I Бөлім. Қазіргі қоғам құндылықтары: мәдениет және өркениет. Сөз мәдениеті
*
*
*
1
Тақырып 1. Қоғам құндылығы – халықтың тілі, мәдениеті, салт-дәстүрі. Орфографиялық норма. Сөйлеу тілі
2
Тақырып 2. Ұлттық руханиятымыздың өзегі – тіл. Әдеби тіл. Дауысты дыбыстардың жазылуы
3
Тақырып 3. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Қолөнер – сырлы өнер. Әдеби тіл. Дауыссыз дыбыстардың жазылуы. Бірге және бөлек жазылатын сөздер
4
Тақырып 4. Қазақ киносы – қазақ тарихы. Дефис арқылы жазылатын сөздер. Бас әріппен жазылатын сөздер. Тасымал
5
Тақырып 5.Сөз мәдениетінің адам қарым- қатынасындағы орны. Сөйлеу шеберлігі және тіл мәдениеті. Ауызекі сөйлеу стилі. Шылау және одағай сөздердің жазылуы. Қосымшалардың жазылуы
II Бөлім. Индустрияландыру: ұлттық өндіріс. Сөз мәдениеті
*
*
*
6
Тақырып 6. Түрксіб теміржолы. Тұлпар-Тальго. Сөз дәлдігі
7
Тақырып 7. Қара көмір. Мыс кендері. Алматы метросы. Сөз дәлдігі
8
Тақырып 8. Мұнай индустриясы. Әлемнің ірі индустриялық алпауыттары Қазақстанда. Сөз дәлдігі
III Бөлім. Адамзат дамуының жаһандық мәселелері. Тілдік жүйе және норма
*
*
*
9
Тақырып 9. Ұлттық мәдениеттің жаһандану үрдісі. Тілдік норма. Ғылыми стиль
Тақырып 11. Аумақтық жаһандану. Сөзжасамның аналитикалық тәсілі
12
Тақырып 12. Ақпараттық- коммуникациялық жаһандану. Адамзат дамуының жаһандық мәселелері. Сөзжасамның лексика-семантикалық тәсілі. Әдеби тілдің сөзжасамдық нормалары
IV Бөлім. Адам өмірін сақтау. Тілдік жүйе және норма
*
*
*
13
Тақырып 13. Адам өмірін қорғау – басты міндет. Адамның денсаулығы – қоғам байлығы. Адам өмірі және қоршаған орта. Тіркестердің мағыналық байланысы. Сөз тазалығы. Сөйлем мүшелерінің орын тәртібі. Көркем әдебиет стилі
14
Тақырып 14. Спорттың адам өміріне пайдасы. Мәтіндегі сөйлемдердің орын тәртібі
V Бөлім. Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма
*
*
*
15
Тақырып 15. Таңғажайып сәулет өнері. Киіз үй – ғажап сәулет туындысы. Таспен жазылған тарих. Тілдік жүйе және норма. Сөйлем және мәтін деңгейінде қойылатын тыныс белгілер (үтір, сызықша, жақша, нүктелі үтір)
16
Тақырып 16. Қазақстан сәулет өнерінің көне ескерткіштері. Қазақтың танымал сәулетшілері. Сызықша. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықша. Ғылыми әдебиет тілінің сөз бедері
17
Тақырып 17. Заманауи сәулет туындылары
Ел астанасы – сәулет өнерінің жаңа тынысы. Қос нүкте
VI Бөлім. Қазақстан бүгінгі әлемде: Қазақстанның өткені мен келешегі
*
*
*
18
Тақырып 18. Тіл – тарихтың айнасы. Әліпби. Тілдік бағдар
19
Тақырып 19. «Ұлы даланың жеті қыры» - тарих пен болашақтың алтын көпірі. Тілдік бағдар: Шешендік сөзге қойылатын талаптар
20
Тақырып 20. Әлемді таңдандырған ашылым. 100 жаңа есім – серпілістің кепілі. Тілдік бағдар: Ғылыми стиль
VII Бөлім. Экология: ядролық және мұнай өндірістері
*
*
*
21
Тақырып 21. Семей полигоны. Ядролық өндіріс – табиғатқа төнген қауіп. Тілдік бағдар: Айтыс
22
Тақырып 22. Мұнай өндірісі: пайдасы мен зияны. Мұнай қалдықтарының экологияға әсері. Дәйексөзге сілтеме жасау және пайдаланылған әдебиеттерді рәсімдеу талаптары
VIII Бөлім. Қазіргі қоғам: миграция және зияткерлік миграция
*
*
*
23
Тақырып 23. Миграция – әлеуметтік құбылыс. Тілдік бағдар: Сөзталас
24
Тақырып 24. Зияткерлік миграция: пайдасы мен қаупі. Тілдік бағдар: Ресми ісқағаздары стилі мен оның тілдік ерекшеліктері
IX Бөлім. Әлемді өзгерткен өнертабыстар
*
*
*
25
Тақырып 25. Әлемді өзгерткен ұлы жаңалықтар. Тілдік бағдар: Публицистикалық стильдің тілдік ерекшеліктері
Тақырып 27. Туризм саласы: өткені мен бүгіні. Тілдік бағдар: Әңгіме және «Дөңгелек үстел»
28
Тақырып 28. Экотуризмнің ерекшеліктері. Тілдік бағдар: Ой айқындылығы. Сөз дәлдігі
29
Тақырып 29. Қазақстандағы экотуризм. Тілдік бағдар: Пікірталас мәдениетіндегі сөз қолданыстар
Пән бойынша барлығы
60
23
37
Оқыту нәтижелері және бағалау критерийлері
№
Бөлім атауы
Бөлім мазмұны
Оқыту нәтижелері
Бағалау критерийлері
Қазіргі қоғам құндылықтары: мәдениет және өркениет. Сөз мәдениеті
Қоғам құндылығы – халықтың тілі, мәдениеті, салт-дәстүрі. Орфографиялық норма. Сөйлеу тілі.
Ұлттық руханиятымыздың өзегі – тіл. Әдеби тіл. Дауысты дыбыстардың жазылуы.
Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Қолөнер – сырлы өнер. Әдеби тіл. Дауыссыз дыбыстардың жазылуы. Бірге және бөлек жазылатын сөздер.
Тақырып 4. Қазақ киносы – қазақ тарихы. Дефис арқылы жазылатын сөздер. Бас әріппен жазылатын сөздер. Тасымал.
Сөз мәдениетінің адам қарым- қатынасындағы орны. Сөйлеу шеберлігі және тіл мәдениеті. Ауызекі сөйлеу стилі. Шылау және одағай сөздердің жазылуы. Қосымшалардың жазылуы.
Мәтіндегі негізгі ойды анықтау. Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану.
1) Мәтіндегі негізгі ойды анықтайды, көтерілген мәселеге баға беріп, мәліметтер мен пікірлерді өңдейді
2) Мәтін үзінділері бойынша өз біліміне сүйеніп тақырыпты жалғастырады;
3) Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазады;
4) Тыңдалым материалы бойынша сұрақтар құрастырады және бағалайды;
5) Сөйлеу мәдениетін қолданады.
Индустрияландыру: ұлттық өндіріс. Сөз мәдениеті
Түрксіб теміржолы. Тұлпар-Тальго. Сөз дәлдігі.
Тақырып 7. Қара көмір. Мыс кендері. Алматы метросы. Сөз дәлдігі.
Мұнай индустриясы. Әлемнің ірі индустриялық алпауыттары Қазақстанда. Сөз дәлдігі.
Әртүрлі жанрдағы мәтіндерге болжам жасау, стильдік ерекшелігін тану
1) Мәтінде көтерілген мәселеге автор мен оқырманның қарым - қатынасын ескере отырып, сұрақтар құрастырады
2) Әртүрлі графиктік мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, шартты белгі) мәліметтерді талдайды, негізгі үрдістерді анықтайды;
3) Жазба жұмысын абзац пен бөліктерге бөледі, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп жазады;
4) Логикалық және стильдік түзетулер енгізеді, редакциялайды.
Адамзат дамуының жаһандық мәселелер. Тілдік жүйе және тілдік норма
Ұлттық мәдениеттің жаһандану үрдісі. Тілдік норма. Ғылыми стиль.
Экономикалық жаһандану. Сөзжасамдық тәсілдер.
Аумақтық жаһандану. Сөзжасамның аналитикалық тәсілі.
Ақпараттық- коммуникациялық жаһандану. Адамзат дамуының жаһандық мәселелері. Сөзжасамның лексика-семантикалық тәсілі. Әдеби тілдің сөзжасамдық нормалары.
Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату.
1) Берілген мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажыратады.
2 )Мәтіннің мақсатты аудиторияға сәйкес қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдайды.
3) Ғылыми - көпшілік стильдің жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданады, интервью жазады;
4)Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасайды;
5) Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алады;
6) Сөзжасамдық және синтаксистік нормаларды сақтайды.
Адам өмірін сақтау. Тілдік жүйе және тілдік норма
Адам өмірін қорғау – басты міндет. Адамның денсаулығы – қоғам байлығы Адам өмірі және қоршаған орта. Тіркестердің мағыналық байланысы. Сөз тазалығы. Сөйлем мүшелерінің орын тәртібі. Көркем әдебиет стилі.
Спорттың адам өміріне пайдасы. Мәтіндегі сөйлемдердің орын тәртібі.
1) Көпшілікке арналған очерктің жанрлық ерекшелігін талдау.
1) Әртүрлі стильдегі (ғылыми, ресми іс - қағаздар, публицистикалық, көркем әдебиет, ауызекі сөйлеу стилі) мәтіндердің тақырыбын, мақсатты аудиторияға сәйкес қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстырады.
2)Синтаксистік нормаларды сақтайды.
Сәулет өнері. Тілдік жүйе және норма
Таңғажайып сәулет өнері. Киіз үй – ғажап сәулет туындысы. Таспен жазылған тарих. Тілдік жүйе және норма. Сөйлем және мәтін деңгейінде қойылатын тыныс белгілер (үтір, сызықша, жақша, нүктелі үтір).
Қазақстан сәулет өнерінің көне ескерткіштері. Қазақтың танымал сәулетшілері. Сызықша. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықша. Ғылыми әдебиет тілінің сөз бедері.
Заманауи сәулет туындылары
Ел астанасы – сәулет өнерінің жаңа тынысы. Қос нүкте.
1) Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу.
1)БАҚ, энциклопедиялық, ғылыми - көпшілік, ғылыми еңбектерден деректерді ала біледі, сілтеме жасайды,
2) Қажетті клишелер мен лексикалық құрылымдарды қолданып, көтерілген мәселе бойынша өз ойын дәлелдеп эссе жазады: (аргументативті эссе);
3) Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша түртіп жазудың (конспектілеудің) әртүрлі жолдарын меңгеру арқылы негізгі ақпаратты іріктейді;
4) Мәтіндерді түзетеді және редакциялайды;
5)Орфографиялық және лексикалық норма талаптарын сақтайды;
6) Сөйлем және мәтін деңгейінде тыныс белгілерін қолданады.
Қазақстан бүгінгі әлемде: Қазақстанның өткені мен келешегі
Тіл – тарихтың айнасы. Әліпби. Тілдік бағдар.
«Ұлы даланың жеті қыры» - тарих пен болашақтың алтын көпірі. Тілдік бағдар: Шешендік сөзге қойылатын талаптар.
Әлемді таңдандырған ашылым. 100 жаңа есім – серпілістің кепілі. Тілдік бағдар: Ғылыми стиль.
1) Таза ғылыми стильдегі тезис, аннотацияның құрылымы мен рәсімделуін білу.
1) Таза ғылыми стильді тілдік құралдар арқылы таниды (терминдер, ұғымдар, шартты белгілер, синтаксистік құрылымы);
2) Таза ғылыми стильдегі тезис, аннотацияның жанрлық ерекшеліктерін талдайды;
3) Грамматикалық, орфоэпиялық норманы сақтайды.
Экология: ядролық және мұнай өндірістері
Семей полигоны. Ядролық өндіріс – табиғатқа төнген қауіп. Тілдік бағдар: Айтыс.
Мұнай өндірісі: пайдасы мен зияны. Мұнай қалдықтарының экологияға әсері. Дәйексөзге сілтеме жасау және пайдаланылған әдебиеттерді рәсімдеу талаптары.
1) Тыңдалым материалы бойынша сұрақтар құрастыру және бағалау
1) Мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі (дәріс) мақсатты аудиторияға арналған терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды қолданады;
2) Таза ғылыми стильдегі дәрістің құрылымы мен рәсімделуін біледі, жанрлық ерекшеліктерін түсінеді;
3) Пунктуациялық норманы сақтайды.
Қазіргі қоғам: миграция және зияткерлік миграция
Миграция – әлеуметтік құбылыс. Тілдік бағдар: Сөзталас.
Зияткерлік миграция: пайдасы мен қаупі.
Тілдік бағдар: Ресми ісқағаздары стилі мен оның тілдік ерекшеліктері.
1) Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану.
1) Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында тыңдаушыларға ықпал ете дұрыс, шешен сөйлейді;
2) Таза ғылыми стильдің жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, интервью жазады;
3)Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолданады.
Әлемді өзгерткен өнертабыстар
Әлемді өзгерткен ұлы жаңалықтар. Тілдік бағдар: Публицистикалық стильдің тілдік ерекшеліктері.
Әлемді таңғалдырған өнертапқыш балалар. Рецензия.
1) Мәтін үзінділері бойынша болжам жасау.
1)Мәтін үзінділері бойынша болжам жасайды, тиісті ақпаратты анықтайды;
2) Таза ғылыми стильдегі рецензияның құрылымы мен рәсімделуін біледі, жанрлық ерекшеліктерін талдайды;
3) Тыңдалым материалы бойынша сұрақтар құрастырады және бағалайды;
4) Мәтіннің стильдік ерекшелігін анықтайды;.
5) Грамматикалық , орфоэпиялық нормаларды сақтайды.
Туризм: экотуризм
Туризм саласы: өткені мен бүгіні. Тілдік бағдар: Әңгіме және «Дөңгелек үстел».
Экотуризмнің ерекшеліктері. Тілдік бағдар: Ой айқындылығы. Сөз дәлдігі.
Қазақстандағы экотуризм. Тілдік бағдар: Пікірталас мәдениетіндегі сөз қолданыстар.
1) Коммуникативтік жағдаятқа сай көпшілік алдында шешен сөйлеу.
1) Мамандандырылған тар аядағы арнайы мәтіндердегі (пікірталас) мақсатты аудиторияға арналған терминдер мен ұғымдарды, тілдік оралымдарды, мәтін үзінділерін талдайды;
2) Мәтін және мәтін үзінділері деңгейінде тыныс белгілерін қолданады;
3)Әдеби тіл нормаларын сақтайды.
Әдебиеттер және оқу құралдарының тізбесі
Негізгі әдебиеттер: А. Қасымбек, Л. Оспанова. Қазақ тілі: Мұғалім кітабы. Баспасы: Арман-ПВ, 2015
А. Қасымбек, М. Сағадиева, З. Аманжолова. Қазақ тілі: Оқулық. - Арман-ПВ, 2015
А. Қасымбек, М. Сағадиева. Қазақ тілі: Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы. Баспасы: Арман-ПВ, 2015
Г. Қосымова Қазақ тiлi. Әдiстемелiк нұсқау. – Мектеп, 2015
Г. Қосымова Қазақ тiлi. Оқулық. – Мектеп, 2015
Г. Стамқұлова, Г. Оспанова. Қазақ тiлi. Дидактикалық материалдар, - Мектеп, 2015
Г.Тұрсынова, Ұ.Шүленбаева, Г.Рыскелдиева, А.Итемирова. Қазақ тілі: Оқулық. (Экология, су ресурсы, құрылыс-сәулет салаларындағы мамандықтарға арналған). – Алматы: ҚазҰТУ, 2013
Ж. Дәулетбекова, Қ. Рай, Л. Жұмекенова . Қазақ тілі. Оқулық +Үнтаспа, Атамұра, 2019
Ж. Дәулетбекова, П. Юсуп, Л. Жұмекенова. Қазақ тілі. Оқыту әдістемесі. - Атамұра, 2019
Ж.Отарбекова, Б.Нұржанова, П. Байтымбетова. Нормативті қазақ тілі. – Алматы, 2015
Жалпы білім беретін мектептің 11-сыныбының жаратылыстану-математикалық бағытына арналған оқулық. 2020 // http://armanpv.kz/?book=226
Жалпы білім беретін мектептің 11-сыныбының қоғамдық-гуманитарлық бағытына арналған оқулық. 2020// http://armanpv.kz/?book=227
Қазақ әдеби тілінің сөздігі. – Алматы, 2011
Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: Аруна, 2010
Қазақ тілі. Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында негізгі орта білім беру деңгейінің 10–11-сыныптарына арналған оқу бағдарламасы. – Астана, 2016.
Л. Ибраймова. Тіл білімінің өзекті мәселелері . -Нұр- Сұлтан:Фолиант, 2019.- 232б.
Л. Ибраймова. Тіл білімінің өзекті мәселелері.-Нұр- Сұлтан:Фолиант, 2019.- 232б.
М. Атабаева Қазақ тiлi. Диктанттар жинағы, - Мектеп, 2015
Н.Уәлиев. Сөз мәдениеті. – Алматы: Мектеп, 1984
Р.Сыздық. Тілдік норма және оның қалыптасуы. – Алматы, 2001
Т. Ермекова, Г. Тоқтыбаева, Н. Дүсіпова Қазақ тілі. Оқулық+СD – Нұр-Сұлтан: - Арман-ПВ, 2019. – 176 бет. Т.Н.Ермекова. Қазақ тілі: жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбының жаратылыстану-математикалық бағытына арналған оқулық./ Ермекова Т.Н., Тоқтыбаева Г.Б., Дүсіпова Н.Ә. – Нұр-Сұлтан: «Арман-ПВ» баспасы, 2019. – 176 бет. // http://armanpv.kz/?book=226
Т. Ермекова, Н. Дүсіпова, Г. Тоқтыбаева Қазақ тілі. Мұғалім кітабы, - Арман-ПВ, 2019
Т. Ермекова, Н. Дүсіпова, Г. Тоқтыбаева. Қазақ тілі. Дидактикалық материалдар. Баспасы: Арман-ПВ, 2019
Қосымша әдебиеттер: «Қазақстан». Ұлттық энциклопедия. Бас редактор Ә. Нысанбаев. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы» бас редакциясы, 1998
