48-ші ғылыми-әдiстемелiк конференциясының материалдары
жүктеу/скачать 5,84 Mb. Pdf көрінісі
|
3-книга
| міндеттерді
шешуді ұйғарады: -әл-Фараби мұрасы, қазақ халқының рухани дүниесінің дамуын жан-жақты қарастыру; -түркілік дүниетаным деп аталатын мәдени-кеңістіктегі дала данышпандарының идеяларын қарастыру; -қазақ халқының рухани мәдениеттегі әл-Фараби мұрасының алатын орны; - әл-Фараби мен қазақ ағартушыларының идеяларының байланысының маңыздылығын қарастыру; - әл-Фараби мен қазақ зиялыларының саяси-әлеуметтік көзқарастарын салыстырмалы тұрғыда талдау; - әл-Фараби және қазіргі кезең. Ежелгі ескі заманнан бастап, кешегі кеңестік кезең келмеске кеткенге дейінгі ұланғайыр мерзім- мезгілдер аралығында Ұлы Дала төсінде небір кемел ойлы кемеңгерлер ғұмыр кешіп, көшпелілер өркениетіне өлшеусіз үлес қосқанын бүгінде ешкім де бекерге шығара алмайды. Ендіше, ұлттың ұлы тұлғаларын білу-тарихи тамырын тану, сол арқылы қазіргі заманға лайықты көзқарасыңды, отаншылдық сана-сезіміңді қалыптастыру деген сөз. Бұл курсты оқытуда, әл-Фарабидің дүниетанымы және саяси-әлеуметтік көзқарастары және ұлы дала өркениетінің данышпан ойшылдарының әлуметтік философиялық идеялары терең теориялық тұрғыда жан-жақты қарастырылады. Гуманитарлық және жаратылыс ғылымдық білімдердің интеграциялық қағидасын жүзеге асыру барлық оқытылатын пәндерді адам тұлғасына түйіндеп, яғни адам тұлғасы секілді шартсыз Орталыққа негізделе отырып, оқу жоспарлары мен бағдарламаларын қайта құрып және топтастыру барлық білім – адам үшін және адам арқылы білім беріледі. Рухани – адамгершілік Фарабидің бақытқа жол сілтеу идеяларын негіздейтін жетекші мәнді сапасымен ерекшеленеді; махаббатқа қабілеттілік, өмірге сүйіспеншілікпен қарау; зорлық пен қатыгездіктен бас тарту; мейірімділік пен жан ашу стратегиясын бекіту; табиғат пен әлеуметтік ортаны рухтандыру; рухани жетілгендіктің айғағы ретіндегі жалған емес шынайы бақытқа жету; ізгіліктік мінез-құлықты қалыптастыру; болып табылады [4]. Қазіргі көп нұсқалы жеке тұлғаға әсіресе қажетті қасиеттерді тәрбиелеу; планетарлық мәдени тұрғының бірлігі мен тұтастығын сақтай отырып әр түрлілікке бағдарлау. Қазіргі жағдай мәдениеттің, экономиканың, әлеуметтік құрылымдар мен ұлттық мәдени құндылықтарды қалпына келтірумен сипатталады. «әл-Фараби мұрасын оқыту» ұлттық, туған мәдениетке тереңдеп енуге мүмкіндік береді. Өйткені тек өз туған анасын сыйлайтын адам ғана, басқа адамдарды сыйлап және бағалай алады. Философиялық парадигманың ауысуы міндетті түрде өзімен бірге педагогикалық парадигманың алмасуын да көрсетеді, мәнділіктің терең ұғынылуын, білім мақсаты мен міндеттерін, тек соларды ғылыми ретінде және зиялы мемлекет сипатында деп түсінетін, әлі де философиялық материализм қағидаларына бағытталады. Қазақстандағы білім беру саласы, сырттай көріністер мен жаңа технологиялар, инновацияларды үндеумен ғана шектелмеуі керек. Ең басты маңызды инновациялар іске асырылуы қажет. Осы орайда аталған «әл-Фараби жіне қазіргі кезең», қазіргі замандық білімнің бағдар берушісі, бүкіл Қазақстан Республикасының білім беру процесіне дүниетанымдық көзқарасты орнатушы, міне – негізгі идея осында болып табылады. Әл- 314 Фараби мұрасын оқытыдың алғашқы сенімді қадамдарын жасап, білім беру құрылымдарын түпкілікті өзгерістерге әкелуді талап ете отырып, ең алдымен оқытушылардың өзіндік өзгеруін шамалайды, жаңа оқу бағдарламаларын және барлық пәндердің ғылыми-әдістемелік кешендерін құрып, тек қана гуманитарикалық емес, сонымен қатар математика және табиғат туралы ғылым салаларына да өзгертуді талап етеді. Шығыстың бірінші ұстазы әл-Фараби айтқандай, қайырымды қала, универсумның қажетті құрушысы, сондықтан да мінсіз және бақытты қоғам құруға қажетті қағидаларды білу үшін, осы қоғам енетін тұтастықтың қағидалары мен заңдарын білу қажет[5]. Әл-Фараби мұрасы бастапқы құндылық, жоғарғы рухани болмыспен тікелей байланысты “адам жаны” феноменін сөзсіз тануға негізделеді. Адам – бастапқы құндылық, әрбір адам өз дамуында этнос өкілі ретінде этникаланудың бірнеше деңгейінен өтеді. Тұлғаның этнос субъекті ретіндегі үйлесімді дамуының көрсеткіші – оның өз жасы мен жынысына сәйкесті, диалектикалық бірлікте этноәлеуметтік рөлдерді игеруі болып табылады. Руханилықтың басымдылығы оқытудың мазмұнын, әдістері мен тәсілдерін таңдауды да анықтайды. Дәстүрлі білім беру жүйесінде – білім беру, оның игерілуін бақылау негізгісі еді. Осы мәдени мұраны талдап, іріктей білу, оны қастерлей білу, болашақ ұрпаққа жеткізу философтардың абройлы міндеті. Бұл міндеттер мүддесінен шығуда ұлы, ғұлама ойшылдарымыздың тұжырымдарын басшылыққа алу көзделеді[6]. Атап айтқанда: Қожа Ахмет Яссауидің «Кемел адам» ілімі, Әл Фарабидің «Жан қуаты» ілімі, Ж.Баласағұнның «Ізгілік» ілімі, Абайдың «Толық адам» ілімі, Шәкәрімнің «Шын адам», «Ар» ілімдерін ұрпақ тәрбиесі туралы идея тұрғысынан қарағанда шыдамдылық пен төзімділік, саналы тоқтам, ұстамдылық, шүкіршілік пен қанағатшылдық (тойымсыздар мен ашкөздерге қарсы) сияқты тұлғаның қасиеттеріне тәрбиелеу қызығушылық тудырады. «әл-Фараби және қазіргі кезең» курсының қойып отырған міндеттері пәннің аумағынан асып түседі. Әл-Фараби мұрасын оқыту Қазақ Ұлттық университетінің білім беру процесін дүниетанымдық өзгертудің нақты бастамасы, деп анық тұжырымдауға болады. жүктеу/скачать 5,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|