28. ҚАРЖЫЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ МАҚСАТЫ МЕН САЯСАТЫ
Топтың негiзгi қаржылық міндеттемелері қарыздарды да, саудалық және басқа да кредиторлық берешекті де қамтиды. Топтың операцияларын қаржыландыру осы қаржылық міндеттемелердің мақсаты болып табылады.. Топта оның операциялық қызметі барысында тікелей туындайтын сауда-саттық және басқа да дебиторлық берешек, ақшалай қаражат, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді депозиттер болады. Топ сату үшін қолда бар инвестицияларға ие болады.
Топ пайыздық мөлшерлемелердің тәуекеліне, валюталық тәуекелге, кредиттік тәуекелге және өтімділік тәуекелге ұшырайды.
Пайыздық мөлшерлемелердің өзгеру тәуекелі
Пайыздық мөлшерлемелердің өзгеру тәуекелі – бұл қаржы құралы бойынша болашақ ақшалай ағындардың әділ құны нарықтық пайыздық мөлшерлемелердің өзеруіне байланысты құбылып тұратын тәуекел. Топтың нарықтық пайыздық мөлшерлеменің өзгеруі тәуекеліне ұшырауы ең алдымен Топтың құбылмалы пайыздық мөлшерлемесімен бірге ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді борыштық міндеттемелерге жатқызылады. (16-ескертпе). Топ өзінің пайыздық мөлшерлеменің өзгеру тәуекелін қарыздар көрсетілген валютадағы пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруіне жасалған мониторинг арқылы шектейді.
Барлық басқа шамалар өзгеріссіз болған жағдайда, пайыздық мөлшерлемесі құбылып тұратын қарыздар Топтың салық салуға дейінгі табысына мынадай әсерін тигізеді:
Мың теңгемен
|
Базистік пункттерде артуы/кемуі*
|
Салық салғанға дейінгі пайдаға әсер
|
|
|
|
2014 жылғы 31 желтоқсанда аяқталған жылға
|
|
|
Либор
|
2 / (2)
|
(13.301) / 13.301
|
Еуробор
|
7 / (7)
|
(28.759) / 28.759
|
|
|
|
2013 жылғы 30 қыркүйекте аяқталған тоғыз айда
|
|
|
Либор
|
3 / (3)
|
(17.457) / 17.457
|
Еуробор
|
12 / (12)
|
(41.536) / 41.536
| * 1 базистік пункт = 0,01%.
Пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімталдыққа жүргізілген талдау шеңберінде базалық пункттердегі өзгерістер туралы ұйғарымдар өткен жылдармен салыстырғанда қазіргі кезде айтарлықтай көп құбылмалы болуымен сипатталатын нарықтық жағдайға негізделеді.
Валюталық тәуекел
Валюталық тәуекел – қаржы құралы бойынша болашақ ақша ағынының әділ құны валюталық бағамдарға енгізілген өзгерістердің нәтижесінде құбылатын болады деген тәуекел. Топтың шетел валюталарының айналым бағамының өзгеру тәуекеліне ұшауға бейім болуы бұл қаржы құралы бойынша болашақ ақша ағындарының әділ құны валюталық бағамдағы өзгерістердің нәтижесінде ауытқу тәуекелі. Сонымен қатар, Топтың айырбастау бағамдарының өзгеру тәуекеліне бейімділігі операциялық қызметпен байланысты (табыстар мен шығыстар Топтың жұмыс істеп түұрған валютасынан ерекшеленетін валютада берілген уақытта).
Мына кестелерде барлық басқа да параметрлер өзгермейтін жағдайда АҚШ доллары мен Еуроның айырбастау бағамында болуы мүмкін өзгерістерге сезімталдық талдауы берілген. Топтың басқа да валюталардағы бағамдардың өзгеру тәуекеліне бейімдігі маңызды емес болып табылады.
Мың теңгемен
|
Айырбастау бағамының артуы/(азаюы)
|
Салық салғанға дейінгі пайдаға әсер
|
|
|
|
2014 жылғы 30 желтоқсандағы жай-күй
|
|
|
АҚШ доллары
|
17,37%/(17,37%)
|
(3.838.785)/3.838.785
|
Еуро
|
18,36%/(18,36%)
|
(7.537.546)/ 7.537.546
|
|
|
|
2013 жылғы 31 желтоқсандағы жай-күй
|
|
|
АҚШ доллары
|
30%/10%
|
(11.447.961)/(3.815.987)
|
Еуро
|
30%/10%
|
(11.432.867)/(3.810.956)
|
28.ҚАРЖЫЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ МАҚСАТЫ МЕН САЯСАТЫ (жалғасы) Кредиттік тәуекел
Кредиттік тәуекел - бұл Топты қаржылық залалға алып келетін тәуекел, себебі контрагенттер қаржылық құрал немесе клиенттік шарт бойынша өз міндеттемелерін орындамайды. Топ банктердегі депозиттерді қоса алғанда (11,12 және 14-ескертпелер), несие тәуекелiне ең алдымен сауда-саттық дебиторлық қарыз бен қаржылық қызметке қатысты (10-ескертпе) өз операциялық қызметіне байланысты тәуекелге ұшырайды. Топтың тәуекелге ұшырауы мен оның контрагенттерінің кредиттік қабілеті ұдайы бақыланады. Кредиттік тәукелге барынша ұшырау әрбір қаржылық активтің баланстық құнымен шектелген (10, 11, 12 және 14-ескертпе).
Топтың шоғырландырылған қаржылық есептемесінде танылған қаржылық активтердің баланстық құны құнсыздануға арналған резервті шегергенде Топтың кредиттік тәуекелінің ең жоғарғы деңгейін білдіреді.
Клиенттермен байланысты кредиттік тәуекелдерді басқару кредиттік тәуекелдерді басқарумен байланысты Топтың саясатына, рәсімдері мен бақылауларына сәйкес жүзеге асырылады. Клиенттерден түсетін өтелмеген дебиторлық балансты Топтың басшылығы тұрақты бақылайды. 2014 жылғы 30 желтоқсандағы жай-күй бойынша Топта УзбекЭнерго МАК деген бір клиент болды, оның берешегі 10.048.687 мың теңге мөлшерін құрайды, бұл дебиторлық берешектің жалпы сомасының 68%-ын құрайды (2013 жылғы 31 желтоқсанда: 5.135.171 мың теңге, бұл 60%-ды құрайды).
Құнсыздануға жасалатын талдауды Топтың басшылығы мерзімі өткен күн саны негізінде дербес түрде әр есептік күнге жүргізеді. Есеп айырысулар бұрын нақты көтерілген залалдар туралы ақпаратқа негізделеді. Есептік күнге кредиттік тәуекелге аса бейімділік 10-ескертпеде қарастырылған қаржылық активтердің әр сыныбының баланстық құнымен берілген. Топта өзіне кепілдіккке берілген мүлік жоқ.
Ақша қаражаттары мен депозиттер бойынша кредиттік тәуекел шектелген, себебі Топтың контрагенттері халықаралық рейтиингтік агенттіктер берген кредиттік рейтингтері жоғары банктер болып табылады.
Өтімділік тәуекелі
Топ басшылығы өтiмдiлік және қысқа мерзiмдi, орта мерзімді және ұзақ мерзiмдi қаржыландыруды басқарудың талаптарына сай өтiмділік тәуекелдiлігін басқарудың қажеттi жүйесін құрды. Топ бiрдей резервтер, банктiк қарыздар және қолжетімді кредит жүйелерін қолдау жолымен, болжамдалған және нақты ақша қозғалысына мониторинг жүргізу жолымен қаржы активтері мен міндеттемелерін өтеу мерзімдерін салыстыру жолымен өтімділік тәуекелін басқарады.
Топ борышты қайта қаржыландыруға қатысты тәуекелдердің шоғырлануын бағалады және бұл өте төмен болады деген пікірге келді. Топ жеткілікті түрде сан алуан қаржы көздеріне қол жеткізе алады және 12 ай ішінде өтелетін берешектер тиісті кредиторлармен жүргізілуі мүмкін.
Мына кестелерде шартты дисконтталмаған ақша ағындары негізінде Топтың қаржылық міндеттемелері бойынша Топтың келісім-шарттық мерзімдері көрсетілген.
Мың теңгемен
|
Қажеттілігіне дейін
|
1 айдан 3 айға дейін
|
3 айдан 1 жылға дейін
|
1 жылдан 5 жылға дейін
|
5 жылдан көп
|
Барлығы
|
2014 жылғы 31 желтоқсанға
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қарыздар
|
|
4.076.231
|
10.895.062
|
56.652.174
|
51.083.760
|
122.707.227
|
Кредиторлық берешек
|
|
11.994.310
|
|
|
|
11.994.310
|
|
|
16.070.541
|
10.895.062
|
56.652.174
|
51.083.760
|
134.701.537
|
|
|
|
|
|
|
|
2014 жылғы 31 желтоқсанға
|
|
|
|
|
|
|
Қарыздар
|
|
3.008.118
|
9.111.297
|
51.220.352
|
42.982.662
|
106.322.429
|
Кредиторлық берешек
|
|
14.713.802
|
|
|
|
14.713.802
|
|
|
17.721.920
|
9.111.297
|
51.220.352
|
42.982.662
|
121.036.231
|
Достарыңызбен бөлісу: |