Обьектілі-бағдарланған программалаудың ұстанымдары мен программалық жүйелерді құру кезеңдері

Обьектілі-бағдарланған программалау негізіне келесі ұстанымдар кіреді: абстракциялану, мүмкіндікті шектеу, модульділік, иерархиялық, типтендіру, параллелизм, беріктік.

Әр ұстанымның қандай түсінік беретінін қарастырайық:

Абстракциялаау – мәселенің заттық саласында абстракцияны ерекшелеу үрдісі. Абстракция –обьектіні обьектілердің басқа түрінен ажырататын кейбір обьектілердің маңызды жиынтығы, осылайша берілген обьектінің кейін қарастыру және анализ жағынан ерекшеліктерін анықтайды. Қазіргі заманғы абстракция деңгейі барлық абстракция қасиеттерін бір программалық бірлікке біріктіруді көздейді.

Мүмкіндікті шектеу – бүтін ретіндегі бар сипаттамаларды қозғамайтын абстракцияны жүзеге асырудың жеке элементтерін жасыру. Мүмкіндікті шектеудің қажеттілігі абстракцияны сипаттаудағы екі бөлікті шектеуді болжайды:

• 
  Интерфейс-абстракцияны жүзеге асырудың қол жетімді элементтерінің жиынтығы (мінез-құлық пен жағдайдың негізгі сипаттамалары);
  
• 
  Жүзеге асырылу- абстракцияны жүзеге асырудың қол жетімсіз элементтерінің жиынтығы (абстракцияны ішкі ұйымдастырылуы және оның мінез-құлының жүзеге асырылу механизмдері);
  

• 
  Қолданылатын абстракцияның жүзеге асырылу ерекшеліктеріне алаңдамай, жүйені кезеңмен құрастыруды орындау;
  
• 
  Дұрыс ұйымдастырылған жүйеде басқа обьектілердің өзгеруін қажет етпейтін жеке обьектілердің орындалуын жеңіл модификациялау.
  

Обьектілі-бағдарланған программалауда иерархияның екі түрі қолданылады:

«Бүтін/бөлік» иерархиясы кейбір абстракцияның қарастырылып жатқан абстракцияның бөліктері ретінде көрсетеді. Иерархияның бұл нұсқасы жобалаудың әр түрлі кезеңінде жүйені бөлу үрдісінде қолданылады.

«Жалпы/дербес» иерархиясы кейбір абстракцияның басқа абстракцияның дербес жағдайы болатынын көрсетеді. Күрделі класстар қарапайым класстарға базасына жаңа сипаттамаларды қосу жолымен құрылатын класстар құрылымын құру барысында қолданылады.

Типизация ұстанымын қолдану мыналарды қамтамасыздандырады:

• 
  Программалық обьектілерде қол жетімсіз операциялармен байланысты қателерді ерте айқындау;
  
• 
  Құжаттауды жеңілдету;
  
• 
  Тиімді кодты генерациялау мүмкіндігі.
  

Мыналарды ажыратады:

• 
  Кейбір әрекеттердің аралық нәтижелерін сақтайтын, мысалы, есептеулерді, уақытша обьектілер;
  
• 
  Ішкі программаларды шақырудан оны аяқтағанға дейінгі өмір сүру уақыты саналатын ішкі программалардың ішінде болатын локальді обьектілер;
  
• 
  Программа жадыға жүктелгенше өмір сүретін ауқымды обьектілер;
  
• 
  Мәліметтері программаның жұмыс сеанстары арасында файлдардың сыртқы жадысында сақталатын обьектілер.
  

Обьектілі-бағдарланған программалауды қолданып, программалық жабдықтамаларды құру үрдісі төрт кезеңнен тұрады: талдау (анализ), жобалау, эволюция, түрлендіру (модификация).

Осы кезеңдерді қарастырайық:

Талдау. Талдаудың мақсаты – есепті барынша толық сипаттау. Бұл кезеңде есептің заттық саласының талдауы, құрылып жатқан жүйенің обьектілік декомпозициясы орындалады және обьектінің мінез-құлқысының маңызды ерекшеліктері анықталады. Талдаудың нәтижесі бойынша негізгі обьектілер мен қатынастар көрсетілетін программалық өнімнің құрылымды схемасы құрылады, сондай-ақ абстракцияларды сипаттау орындалады.

Жобалау. Мыналарды ажыратады:

• 
  Шешілетін мәселелер қолданылу шарттарынан (операциялық жүйенің немесе қолданылып жатқан құрылғының) тәуелсіз болатын логикалық жобалау;
  
• 
  Көрсетілген факторларды есептеуге тура келетін физикалық жобалау.
  

Физикалық жобалау класстардың сипаттамаларын модульге біріктіруді, олардың қосылуларын (статикалық немесе динамикалық құрастырылым) таңдауды, құрылғылармен, операциялық жүйелермен немесе басқа программалық жабдықтамамен (мысалы, мәліметтер базасы, желілік программалар) өзара қатынасу тәсілдерін анықтауды, параллельді өңдеу жүйелері үшін жабдықтамаларды синхронизациялауды білдіреді.