Сыныптар Жеке сабақ сағаттарының саны

8 Қосымша білім беру ұйымдарында білім беру процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері

Балаларға арналған қосымша білім беру ұйымдары қызметінің тәртібі Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығымен бекітілген балаларға арналған қосымша білім беру ұйымдары қызметінің Үлгілік қағидаларында (өзгерістер енгізілуде), Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 14 маусымдағы № 228 бұйрығымен бекітілген балаларға арналған қосымша білім беру ұйымдары түрлері қызметінің Үлгілік қағидаларында айқындалған.

Балаларға арналған қосымша білім беру ұйымы балалардың сұраныстарын, отбасының, білім беру ұйымдарының, қоғамдық ұйымдардың (оның ішінде балалар мен жасөспірімдер) қажеттіліктерін, өңірдің әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктерін, ұлттық-мәдени дәстүрлерді ескере отырып, білім беру бағдарламаларын дербес әзірлейді.

Қазақстан Республикасы Заңының 1-бабының 9-2) тармағына сәйкес білім беру бағдарламасы оқытудың мақсаттарын, нәтижелері мен мазмұнын, білім беру процесін ұйымдастыруды, оларды іске асыру тәсілдері мен әдістерін, оқыту нәтижелерін бағалау өлшемшарттарын қамтитын білім берудің негізгі сипаттамаларының бірыңғай кешені ретінде әзірленеді.

«Балаларға қосымша білім беру бойынша қосымша білім беру ұйымдарына құжаттар қабылдау және оқуға қабылдау» мемлекеттік қызмет көрсету қағидалары Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 22 мамырдағы №219 бұйрығымен бекітілген.

Балаларға заманауи қосымша білім беру мектеп білімімен бірге біртұтас білім беру кеңістігін құрайды, ол бастауыш, негізгі, жалпы орта білім берудің МЖМББС шеңберінен тыс баланың өз еркімен таңдаған іс-әрекетін дамыту процесі ретінде сипатталады. Балаларға қосымша білім берудің 2020-2021 оқу жылындағы ерекшеліктері жалпы орта және қосымша білім беруді неғұрлым тығыз интеграциялау қажеттілігімен байланысты.

Білім берудің әрбір деңгейі үшін қосымша білім беру белгілі бір жас кезеңі жағдайында тұлғаның ерекшеліктеріне сүйене отырып, МЖМББС-дан тыс өзінің мазмұндық модулін ұсынуға құқылы:

• 
  мектепке дейінгі білім беру деңгейінде – мектепке дейінгі білім беру ұйымына бармайтын балалар үшін мектепалды даярлық;
  
• 
  бастауыш білім беру деңгейінде – оқушылардың позициясын игеруге көмектесу: әртүрлі оқу қоғамдастықтарына қосу;
  
• 
  негізгі білім беру деңгейінде – жеке тұлғаның өзін-өзі анықтау процесін қолдау: әртүрлі қызмет салаларында маңызды мәселелер спектрін кеңейту және оларды шешу тәжірибесін алу;
  
• 
  жалпы орта білім беру деңгейінде – білім алушылардың кәсіби өзін-өзі анықтау процесін сүйемелдеу, кәсіби бағдарлауды қамтамасыз ету.
  

• 
  балаға білім беру саласын (қызметтің бағыты мен түрін).бағдарламаның бейіні және оны игеру уақытын, педагогті еркін таңдауы үшін жағдай жасау;
  
• 
  баланың мүддесін, бейімділігі мен қажеттіліктерін қанағаттандыратын әр түрлі қызмет түрлері;
  
• 
  тұлғаның таным мен шығармашылыққа, өзін-өзі тануға және өзін-өзі анықтауға деген ынтасын дамытуға ықпал ететін білім беру процесінің тұлғалық-әрекеттік сипаты;
  
• 
  балаға жеке тұлғаға бағытталған көзқарас, әркім үшін «сәттілік жағдайын» құру;
  
• 
  жеке тұлғаның өзін-өзі іске асыруы, өзін-өзі тануы, өзін-өзі анықтауы үшін жағдай жасау;
  
• 
  баланың сынама алу құқығын және таңдаудағы қателіктерді, өзін-өзі анықтау мүмкіндіктерін қайта қарау құқығын тану;
  
• 
  баланың жеке басының қадір-қасиетіне нұқсан келтірместен өзінің даму сатыларын көруге және осы дамуды ынталандыруға көмектесетін өзі таңдаған білім беру бағдарламасының (қызмет түрі, білім саласы маңайында) шегінде баланың алға жылжуының нәтижелілігін анықтаудың осындай құралдарын қолдану.
  

Балаларға қосымша білім беруде балалардың ғылыми-техникалық шығармашылығы маңызды орын алады. Жас техниктер мектептері мен станцияларында бастапқы техникалық модельдеу, авиамодельдеу, кеме модельдеу, автомодельдеу, ракетамодельдеу, радиотехника және робототехника сияқты техникалық шығармашылық түрлері іске асырылады. Техникалық шығармашылықтың дәстүрлі түрлерін дамытумен қатар бағдарламалау, информатика және ақпараттық технологиялар, компьютерлік дизайн, компьютерлік графика, медиадизайн, жобалау-зерттеу қызметі және т.б. белсенді дамуда.

Көркем-эстетикалық қосымша білім беру балалар өнер мектептері мен балалар көркемөнер мектептерінде жүзеге асырылатын балалар арасындағы ең бұқаралық және танымал бағыт. Республикада балалардың қатысуымен көркем шеберлік байқаулар, көрмелер, пленэрлер өткізу жалғасуда.

Балаларды қосымша білім беруге жаппай тарту, дарынды балаларды анықтау, оқушыларды кәсіби бағдарлау, әртүрлі деңгейдегі байқауларда, жарыстарда және басқа да іс-шараларда көпшілік алдында сөйлеу дағдыларын дарыту мақсатында 2021-2022 оқу жылында мектепішілік, аудандық (қалалық) және облыстық деңгейлерде балалар арасында республикалық іс-шаралардың өңірлік кезеңдерін ұйымдастыру және өткізу ұсынылады:

- Балаларды қосымша білім беруге жаппай тарту, дарынды балаларды анықтау, оқушыларды кәсіби бағдарлау, әртүрлі деңгейдегі байқауларда, жарыстарда және басқа да іс-шараларда көпшілік алдында сөйлеу дағдыларын дарыту мақсатында 2021-2022 оқу жылында мектепішілік, аудандық (қалалық) және облыстық деңгейлерде балалар арасында республикалық іс-шаралардың өңірлік кезеңдерін ұйымдастыру және өткізу ұсынылады:

- қолданыстағы автокөлік модельдері (автобустар, жеңіл көлік, жүк көлігі, арнайы техника, жол талғамайтын көліктер және эксперименттік модельдер);

- өнеркәсіп (техникалық ойыншықтарды, оның ішінде дәстүрлі емес материалдардан жасалған станок жабдықтары, әртүрлі техникалық объектілердің модельдері және эксперименттік модельдерді қоса алғанда);

- ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтары (тракторлар, комбайндар, сепкіштер, тиегіштер, іріктегіштер, шөмелегіштер, ауыл шаруашылығы кешендерінің модельдері, эксперименттік модельдер және т.б.);

- әскери техника (танктер, зеңбіректер, бронетранспортерлер, әуе шабуылына қарсы қорғаныс құралдарының модельдері, тапаншалар, автоматтар, мылтықтардан басқа және т.б. эксперименттік модельдер);

- су көлігі (әуе кемелерінің модельдері, кемелер, яхталар, гидропландар, катерлер, қайықтар, эксперименттік модельдер және т.б.);

- құрылыс (тұрғын үйлердің, әкімшілік ғимараттар, коттедждер, кешендер, спорт ғимараттары, вокзалдар, порттар, әуеайлақтары, сауда орталықтары және т.б. макеттері);

- жылу энергетикасы, электр энергетикасы, баламалы энергетика (ядролық энергетика және жылу физикасы; баламалы және көміртекті емес энергетика; энергия үнемдейтін технологиялар; отынды өндіру және қайта өңдеу; радиоактивті қалдықтарды жою және көму технологиясы және т.б.);

- авиация: авиация техникасын әзірлеу саласындағы жобалар мен модельдер (ұшақтар, тікұшақтар, ұшқышсыз ұшу аппараттары, экраноплан, гидроұшақ, амфибиялар және т.б.);

- космонавтика және аэроғарыш техникасы: ғарыш техникасын әзірлеу саласындағы жобалар мен модельдер (зымыран жүйелері, ғарыш станциялары, спутниктер, аппараттар және т.б.), ракета құрылысы (ғарыш кемелері, зымырандар және ілеспелі техника);

- «Жылулығыңмен бөліс» қарт адамдарға көмек көрсету, халықтың әлеуметтік осал топтарынан шыққан балаларды бейімдеу, дүлей зілзалалардың салдарын еңсеру және жазатайым оқиғалардың алдын алу туралы;

- еліміздің және кіші Отанымыздың қалыптасу тарихына өз үлесін қосқан адамдар мен оқиғалар туралы «Жауынгерлік парақ» қабырға газеттерінің байқауы;

- «Соғыс жылдарындағы әндер!» патриоттық әндер байқауы;

- «Алғашқы медициналық көмек көрсету» квиз-викторина;

- белтемірге тартылу;

- арқада жатып денені көтеру;

- «әскери техника өз қолдарымен» сәндік-қолданбалы өнер байқауы.

15) «Бояулар құпиясы» жас суретшілер байқауыжас суретшілердің көрмесін өткізуді қарастырады, номинациялары: классикалық кескіндеме, авангардтық және эксперименттік кескіндеме, «Менің Отаным – Қазақстан» (еркін тақырып), сондай-ақ, жас суретшілер байқауының номинациялары: «Коллаж», «Бояулар құпиясы», «Сүйікті кітаптың иллюстрациясы».

Республикалық іс-шаралар қосымша білім берудің түрлері мен бағыттарын танымал етуге, қосымша білім беруге балаларды жаппай тартуға ықпал етеді.

Балаларға қосымша білім беру бағдарламаларын іске асыратын ұйымдарды оқу-әдістемелік қамтамасыз ету мақсатында Республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығының www.ziyatker.orgсайты жұмыс істейді. Сайтта «Электронды кітапхана», педагогтерге арналған «Қосымша білім және тәрбие»республикалық оқу-әдістемелік журналы», «Әдістемелік вернисаж», «Экоәлем» и «Темірқазық» балалар танымдық журналдары», «Республикалық курстар», «Республикалық іс-шаралар» бөлімдері жұмыс істейді. «Электронды кітапхана» бөлімінде білім беру бағдарламалары, әдістемелік ұсынымдар, бейнесабақтар, «Әдістемелік вернисаж» – қосымша білім беру педагогтерінің тәжірибесі жинақталып орналастырылған.

Қосымша білім беруде балалардың қызметін бағалаудың классикалық жүйесі қарастырылмаған.

Балалардың шығармашылық бастамасының болуы және даму дәрежесі, түрлі байқауларға, фестивальдерге, көрмелер мен жарыстарға қатысуы және жетістіктері, балалардың ерте кәсіби бағдарлануы, танымдық белсенділік деңгейі, басталған істі соңына дейін жеткізе білуі білім алушы нәтижелілігінің көрсеткіштері болып табылады.

Тең түпнұсқалы бағалау нысаны ретінде жинақтаушы бағалау әдістемесі немесе білім алушылардың жеке білім жетістіктерін тиімді мониторингілеуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін портфолио технологиясы ұсынылады.

Сабақтан тыс жұмыстарды пән педагогтері, сынып жетекшілері, тәрбиешілер, ұйымдастырушы-педагогтер, қосымша білім беру педагогтері, бейіні (инженер, эколог, музыкант, хореограф және т.б.) бойынша мамандар жүзеге асырады.

Үлкен ресурстық әлеуеті – кеңейтілген штаты бар мектептен тыс қосымша білім беру ұйымдарының педагогтері икемді кесте бойынша қызығушылықтар бойынша сабақтарды қашықтан, педагогтердің мектепке шығуы, балалардың мектептен тыс ұйымға шығуы арқылы өткізеді.