3. Саяси ғылымның жеке пән ретінде қал ыптасуы XIX ғ. соңы

 

 

 

 

 

 

 

 

С а я с а т т а н у   п ә н і  

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2016  

 

 

 

1.Саяси ғылымның пәні, зерттеу объектісі  және әдістері. 

2.Саясаттанудың міндеттері және қоғамдық ғылымдар 

жүйесінде алатын орны. 

 

 

 

 

 

1. Діни мифологиялық 

кезең (б.з.д. I мыңжыл- 

дық.) 

2. Философиялық эти- 

калық кезең ( I мың-  

жылдықтың ортасы- 

нан.) 

4. Академиялық пән ре- 

тінде қалыптасуы  

( XIX ғ. ортасы) 

5. Саяси ғылымның   

интенсифті дамуы  

( II дүние жүзілік 

соғыстан кейін.) 

3. Саяси ғылымның   

жеке пән ретінде қал- 

ыптасуы ( XIX ғ.соңы  

XX ғ. басы.) 

 

САЯСАТТАНУДАҒЫ НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕР: 

 

  

 

 

 

Демократия, билік, 

парламент,  

партия, революция, 

социализм, монархия,  

либерализм, сайлау,  

саяси сана және мәдениет, 

саясат, мемлекет, вето, 

мажоритарлық жүйе, фашизм 

саясаттанудың құрылымдары,  

легитимділік, институт, тоталитаризм 

саяси жүйе, плюрализм   

... 

 

 

саясаттану, 

 

САЯСАТТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЗЕРТТЕУ 

ОБЪЕКТІСІ:  

  

1) тікелекй мемлекетпен немесе саяси билікпен, 

қоғамдық немесе саяси партиялар мен ұйымдар 

проблемаларымен байланыстыра қарайтын 

шектеулі шеңбердегі көзқарастар  

2) саяси мәселелер мен саясат туралы білімді 

ғана жатқызып қоймай, онымен  мәндес келетін 

табиғаты жақын кейбір ғылымдардың мәселелер 

бірге алып қарастыру, кең талдап, ауқымды 

әңгіме қозғау болып табылады.    

САЯСАТТАНУДЫҢ НЕГІЗГІ ЗЕРТТЕУ 

ОБЪЕКТІСІ: 

 

  

Мемлекет пен қоғамның саяси жүйесі 

 

 

ТЕОРЕТИКАЛЫҚ САЯСАТТАНУ:

 

• саяси өмір сферасы туралы білімнің қалыптасуымен 

шұғылданады;

 

• тарихи даму процестерін  түсіндірумен айналысады;

 

• саясаттанудың концептуалды аппаратын, методология мен  

саяси  зерттеудің әдістерін жасау секілді ғылыми мәселелерді 

шешеді.

 

 

ҚОЛДАНЫСТАҒЫ САЯСАТТАНУ:

 

• саяси құрылысты, саяси процестерге әсер ететін құбылыстың 

анализін жасаумен айналысады;

 

• түрлі әлеуметтік топтардың  саяси әрекеттері мен саяси 

бағыттарын, қоғамдық пікірін зерттеумен айналысады.

 

 

 

САЯСАТ-

ТАНУДЫҢ  

ӘДІСТЕРІ 

 

Нормативтік әдіс 

 

 

 

 

Салыстырмалы 

әдіс 

 

 

 

Жүйелеу әдісі 

 

 

Бихевиористік 

әдіс 

 

 

Социологиялық 

әдіс

 

 

Тарихи тәсіл 

 

 

Нормативтік әдіс (XIX ғасырға дейін жиі 

пайдаланылған) қоғамдық игілікті ең мол 

қамтамасыз ететін немесе адамға әуел 

бастан тән ажыратылмас табиғи құқықты 

іске асыруға барлық мүмкіндікті жасайтын 

саяси құрылыстың түрін іздейді. 

Салыстырмалы әдіс әртүрлі елдердегі 

саяси құбылыстарды салыстырып, 

олардың жалпы жақтарын және жеке 

ерекшелік-терін ажыратуға мүмкіндік 

береді. Ол елдегі саяси тұрақтылық пен 

саяси жағдайды бағалауға, соның негізінде 

нақтылы саяси шешімдер қабылдауға 

көмектеседі. 

Жүйелеу әдісі саяси құбылыстарды басқа 

құрылымның бір бөлігі ретінде қарап, оны 

құрайтын элементтердің әлеуметтік 

өмірдегі орнын, қызметін айналадағы 

ортамен, басқа құбылыстармен 

байланысын зерттейді. 

Бихевиористік әдіс жеке адамдар мен 

топтардың іс -әрекетін, белгілі бір саяси 

жағдайларда адамдардың өздерін қалай 

ұстауын талдауға негізделеді. Бұл әдісті 

жақтаушылар саяси қызметтің барлық 

түрлерін адамдардың іс - әрекеттерін 

талдау арқылы түсініп – білуге болады.

 

Тарихи тәсіл саяси құбылыстарды мерзімі 

жағынан дәйекті, заманына қарай, 

бұрынғы, қазіргі және болашақтың 

байланысын айқындай отырып 

қарастырады. Ол әртүрлі саяси ойларды, 

процестерді, деректерді олардың болған 

уақыт мезгілін еске ала танып – білуді 

талап етеді. 

Социологиялық әдіс саясатты қоғам 

өмірінің экономикалық, әлеуметтік 

құрылым, мәдениет және т.б. жағдайына 

байланысты анықтайды. 

 

Саяси өмірді жетілдіру қызметі 

саяси институттар мен 

қатынастарда, басқару-да 

реформалар жасап, оларды қайта 

қарауда теориялық негіз болады. 

Оның көмегімен заң шығару-шы 

және атқарушы орган-дар 

қабылдайтын құқықтық жарғылар 

мен саяси  бас-қарушылық 

шешімдер алдын – ала сарапқа са-

лынып, зерттеледі. 

 

Демократиялық мемле-

кеттерде саясаттану саяси 

әлеуметтендіру міндетін 

атқарады. Ол азаматтықты, 

халықтың демократиялық 

саяси мәдениеттілігін 

қалыптастырады. 

Болжау қызметі саяси зерттеудің 

құндылығы саяси процестердің 

үрдісін айнытпай бейнелеумен ғана 

тынбайды. Ол белгілі бір саяси 

жағдайларда алдыңғы қатарлы, озық 

саяси өзгерістер жасауға бағытталған 

ғылыми негізделген болжаумен 

аяқталуы тиіс. Саяси ғылымның 

түпкілікті мақсаты да сонда. 

Танымдық қызмет 

(гносеологиялық) қоғамдағы 

оқиғаларды түсіндіріп, оны жан - 

жақты талдап әрі танып - білуге, 

болашаққа болжау жасауға 

көмектеседі. 

Бағалау (аксиология-лық) 

қызметі - саяси құ-рылысқа, 

институттарға, іс-әрекеттерге 

және оқи-ғаларға саяси баға 

береді. 

Реттеушілік, басқару қызметі – 

қоғамның саяси өмірімен тығыз 

байланысты. Соған орай ол 

адамдардың саси өмірінде өзін - өзі 

ұстауына, іс - әрекетіне тікелей әсер 

етеді.