5 орта мектеп,математика пәні мұғалімдері Исаева Алмагүл Майлыбайқызы,Қайдасова Гүлвира Мырзабекқызы «Математикадан сыныптан тыс іс-шаралар»

Мақсаты: 1. Білімділік: Оқушылардың математикаға қызығушылығын, ынтасын, зейінін арттыру, алған білімдерін тереңдету.

2. Дамытушылық: Ой-өрісін кеңейту, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, ұжымшылдық қабілеттін дамыту.

3. Тәрбиелік: Окушыларды ұжымшылдыққа, жолдастыққа, алғырлыққа, белсенділікке және жеке тұлға етіп қалыптастыру.

2. «Математиктердің өзіне тән тілі бар, ол формула» С.В.Ковалевская

3. «Арифметика – математиканың, ал математика – барлық ғылымдардың патшасы» К.Гаусс

4. «Лобачевскийді үш нәрсе данышпандылыққа жетқізді, олар: дарын, жігер және еңбек». М.Искаков

2- жүргізуші: Сәлеметсіздер ме, ұстаздар! Айтар ойын тұспалдар. Сіз оқытқан окушылардың, Сәті келді сыналар.

1-жүргізуші: Есепті түрлі-түрлі шығарамыз, Арасында ойын ойнап жарысамыз. Ойға оралымды, қиын сұрақ бәрі де бар. Әзіл есепті де жүзеге асырамыз.

2- жүргізуші: Олай болса, тұрмайық, Кешімізді біз бастайық, Әділ бағаға қалтасы толы, Әділқазыларды шақырайық.

1-жүргізуші: Кешімізді бастамас бұрын әр топтың білімын дұрыс бағалау Үшін әділқазылар алқасын сайлап алайық. Бүгінгі сайыс шарттары әрбір әділқазының алдына дайындалып қойылған.

2- жүргізуші: Шын жүйрік шабасынан табылады. Нақты білім, терең ой сыналады. Баға берер әділқазы ортамызда Сіздерге құрметпенен қол соғылады.

Әр команданы ортаға шақыра, кешіміздің өтілу тәртібімен таныстырайық.

1. Сәлемдесу. Әр топ өздерін таныстырады (аты, ұраны).

2. Викториналық сұрақтар. (Жауап нақты, тез болу керек)

1. Столдың төрт бұрышы бар. Егер бір бұрышты кесіп тастаса, неше бұрыш қалады? ( 5 ) 2. Сағат тілі тәулігіне неше рет тік бұрыш жасайды? ( 4 рет)

3. Мектепке келе жатқан 5 балаға қарсы жолда тағы 4 бала жолықты. Мектепке неше бала барды? ( 5 бала )

4. Екі адам 4 сағат шахмат ойнады. Олардың әрқайсысы неше сағат ойнады? ( 4 сағат)

5. Төрт пен бестің арасында қандай таңба қойылғанда 4-тен артық, 5-тен кем сан шығады? ( үтір )

6. Жанұяда 2 ұл және әр ұлдың 2 әпкесі, 1әкесі бар. Әр қыздың бір анасы бар. Жанұяда барлығы қанша адам бар? ( 2ұл, 2 қыз, 1 әкесі, 1 анасы- 6адам)

7. Ұшақ Семейден Алматыға дейін 1 сағат 20 минут ұшады, ал кері қарай 80 минут ұшады. Бұл айырмашылықты қалай түсінесің? (екеуі тең)

8. Кім барлық тілде сөйлейді? ( жаңғырық)

9. Қандай жолмен еш уақытта адам жүрмейді? (құс жолымен)

10. 4 ұл да неше саусақ бар? ( 80 )

1. Түзудің бойынан 4 нүкте ал. Сонда қанша кесінді пайда болады, егер ұштары осы нүктелер болса? (6 кесінді)

2. Алты 7-ден 100 санын жаз. (777-77):7=100

3. Биіктігі 6 метр бағанмен ұлу өрмелеп шығып келеді. Күндіз ол 4 метр биіктікке көтеріледі, ал түнде ол 3 метр төмен түседі. Ол қанша күнде басына шығады? 1 күн және түн 4-3=1 (м) 2 күн 1*2=2 3 күн 2+4=6 (м) ( 3 күнде)

1-жүргізуші:

Математикалық атаулар мен ұғымдар,

Есте болар, құрбылар, бәріңнің де.

Енді бір сәт солар жайлы жұмбақ шешсек

Артық болмас, бастайық, кезек бізде.

2- жүргізуші: Жақсылап шешіп, табайық жауабын

Сыйлық бар сіздерге, қадырлі ағайын.

Нәрселерді санағанда,

Керек ол бізге ауадай,

Айтыңдаршы, бұл қандай сан,

Жан-жағыңа қарамай? (натурал сан)

Өмірің сенің қызық,

Жолында жоқ түзу сызық,

Басы да жоқ аяғы.

Бір айналым баяғы. (дөңгелек)

Дүкеннен мен сабын алдым,

Оның және қабын алдым,

Екі дәптер, бір қарындаш,

Тіс ысқышты тағы да алдым.

Есептеші сонда бәрі

Қанша болды, қолда бары? ( 6 )

Жоқ өзінде бас та, қас та, мойын да,

Ұзындығы жазылып тұр бойында. ( сызғыш )

1-жүргізуші: Санаңды сенің толтырар, Есептану пәні бар. Сабағынды егер оқысаң, Өмірде саған жол болар.

Кұрмеггі ұстаздар мен окушылар! 8-сьшьш окушы- ларының «XXI гасыр көшбасшысы» атты сайысын көруге қош келдіңіздер!

Ойыншыларды ортаға шақырамыз. Ойыншылар ортаға біртіндеп шакырылады. Әділқазы алқалары таныстырылады,

Ойыннын шарттары:

І-тур. Бәйге. IV-тур. Сүрактарға жауап.

2. 
   тур. Көкпар. V-тур. Шешендік өнер.
   
3. 
   тур. Сөз таразысы. VI-тур. Қорытынды.
   

сұрактарға жауап беруі тиіс. Әр дүрыс жауапқа 10 үпайдан беріледі.

1. 
   7—9 сыныптарда окылатын геометриянын бөлімі. Жауабы: Планиметрия.
   
2. 
   Табиғи және жасанды жарык көздерін атандар.
   

шырақтар.

3. 
   «Ноль» кай елдін созі?
   

4. 
   1 мен 10 цифрларына кандай амал колданғанда
   

5. 
   Дәлелдеуді кажет ететін математикалық сейлем.
   

6. 
   Отырардан шыккан ұлы ойшыл, данышпан ғалым математик кім?
   

7. 
   37 санын 5 үштік арқылы жаз.
   

8. 
   Серпінділік күшін түсіндіретін қазақгың үлтгык ойын түрі. Жауабы: Садак ату.
   
9. 
   Тең әсерлі күшті түсіндіретін ұлттык ойын түрі.
   

10. 
    1 тонна мақта ауыр ма? 1 тонна темір ауыр ма?
    

1. 
   турдагы упайлар саны айтылып, жеңімпаз анықталады.
   
2. 
   тур. Кекпар.
   

А — командасы үшбұрыштар 1, 3, 5, 7

Б — командасы төртбүрыштар 2, 4, 6, 8.

Анықтамасы, түрлерін атау, касиетгері, белгілері т.б. 3 минут уакытга айту керек. Үпайды әділ казылар алқасы аныктайды.

Коп тілді менгеру заман талабы болып отырған- дықтан, катысушылардың шет тілін каншалыкты мен- гергендігін ойынымыздьщ келесі туры: «Полиглотган» байқайык. Бүл турда жасырылған созді, немесе жұмбак шешуін үш тілде-казақша, орысша, ағылшын- ша айту керек.

1. 
   Жұртгың бәрі соны сүйеді.
   

2. 
   Бар ма, жок па оны анык білмейсің Ол жок жерде өмір сүріп жүрмейсің.
   

3. 
   Өз еркіне жіберсең,
   

4. 
   Жок езінде бас та, кас та, мойын да Үзындығы жазулы түр бойында.
   

5. 
   Суға салсан батпайды,
   

6. 
   Омірдің бүл шырағы
   

7. 
   Қабат, кабат каттама Акылын болса аттама.
   

2. 
   тур. Егер де мен
   

1. 
   Үшбұрыштар тендігінің белгілері.
   
2. 
   Үшбүрыштын биіктігі, биссектрисасы, медианасы.
   
3. 
   Үшбүрыштын түрлері, аныктамасы.
   
4. 
   Тік бүрышты үшбүрыш.
   

2. 
   тур. Сүрақтарға жауап.
   

1. 
   Ак жарыктың жаңбыр тамшыларында түрлі- түсті жарык шоқтарына жіктелуінен пайда болатын тамаша көрініс. Жауабы: кемпірқосақ.
   
2. 
   Тек кана 6 цифрын 3 рет пайдаланып, 30 санын орнекте. Жауабы: 6 ■ 6—6=36—6=30.
   
3. 
   П әрпімен басталатын 9 математикалык атауды жьщцам атап шык-
   

4. 
   870—950 ж. аралыгында өмір сүрген шыгыстын атакты галымы. Жауабы: Эбунасыр эл-Фараби.
   
5. 
   Б.г.б. 300—315 ж. омір сүрген атакты математик «Бастамалар» атгы кітаптың авторы.
   

2. 
   тур. Шешендік онер.
   

1. 
   Кітап білім бүлағы, білім өмір шырагы.
   
2. 
   Сәнді киіне білу, шашты дүрыс күту жонінде білесіндер ме?
   
3. 
   Ән көнілдің ажары.
   
4. 
   Үлкенге кұрмет кішіге ізет.
   

2. 
   тур. Қорытынды.
   

Математика апталыіы есте кэларлықгай қызықгы да тар- тымды, сонымен қатар пәнге бейім балаларды тануға көмектесетіндей болу керек. Апталықгың бір күні: “Мате- матикалықәзіл-сыкақтелехабары” атгы айдармен еткізілді. Сахнада жүргізуші және хабарға катысушы окушылар оты- рады. Телекөрермендер — залдағы окушылар.

1. 
   Математика және математиктер жайлы бірер сөз. (кэнат- ты сөздер)
   
2. 
   Қызыкты есептер.
   
3. 
   Математикалыкфокустар (сиқыршы математиктердің өнері).
   
4. 
   Екіжакты пікірталас.
   

5. 
   Келіндер, ойланайық, ойнайык,..
   

Бас жүлде: Түрік еліне жолдама.

Екінші жүлде: Кдзақстан калаларына туристік саяхат.

Калган жүлделерге: Үсақ-түйек үгыстар, соның ішінде шетел автомобилі, мотоцикл, түрлі-түсті теледидар, т.б.

Телехабарға тікелей эфіф арқылы кез-келген окушы каты- са алады. Ол үшін мына телефондармен байланыс жасаңыз- дар: 19-02-76 (окушылардың көтерген колы телефон шалған болып есептеледі).

Жүргізуші: Эфирде МРК. Хабарымызды одан әрі жалғ- астырамыз. Ыкыласпен тыңдаңыздар! Назарларыңызғажоспа- рымыздың 1-ші бөлімін ұсынамыз. Алдымен ұлы адамдар- дьщ математика жайлы айткэн даналык ойларьш еске алайық.

“Математиканың өз mini бар — ол формула ”.

Шешуін тапқан окушыға капустаны сыйға береміз.

1. 
   есеп. Ерназардың 9 ұлы болыпты. Тоғыз ұлына бір үйдің 9 қызын еперіпті. Әр келін 9 ұл туыпты. Әр ұлдан 9 немере көріпті. Ерназар өулетінде қанша адам бар? (Ертөстіктен)
   
2. 
   есеп. Он литрлік бидон (ыдыс) шүбатка толтырулы. Үш литрлік бидонды пайдаланып 7 литрлік бидонға 5 литр шұбатты кдлай құйып алуға болады?
   

2. 
   3 рет алғанда үлкен бидонды 1л шүбат қалады.
   
3. 
   ал 7 литрді толтырсақ, оған 1 литр кетеді де ыдыста 2л калады.
   
4. 
   еңці 7 литрдегі толған ыдыстағыны 10 л бидонға (онда 1л бар кдлғаны) құямыз, соңца онда 8 л болады.
   
5. 
   Енді 3 л-гі қалған 2 литрді босаған 7 литрге кұямыз да, 3 литр ыдыспен толтырып алып күямыз 2л + Зл = 5л
   

3. 
   есеп. “Қүпия оқиғалар” деп аталады. Бір адам ішінде өлген тышқаны бар посылка алды. Ол бұл туралы поли- цияға хабарлады, посылка жіберуші алаяқгығы үшін сотка тартылды. Мәселе неде еді?
   

4. 
   есеп. Әр түн сайын бір адам телефонмен нөмір теріп, сымның екінші ұшында трубканы алғанға дейін күтеді. Епгтеңе айтпастан, сш трубканы орнына қойьш үйқыга кетеді. Мәселе неде?
   

5. 
   есеп. Екі адамның бірі ылғи шын, 2-шісі ьшғи өтірік айтатын болған. Екеуі де бірдей жауап беру үшін оларға кдндай ортақ сүрақ кою керек?
   

6. 
   есеп. Дүние жүзінде ең үлкен шляпаны кім киген? (басы үлкен адам)
   
7. 
   есеп. “Ертедегі қазақ қыздары таккан орамалдың өлшемі?” аталуы. Қазіргі біз қолданылып жүрген атауын атаңыздар? (шаршы — квадрат)
   
8. 
   есеп. Қаз бір аяғынмен тұрса салмағы 12 кг болады, ал екі аяғымен түрса ше?
   
9. 
   есеп. Үш әке және алты бала серуендеуге шықгы. Олар 42 алма сатып алды. Бүлардың әркщсысына 6-дан алма тңді. Бүл қалай болғаны?
   

1. 
   фокус. Ойлаған санды табу.
   

Жауабы: нәтижесін 2-ге кемітсе, шыққан сан ойлаған саны болады.

2. 
   фокус. Туған күн.
   

Пікір тшіас Көрініс беріледі:

1. 
   окушы: Нүржан, кдйда кетіп барасың, кдзір математи­ка сабағы ғой ,
   
2. 
   окушы: Бауыржан, әбден шаршадым. Мен математи- ка сабағына кдтынаспаймын. Оны мүғалім біледі, сендер де білесіндер, миыма түк қонбайды.
   

1. 
   окушы: Қызық екенсің! Математикадыз кдйда барасың? Мына космос ғасырында, мына нарыкхык экономика түсын- да?
   
2. 
   окушы: Өзің ойлашы, Бауыржан, осы 1-ші сыныптан бастап, апта сайыи 4 сағат математика окдп келеміз, міне 10 жыл.... содан не шықты? Оның менің болашағыма онша кажеті жоқ, менің спортты сүйетінімді білесің... Басыма түк кірмейді, тек түсіме сандар, Пифагор кіріп, жынды ететін болды. Одан да мен кдзір жаттығуға баруға дайындалайын. Сау бол!
   

Көрініс бойынша пікірталас үйымдастырылады. Бүл пікірден кейін оқушылар “Болашақ кдзақ мектептері” деген жасаған жобаларын ортаға салады.

1. 
   окушы: 1. Оку мектепте 5 күндік болса, 6-шы күні өз сүйген ісімізбен айналысайык.
   

2. 
   Шет елдердегідей мектеп берген білімі бойынша, яіни атгестаттагы бағасымен кзлаған оқуына түссе.
   

2. 
   оқушы: Үйде де, мектепте де компьютермен жазып, сызып, есептер шығарып оқысақ. Мектепке оқулық, сумка- сыз барсақ. Мүғалімге емес, компьютерге жауап берсек.
   

Бақытжан журналды алып, өзіне баға қойып:

— Апай, міне “5” деген баға қойып алдым.

Мүғалім: Ой, айналайын оның не? Сен “3”-ке жауап бердің, мен саған сеніп, мемлекеттік құжатты берсем, ол несі?!

Бақытжан: Апай, осы қашанға дейін “3” алуым керек?! Ылғи “3” те “3”. Сонан соң, өз білімімді мен сізден артык білемін ғой, мен бүгін “5” алғым келіп түр. Есіктен кіргеннен-ақ “Әй, Ештаев түр, сабақ айт” деп сабақ сүрау, ол баланы төмендетудеп есептеледі ғой....

Екіншіден, бүл оқу бағдарламасы мен мектеп басшысы- на бағынамын, солардың айткдны заң! Бітті!

Осы көріністен соң пікірталас туғызады. Мысалы: “Болашак мектепке баға кою керек пе?” деген сүрақка әр оқушы өз ойын айтады. Күнде әр окушы өзін-өзі багалап баға кою керек, ол төсіл әдіпеттілікке, ар тазалығына үйретер еді.

Жүргізуші: Ал, күрметгі көрермеңдер, осымен телехаба- рымыз аяқгалды. Хабарда көрсетілген математикалық ой- ьшдармен фокустардьщ, есептердің кұпиясын тапкдн окушы­лар осы аптаның ішінде МРК-ға хабарлауға болады. Теле- фонымызды естеріңізге сала кетейік. Сіздерден асыға жауап күтеміз. Сіздердің жіберген жауаптарыңызға орай жүддегер- лер аныкгалып, сыйлықгар беріледі. Бүгінгі хабардағы жүлде- герлерге сыйлықгар беріледі. Көңіл қойып тыңдағандары- ңызға рахмет! Эфирде келесі кездескенше сау-саламат болыңыздар!

Өтілген тақырыптар бойынша оқушылардың білім деңгейін анықтау.

Төмендегі тапсырмалар туралы не айталасың?

1. 
   а² - в² = 3. (а ± в)³ =
   
2. 
   (а ± в)² = 4. а³ ± в³ =
   5
   
   

(a+b)²=a²+2ab+b² геометриялық мағынасы?

6. 
   Үшбұрыштар теңдігінің үш белгісі?