6- сабақ. Асқазан рагы Кіріспе
Асқазанның негізгі қызметі және шырышты қабатының құрылысы
жүктеу/скачать 1,2 Mb.
|
askazan
| Асқазанның негізгі қызметі және шырышты қабатының құрылысы
Асқазанның негізгі қызметтері: Резервуарлық (қорды жинау), Механикалық (тағамды бөлшектеу), Эвакуаторлық (асты айдау), Перистальтикалық (бір бағыта тербелуі), Тоногенді кеңейуі, Өндіруші (сөл, тұз қышқылын,), Сіңңдіруші (у, шарапты), Шығарушы (шарапты) Бактериоцидті (тұз қышқылының әсерімен), Антиперистальтикалық (жеген асты құсу). Асқорыту (белок пен майдың бастапқы ыдырауы) Асқазанның ішкі қабаты тегіс емес, ол шырышты қабатпен жабылып, білеуленген өзектерден тұрады (№3- сурет). Осы, шырышты қабаттың бейнесі, асқазан рагында өзгеріп, олардың біркелкі білеуленген өзектері бөлініп, ұзындық тұтастығының үзілгенін рентген және эндоскопиялық тексеру кезінде анықтауға болады. № 3- сурет, Асқазан қабатының анатомиялық құрылысы. 1- шырышты қабаты, 2- асқазан қыртысыe. 3- асқазан шұқыршақ көздері (foveolae). 4- бұлшық ет қабықшасы. 5- шырышты қабат асты бөлігі, 6- ет қабаты, 7- лимфа бездерінің фолликулалары Асқазан шырышты қабаты безді және цилиндр тәрізді эпителийден құралады. Бұлар асқазанның жеке, өзіне тән шырышты бөлімдеріндегі клеткалары болып саналады. Олар әртүрлі, асқорытуға керекті заттарды шығарады: негізгі клеткалар – пепсинді шығарады, қосымша жанама клеткалар - тұз қышқылын өндіреді, шырышты клеткалар - мукоид (сөлді) бөліп шығарады. Осылардың ішіндегі пепсин, пенсиногендердің әсері арқылы қышқыл ортада түзіліп, ол белоктарды ыдыратып, полипептидтердің түзілуіне ықпал етеді. Тұз қышқылы пепсиногендерді қоздырады да, пепсиннің пайда болуына әсер етіп, белоктарды ұйытып, асқазандағы тұз қышқылының сөлін құрайды. Бұл негізгі зат асқазанның қызметін реттеп, қалыптастырады. Тұз қышқылының сөлі артып немесе кеміп кетсе; бұлардың екеуі де ағзаға зиянды әсерін тигізеді. Біріншіден, артық өндірілген асқазан сөлі кері өңешке құйылып, оны күйдіріп, қабыну реакциясынан - рефлюксті эзофагит, ал екіншіден тұз қышқылы кеміп кетсе, шырышты қабатының семуінен - атрофиялық гастрит пайда болады. Сонымен қатар, жалпы асқазан сөлінің кемуі оның бактерияларға қарсы қасиетін төмендетіп жібереді, сөйтіп асқазанда көптеген микробтардың өніп-өсуіне жағдай жасалынады. Сілекей тәрізді шырышты сөл – мукоид, шырышты қабатты майлап, оны зиянды әрекеттерден сақтап отырады. Осы гастромукоид аз өндірілсе, асқазандағы Касли ішкі факторы азайып, соның әсерінен ағзада витамин В12 түзілмей қалады. Бұл фактор құрамында темір болғандықтан, ағзада темірге деген тапшылық орын алып, қан азаюға әкеліп, Аддисон-Бирмер ауруын, немесе пернициозды анемияның пайда болуына мүмкіндік туады. жүктеу/скачать 1,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|