Өзіндік бақылау сұрақтары :
1. Нәрестелік шақтағы баланың психикалық дамуының ерекшеліктері.
2. Эмоционалдық қарым –
қатынас нәрестелік шақтағы жетекші іс
-
әрекет ретінде.
3. Жандану комплексі нәрестелік шақтың негізгі жетістіктері ретінде.
4. Жаңа туған және нәрестелік кезеңдегі танымдық сферасының дамуы.
5. Нәрестелік шақтағы қимыл мен іс
-
әрекетті дамытудың ерекшеліктері қандай?
6. Эмоцианалдық өрісінің дамуы. 1 жастағы дағдарыстың тууы.
Тақырып 5. Ерте сәбилік шақтағы баланың психикалық дамуы. Ерте балалық шақ (1 жастан 3 жасқа дейін). Онтогенездегі тең уақыт ішінде адам психикасы дамуы жағынан әртүрлі
«
қашықтықтан » өтеді. Баланың бойында алғашқы 3 жылда пайда болатын сапалық өзгерістердің елеулі екендігі
соншалық,кейбір психологтар адамның тұған күнінен бастап кәмілеттік жасқа дейінгі аралықта дамудың орта мөлшері
туралы ойлағанда, оны 3 жас деп есептеп жүр. 3 жаста бала өзін
-
өзі күтуге қабілетті, айналасындағы адамдармен
қарым –қатынас жасай алады.
Негізгі дене дамуының жетістіктері :
-
заттық әрекет, бала нәрсені көрсету арқылы қабылдай алады.
-
тік жүруі –
баланың еркін де дербес қарым
-
қатынас жасауына мүмкіндік туғызады.
Тік жүру. Нәрестелік кезеңнің аяғында бала тәй басып, алғашқы қадам жасайды. Тік қозғалу
-
қиын іс. Кішкене аяқтар
үлкен
қиыншылықпен аттайды. Жүріс қимылын басқаруға әлі үйренбеген, сондықтан бала үнемі тең басып тұра
алмайды. Айналып өтуге тиіс отырғыш немесе табанының астында қалған кішкене нәрсе абалның жүрісін қиындатып,
бір –екі аттағаннан кейін –ақ үлкендердің қолына
немесе еденге құлап түседі. Сонымен алғашқы табысқа жеткен соң,
бала өз денесін ұстай білгенге мәз боладыда, енді осы іс
-
әрекетін қайталап, өзін
-
өзі ұстау мерзімін көбейтіп,
кедергілрден сүрінбей өтуге тырысады. Оның үстіне, еңбектеуді қойғаннан кейін, жүру қозғалудың, өзі қажет еткен
затқа жақындаудың негізі құралына айналады.
Жүруге жаттығу арқылы үлкен орнықтылыққа қол жетеді. Баланың құлауы азайып, көздеген жеріне қарай неғұрлым
сенімді түрде аяқ басатын болады, алайда қозғалыстың өзі әлі де ұзақ уақыт бір қалыпқа келмейді. Бала біртіндеп еркін
қозғалатын болады. Жас жарымдағы бала қимыл үстінде жаттығады. Жәй жүгіріс және қарапайым жүріс енді оны
қанағаттандырмайды. Балалар өз жүрісін өзі әдейі қиындатады: әр түрлі ұсақ нәрселерді баса
-
көктей жүреді, арқасын
беріп жүреді, айналып дөңгеленеді, көзін жұмып алып жүреді. Әрине, аяғынан басып тік жүруге қабілеттіліктің
арқаасында бала сыртқы дүниемен неғұрлым еркін және өздігінен байланыс жасайтын кезеңге өтеді. Жүріп үйрену
оның кеңістікте дұрыс бағдарлауын дамытад. Бұлшық еттерінің сезімталдығы заттың тұрған жерінің қашықтығын
есептеудің өлшеміне айналады.
Демек жүру баланың тәуелсіздігін арттыра отырып, сонымен бірге заттармен , оның қасиеттерімен танысуын ұлғайтады,
онымен іс
-
әрекет жасауға үйретеді
.