін сырылдар мен минутына 30 жəне одан көп тыныс жиілігімен жүретін тахипноэ;

- науқастың екі иық тұсы көтеріңкі фиксацияланған, демін алу үшін көкіректің қосымша бұлшықеттерін іске қосуға мəжбүрлі қалыпта болады;

- тері жəне сілемейлі қабаттарда жайылған цианоз;

- перкуссия жасағанда қораб дыбысы естіледі;

- аускультация жасағанда өкпенің төменгі бөлігінде əлсіз везикулярлық тыныс, жоғарғы бөлігінде қатқыл, жайылған құрғақ сырылдар естіледі;

- əлсіз тахикардия;

- артериялық қысым қалыпты немесе жоғары;

- ЭКГ-де оң жақ қарынша мен жүрекшеге жүктеме түсу белгілері;

- ұзаққа созылған гипервентиляция қақырықтың тұтқырлығын артырады, ол бронхылардың саңылауын толығымен бітеп гиперкапния мен гипоксемияны көбейтеді.

II кезең – декомпенсация немесе «үнсіз» өкпе кезеңі:

- қашықтан естілетін сырылдардың өкпе аускультациясында естілмеуі («үнсіз өкпе»);

- жалпы жағдайы тез нашарлайды, сөйлеуі қиындайды, өте ауыр жағдай дамиды;

- науқас керует жиегін қолымен тіреп отырады;

- есі ауыспайды, бірақ кейде апатиялы қозу болады;

- аса терлегіштік нəтижесінде тері жабындылары ылғалды, диффузиялы цианоз;

- көкірегі эмфизематозды керілген, экскурсиясы анықталмайды, өкпеде қорап дыбысы естіледі;

- тынысы əлсіз, сырылдар өкпенің тек жоғарғы бөлігінде естіледі, бронхылардың толық бітелуінен кей жерінде тыныс шуылдары мүлдем естілмейді («үнсіз өкпе»);

- парадоксальды пульс – тыныс алу кезінде пульс толуының азаюы (pulsus paradozus), жүрек жиырылуының минутына 120- дан артуы байқалады;

- ЭКГ-де жүректің оң жақ бөлігінің жүктемелену белгілері, аритмия болуы мүмкін;

- артериялық қысым жоғары;

- бауырдың фиброзды капсуласының кеңеюінен оң жақ қабырға тұсында ауырсыну сезімі күшейеді;

- артериялық қанның газдық құрамы өзгереді - айқын гипоксия (Ро2 50-60 мм.рт.ст.) жəне гиперкапния (Рсо2 50-70 мм.рт.ст.) респираторлы немесе аралас типті ацидоз дамиды.

III кезең – гипоксиялық гиперкапниялық кома кезеңі.

Егер «үнсіз өкпе» синдромы шешілуі болмаса, онда гипоксиялық қозу, венаішілік енгізулерге белсенді түрде қозу пайда болады:

- науқастың жағдайы өте ауыр, нервтік-психикалық бұзылыстар, есінен тану ұстамамен алмасады;

- сирек, үстіртін, аритмиялы тыныс;

- диффузиялы сұрғылт цианоз, тершеңдік, сілекейдің көп ағуы;

- жіпше тəрізді пульс, гипотония, коллапс;

- артериялық қанда – гипоксемия (РО2 40-50 мм.рт.ст.), жоғары гиперкапния (РСО2 80-90 мм.рт.ст.). Айқын вентиляциялық бұзылыс. Қышқылдық-сілтілік тепе-теңдік жағдай метаболизмдік алкалозға, ал демікпе жағдайы ауырлығының күшеюінен метаболизмдік ацидоз дамиды;

- жауша сыртылық сұйықтықтың жəне қан көлемінің азаюы (дегидратация белгілері). Дегидратация, сонымен қатар созылмалы гипоксемияға, гематокриттің жоғарылауына жəне қанның қоюлауына алып келеді.

Кей науқастарда антидиуретик гормондардың секрециясы жоғарылап гиперволемия, гипернатриемия дамиды. Өкпеде сұйықтықтың көбеюі газ алмасудың нашарлауына жəне ұсақ бронхыларда обструкция дамуына алып келеді. Мұндай өзгерістерге бүйрекүстібездің функциясының төмендеуі əсер етеді.

Диагностика критерилері:

- қақырық түсуінің қиындауынан көп сағатқа кейде бірнеше тəулікке созылатын тұншығу;

- айқын əлсіздік;

- өлімнен қорқу;

- көп ретті симпатомиметикалық ингаляция қолдану жəне пуринді қатардағы препараттарды (тəулігіне 15-20 рет) қолданудың əсерінен бронх кеңейтуші əсерінің болмауы немесе бронхоспазмның күшеюі («рикошет синдромы»).

Жедел жəрдем:

- анафилаксиялық түрінде: 0,3-0,5мл 0,18 % эпинефрин ертіндісін 0,9 % натрий хлорид ерітіндісіне қосып көк тамырға құю;

- маска арқылы ылғалды оттек;

- көк тамырға кортикостероидтар жіберу: глюкокортикоидтық гормондар – преднизолон көк тамырға 90-150 мг (300 мг дейін), 120-180 мг метилпреднизолонға шағып есептегенде;

- β2-адреномиметиктерді ингаляция арқылы – сальбутамол 100 мкг/мөлшерін небулайзер арқылы 5-10 минут беру. Əсері болмаған жағдайда 20 минуттан кейін ингаляцияны қайталау; немесе сальметерол + флутиказон аэрозоль түрінде 25/50 мкг, 25/125 мкг, 25/250 мкг немесе будесонид 1000-2000 мкг небулайзер арқылы 5-10 минут беру;

- аминофиллиннің бастапқы мөлшері дене салмағына 5,6 мг/кг (10-15 мл 2,4% ерітіндісін 5-7 минут баяу енгізу), сүйемелдеуші мөлшері- 2-3,5 мл ерітіндісін науқастың клиникалық жағдайын жақсарту үшін фракционды немесе тамшылатып енгізіледі;

- гепарин 5000-10000 БІР көк тамырға;

- инфузиялы терапия, сұйықтықтың орнын толықтыру мақсатымен гемоконцентрацияны реттеу, жəне бронхыдағы қақырықты, сілемейді сұйылту үшін - көк тамырға 4% гидрокарбонат натрий ерітіндісі, 0,9% натрия хлорид ерітіндісі, 5% декстроза ерітіндісі;

- өкпе вентиляциясының үдемелі бұзылысында жасанды вентиляция қолданылады (ИВЛ).

Коматозды жағдай кезінде:

- кеңірдекті шұғыл интубациялау;

- өкпеге жасанды вентиляция жасау;

- қажет жағдайда – жүрек-өкпелік реанимация;

- дəрі-дəрмектік ем жүргізу.

Кеңірдек интубациясы мен ӨЖВ жасау үшін көрсетімдері:

- гипоксиялық жəне гиперкапниялық кома;

- жүрек-қантамырлық коллапс;

- 1 минут ішінде тыныс алу жиілігі 50- ден артық;