6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §1.Алғашқы адамдардың пайда болуы

Сабақтың мақсаты:

• 
  Адам баласының пайда болуы туралы, оларда қандай еңбек құралдары болғаны, олар қалай аталған және тас дәуірінің үшке бөлінгендігі туралы түсінік беру
  
• 
  Оқушылардың білімдерін дамыту
  
• 
  Отансүйгіштік рухта тәрбиелеу.
  

Әдісі:Баяндау

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   6-сыныптың Ежелгі Қазақстан тарихы пәні нені оқытады?
   
2. 
   Ерекшелігі?
   

1. 
   Адам баласының шығуы.
   
2. 
   Алғашқы адамдардың кәсібі
   
3. 
   Алғашқы адамдардың Қазақстандағы іздері
   

• 
  Ғалымдар алғашқы адамды «епті адам» деп атайды. «Епті адам» Африкада Кения жеріндегі Олдувай шатқалында табылған. Ол осыдан 1 млн 750 мың жыл бұрын өмір сүрген.
  
• 
  Еңбек құралдарын, тас өңдеу техникасын , бұйымдардың жетілдірілуін зерттеген археологтар тас дәуірін үш кезеңге бөледі. Палеолит-ежелгі тас ғасыры, мезолит-орта тас ғасыры және неолит-жаңа тас ғасыры. Бұл үш кезеңнің әрқайсысының өзінен бұрынғыдан неғұрлым жетілдіріле жасалған еңбек құралдарымен ерекшеленеді.
  

1. 
   Алғашқы адамдар еңбек құралдарын неден жасады?
   
2. 
   «Саналы адам» қашан қалыптасты?
   
3. 
   Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар кімдердің замандастары еді?
   

Үйге тапсырма: §1. Алғашқы адамның жаратылысы туралы өз ойларын қағаз бетіне түсіру.

Сабақтың тақырыбы: §2. Алғашқы адамдар өмірі. Еңбек құралдарының жетілуі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Алғашқы адамдардың еңбек құралдарды жетілдіруі, мұз басып, отты пайдалануы туралы айта отырып, белсенді білімді, Отанын сүйетін патриот тәрбиелеу
  

Әдісі: Баяндау

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Адамзат балсаының пайда болуы туралы әңгімеле
   
2. 
   «Палеолит», «Мезолит», «Неолит» дәуірлеріне түсініктеме бер
   
3. 
   Алғашқы адамдар қалай аталған?
   

1. 
   Еңбек құралдары
   

• 
  Орта тас ғасыры мезолитте-шамамен б.з.б. 12-5 мың жыл бұрын олар пайдалануға ыңғайлы қалыпқа түсе бастады.
  

2. 
   Отты пайдалану
   

• 
  Бұдан 100 мыңнан 13 мың жылға дейін жердің бетін мұз басып жатты.
  

3. 
   Жердің сууы
   

• 
  Үшкір тас құралдар
  
• 
  Тастан жасалған еңбек құралдары: шапқы, қырғыш, кескіштер
  
• 
  Алғашқы адамдар баспанасы
  

• 
  Адамдар дәнүккішті қай кезеңде ойлап тапты?
  
• 
  Мұздық қашан ери бастады?
  

ҮІ. Үйге тапсырма:

§2. Оқулықта берілген суреттерге қарап адамның алғышқы еңбек құралдары туралы әңгімелеп келу
6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §3. Тас дәуірі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Қазақстан аумағындағы тас дәуірі туралы, ол кездегі еңбек құралдары, тас дәуірінде өмір сүрген адамдарды қалай атады, осы туралы баяндау
  
• 
  Рулық қауымның шығуы туралы айта отырып, оқушылардың белсенділігін арттыру, еңбекқорлыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
  

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Адамның еңбек құралдары қалай өзгерді?
  
• 
  Адамдар отты неге пайдаланған, оның қандай пайдасы болды деп ойлайсыңдар?
  

1. 
   Қазақстан аумағындағы тас дәуірі
   

2. 
   «Саналы адам».
   

«Саналы адам» сүйегі алғаш рет Францияның Кро-Маньон үңгірінен табылған. Сондықтан саналы адамды кроманьондық деп атайды.

3. 
   Рулық қауымның шығуы
   

Бірнеше ру бірігіп, шаруашылық мәселелерін бірлесіп шешті. Мұндай рулық бірлесулерді басқаратын көсемдер сайланды.

Сабақты бекіту:

• 
  Палеолит заманының ескерткіштері Қазақстанның қай жерінен табылған?
  
• 
  Палеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары туралы не білесің?
  
• 
  «Адамды адам еткен еңбек» дегенмен келісесің бе? Неге?
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  

Үйге тапсырма: §3. Шығармашылық тапсырма: Жердің беті күрт суып,қыс ұзаққа созылды. Жылы ауа райына үйренген бірқатар жануарлар қырылды. Тірі қалғандары жылы жаққа ауып кетті. Алғашқы адамдар суықтан қалай аман қалды? Олар суықтан қалай қорғанды?

Сабақтың тақырыбы: §4. Орта тас ғасыры

Сабақтың мақсаты:

• 
  Орта тас ғасырылын ерекшеліктері, қоғамдағы өзгерістер, егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы туралы айта сызба түрінде түсіндіре отытып, оқушылардың білімдерін жетілдіру, белсенділігін арттыру, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
  

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: сызба, суреттер.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Тас дәуірінің хронологиясын ата
  
• 
  Ру дегеніміз не?
  
• 
  Екі жағынан өңделген қарапайым тас құрал қалай аталады?
  
• 
  Тасты өңдеу әдісі қай кезеңде жетіле түсті?
  

• 
  Орта тас ғасырының ерекшелігі
  

• 
  Орта тас ғасыры (мезолит) б.з.б. 12-5 мыңыншы жылдықтар аралығын қамтиды.
  
• 
  Микролит-ұзындығы 1-2 сантиметрдей ұсақ жаңқа тастардан жасалған құрал
  

2. Орта тас ғасырындағы қоғамдық өзгерістер

3. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы.

• 
  Бұдан 10 мың жыл бұрын егіншілік пайда болды
  

• 
  Мезолит дәуірінде қандай өзгерістер орын алды?
  
• 
  Рулық қауымның өмірі туралы әңгімеле.
  
• 
  Мезолиттің еңбек құралына сипаттама бер.
  
• 
  Терімшілік пен егіншіліктің айырмашылығы неде?
  
• 
  Мал өсірудің аңшылықтан қандай айырмашылығы бар?
  

Үйге тапсырма: §4. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру

Сабақтың тақырыбы: §5. Жаңа тас ғасыры

Сабақтың мақсаты:

• 
  Жаңа тас ғасыры, яғни неолит дәуірі туралы , оның ең үлкен жаңалығы туралы айта отырып, белсенді, білімді, бәсекеге барынша қабілетті патриот тәрбиелеу
  

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Садақ пен жебе қай кезеңде жасалынды?
  
• 
  Ұзындығы 1-2 сантиметр ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталады?
  
• 
  Малды қолға үйрету мен егіншілік қай кезеңде қалыптаса бастады?
  
• 
  Егіншілік қашан пайда болды?
  

1. 
   Неолит тұрақтары
   

• 
  Жаңа тас ғасыры (неолит) б.з.б. 5-3 мың жылдықтар аралығын қамтыды
  
• 
  Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.б. 5 мыңжылдыққа тән
  

2. 
   Неолит ескерткіштері
   

• 
  Солтүстік Қаз-дағы Пеньки селосы маңындағы тұрақта тас шапқылар
  
• 
  Балқаштың солтүстігінен
  
• 
  Орталық қазастанда Қарағанды, Зеленая Балка тұрақтарынан
  
• 
  Жезқазған өңірінен Шығыс Қазақстан аумағынан көптеген ескерткіштер табылды.
  

3. 
   Өндіргіш шаруашылыққа көшу.
   

Көзе-саздан жасалған қыш ыдыс

Неолит дәуірінің тағы бір үлкен жаңалығы-адамдардың қыш құмыра (керамика) жасауды үйренуі еді. Бұл дәуірді сондықтан кейде «қыш құмыралар заманы» деп те атайды.

Сабақты бекіту:

1. 
   Картаны пайдаланып, неолитті тұрақтарды көрсет.
   
2. 
   Неолит дәуіріндегі адамдар өміріндегі өзгерістерді ата. Адамдар қандай жаңалықтар ашты?
   
3. 
   Оқулықты пайдаланып, Сексеуіл тұрақтарыа сипаттама бер.
   

Үйге тапсырма: §5. Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің кезеңдері кестесін дәптерлеріне көшіріп, жаттап келу.

Сабақтың тақырыбы: §6. Мыс-тас ғасыры (энеолит)

Сабақтың мақсаты:

• 
  Еңбек құралдарының жетілуі, адамдардың мысты игере бастауы, оның тас дәуірінен ерекшелігі, хронологиясы туралы айта отырып,оқушыларды ізденімпаздыққа, шыдамдылыққа, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.
  

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: сызба

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Неолит тұрақтарын ата
  
• 
  Неолитескерткіштерін ата
  
• 
  Неолиттің хронологиясы
  
• 
  Көзе дегеніміз не?
  

Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастауы мыс-тас ғасырынан (энеолит) басталады. Бұл кезең шамамен алғанда б.з.б. 3000-2800 жылдары өткен. Мыс-тас дәуірінде жасалған құралдар өндіріске енгізілді.

1. 
   Еңбек құралдарының жетілдірілуі
   
2. 
   Мыс-тас ғасырының ерекшелігі
   

3. 
   Мыс-тас ғасырының ерекшеліктері
   

Үйге тапсырма: §6. Тест тапсырмаларын орындау

Сабақтың тақырыбы: §7. Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі, білім, діни көзқарастар т.б. туралы айту.
  
• 
  Өнердің шығуы турады баяндай отырып, мәдениеттілікке, имандылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу
  

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: сызба, суреттер

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Еңбек құралдарының жетілдірілуі
   
2. 
   Мыс-тас ғасырының ерекшелігі
   

1. 
   Білімнің дамуы
   
2. 
   Діни көзқарастың қалыптасуы
   

• 
  Тотемизм-адамдардың шығу тегін жануарлар, өсімдіктер немесе табиғат құбылыстарымен байланыстыру.
  
• 
  Адамдардың түсінігі бойынша , жер мен судың, орман мен таудың иелері болған. Сондықтан оларға құрбандық әкеліп тұруға тырысқан. Табиғаттан тыс күштер әлемді билеп тұрады, олар үрлесе, дауыл тұрады, қаласа, аңдар басқа жаққа ауып кетеді деп сенген. Адамдар оларды аруақтар (рухтар), ао орасан зор күш иесін құдайлар деп атаған.
  

3. 
   Өнердің шығуы.
   

• 
  Адамдар өздерінің білімдерін қалай жетілдірген?
  
• 
  Діни көзқарастың қалыптасуы неге байлынысты болды?
  
• 
  Өнер қалай пайда болған, Өнердің қай түрі жақсы дамыған?
  

Үйге тапсырма: §7. Өзін-өзі тексеру сұрақтары

Алғашқы қауымдық адамдар тарихынан не білдік?

• 
  Тас дәуірі қандай кезеңдерге бөлінеді?
  
• 
  Палеолит- ежелгі тас ғасыры, мезолит-орта тас ғасыры, неолит-жаңа тас ғасыры.
  
• 
  Тастан жасалған негізгі құралдарды ата. /Қашау, қырғыш, балта, найзының ұшы, пышақ, садақпен жебе./
  
• 
  Алғашқы қауым адамдарының ұжымы дегеніміз не?
  

• 
  Дін қалай шықты?
  

• 
  Неолит кезеңінде адамдар қандай жаңалықтар ойлап тапты?
  

Уақыт	Еңбек құралдыры	Кәсіптері	Адамдар мен олардың ұжымдары	Дін
Палеолит дәуірі Ерте Кейінгі
Орта тас ғасыры (мезолит)
Жаңа тас ғасыры (неолит)

Сабақтың тақырыбы: §8. Қола дәуірінің негізгі сипаты

Сабақтың мақсаты:

• 
  Жалпы адамзат баласының даму тарихында ерекше орын алатын қола дәуірінің ерекшелігі, бұл дәуірде жасалынған еңбек құралдар, андроновтық тайпалар туралы егжей-тегжейлі түсіндіре отырып, білімді, білікті азамат тәрбиелеу.
  

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:суреттер,сызба.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Тас дәуірі қандай кезеңдерге бөлінеді?
  
• 
  Палеолит ?
  
• 
  Тастан жасалған негізгі құралдарды ата.
  
• 
  Алғашқы қауым адамдарының ұжымы дегеніміз не?
  
• 
  Дін қалай шықты?
  
• 
  Неолит кезеңінде адамдар қандай жаңалықтар ойлап тапты?
  

1. 
   Өндіріске металл-құрал саймандардың енуі.
   
2. 
   Қоладан жасалған еңбек құралдарына көшу
   
3. 
   Андрон мәдениеті туралы мәлімет
   
4. 
   Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі.
   
5. 
   Андрон баспаналары
   

• 
  Қола дәуірі б.з.б. 2800 жыл –б.з.б. 900 жыл аралығын қамтиды.
  
• 
  Андрон тектес қола мәдениеті Орал (Жайық) өзенінен бастап, Енесей өзеніне дейінгі, Батыс Сібір орманды алқабынан бастап, Памир тауларына дейінгі аралыққа тараған.
  
• 
  «Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған».
  

• 
  Андрон мәдениетінің ерекшелігі
  

1. 
   Металл өңдеу игерілді.
   
2. 
   Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады
   
3. 
   Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды.
   

• 
  Мыс өңдеу мен қоланың пайда болуы еңбек өнімділігіне қалай әсер етті?
  
• 
  Картадан Андрон мәдениеті таралған жерлерді тап. Олардың бүгінгі күнде қай мемлекеттердің аумағына жататынын анықта.
  
• 
  Андрондықтардың баспаналарына сипаттама бер.
  
• 
  Қола дәуіріндегі адамдар салған суреттер қай жерлерден табылған?
  

Үйге тапсырма: §8. Өзін-өзі тексеру сұрақтары

Сабақтың тақырыбы: §9. Шаруашылық пен қоғамдық өмірдегі өзгерістер

Сабақтың мақсаты:

• 
  Қола дәуірі кезіндегі климаттың өзгеруі, шаруашылық, қоғамдық құрылыс туралы баяндау.
  
• 
  Беғазы-Дәндібай мәдениеті, зергерлік өнер, сонымен қоса Ә.Х.Марғұланның зерттеулерін айта отырып, білімділікке, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
  

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер, қола дәуірі кезіндегі Қазақстанның картасы.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

• 
  Мыс өңдеу мен қоланың пайда болуы еңбек өнімділігіне қалай әсер етті?
  
• 
  Андрондықтардың баспаналарына сипаттама бер.
  
• 
  Қола дәуіріндегі адамдар салған суреттер қай жерлерден табылған?
  

1. 
   Климаттың өзгеруі
   

• 
  Орталық Қазақстан қола дәуірінің ең соңғы кезеңі Беғазы-Дәндібай мәдениеті деп аталады. Оның хронологиялық ауқымы б.з.б. 12-8 ғасырларды қамтиды.
  

2. 
   Беғазы-Дәндібай мәдениеті
   

• 
  Б-Д мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі-обалар. Андрондықтардың ерекшелігі: Беғазы-Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтармен бекітілген.
  
• 
  Қола дәуірін жоспарлы зерттеу 1946 жылы басталды. Сол жылы қазақтың біртуар энциклопедист ғалымы Әлкей Хақанұлы Марғұлан көне дәуір тарихын зерттейтін археологиялық экспедиция құрды.
  

3. 
   Шаруашылығы
   
4. 
   Қоғамдық құрылысы
   

1. 
   Қола дәуірі кезінде діни наным-сенім қалыптасып, жоғары дінбасылары-абыздар пайда болды. Олар рудың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптарының бұлжымай орындалуын қадағалады.
   

1. 
   Жартылай көшпелі мал шаруашылығы қалай пайда болды?
   
2. 
   Оқулықтың мәтінін пайдаланып, көшпелі мал шаруашылығының шығу себебі туралы әңгімеле
   
3. 
   Б-Д мәдениетін Андрон мәдениетімен салыстыр.
   

Үйге тапсырма: § 9. Шаруашылық пен қоғамдық өмірдегі өзгерістер.

«Ру мен тайпа кеңесі» қосымша материал

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §10. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы.

Сабақтың мақсаты:

• 
  Көшпелілер өмірі, шаруашылығы,малының түрлері, отырықшылық пен көшпеліліктің айырмашылығы тақырыптарында түсіндіре отырып, шаруашылыққа бейім, еңбекқұмар, отансүйгіш азамат тәрбиелеу.
  

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: сызба, суреттер,т.б.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Жартылай көшпелі мал шаруашылығы қалай пайда болды?
   
2. 
   Көшпелі мал шаруашылығының шығу себебі туралы әңгімеле
   
3. 
   Беғазы-Дәндібай мәдениетін Андрон мәдениетімен салыстыр
   

1. 
   Көшпелі мал шаруашылығы
   

• 
  Табиғатта құрғақшылық бет алып, жауын-шашын азайды. Егіншілікпен шұғылдану қиындады.
  
• 
  Ат әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді.
  
• 
  Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті.
  

2. 
   Малдың түрлері
   

• 
  Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілер сияқты еміс, көшпелілердің өздері өнім өндірді. Малшылар жылқы, түйе, қой мен сиыр ұстады.
  

3. 
   Көшпеліліктің бөлінуі
   

• 
  Көшпелілер ат әбзелдерін үнемі жетілдіріп отырды. Олар үзеңгіні, ауыздықты, ерді ойлап тапты. Қыштан, шыныдан, металдан жасалған көлемді заттар анағұрлым жұмсақ әрі жеңіл металдармен: былғары, киіз, ағашпен алмастырылды.
  
• 
  Табын түрлерінің әр қилылығы өсімдікке байланысты. Мысалы, еліміздің шөлді аудандарында шөптің 288 түрі өседі. Сиыр мен жылқы олардың-109, түйе, 148, қой-167 түрін жейді. Ал 180 түрлі сортаң шөптің қой 132, сиыр 24 түрін ғана жейді
  

1. 
   Көшпелі мал шаруашылығы қашан пайда болды?
   
2. 
   Көшпелі мал шаруашылығы қалай дамығанын айтып бер
   
3. 
   Көшпелі мал шаруашылығының отырықшылықтан айырмашылығы қандай?
   

Үйге тапсырма: §10. Ежелгі Қазақстан тұрғындары неліктен көшпелі мал шаруашылығымен айналысты? /эссе жазып келу/

Сабақтың тақырыбы: §11. Көшпелі бақташылық шаруашылықтың негізгі түрі

Сабақтың мақсаты:

• 
  Көшпелілердің тіршілігін отырықшы егіншілердің өмірімен салыстыра отырып, олардың дәстүрлі мерекелері, өмір салты, баспаналары туралы егжей тегжейлі баяндау.
  
• 
  Белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.
  

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

• 
  Оқу құралын тексеріп түгелдеу
  
• 
  Әнұран орындау, «Хабар»
  
• 
  Оқушылар зейінін сабаққа аудару
  

1. 
   Көшпелі мал шаруашылығы қашан пайда болды?
   
2. 
   Көшпелі мал шаруашылығы қалай дамығанын айтып бер
   
3. 
   Көшпелі мал шаруашылығының отырықшылықтан айырмашылығы қандай?
   

1. 
   Дәстүрлі мал шаруашылығындағы көші-қон
   

• 
  Көктеу, жайлау, күзеу, қыстау
  
• 
  Көшпелі мал шаруашылығының бірнеше түрі болды. Батыс және Орталық Қазақстанда таза көшпелі тұрмыс қалыптасты. Шығыс Қазақстанда, Алтай мен Тянь-Шань тауларында, Жетісудың таулы аймақтарында жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыды. Қазақстанның оңтүстігінде Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарында отырықшы шаруашылық дамыды.
  

2. 
   Көшпелілердің баспанасы
   

• 
  Киіз үй өте қарапайым әрі тұруға қолайлы. Оны аз уақытта , шамамен, бір сағат ішінде тігуге және жығуға болады. Жүк арту үшін бір түйе немесе екі ат жеткілікті болған.
  

1. 
   Көшпелілердің тіршілігін отырықшы егіншілердің өмірімен салыстыр /венн диаграммасы/
   
2. 
   «Көшпелі өмір салты» тақырыбына әңгіме құрастыр.
   

Үйге тапсырма: §11. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.

• 
  1.Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген сақ тайпаларының шығу тегі, және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.
  
• 
  2.Оқушылардың белсенділігін арттырып, білімдерін жетілдіру
  
• 
  3.Оқушыларды Отансүйгіштік рухта тәрбиелей отырып, мәдениетті, иманды азамат қалыптастыру
  

1. 
   Сәлемдесу, әнұран орындау.
   
2. 
   Оқу құралын тексеріп түгелдеу
   

1. 
   Қазақстан тарихы 4-ке бөлінеді
   
2. 
   Соның ішінді ежелгі Қазақстан да 4-ке бөлінеді
   

1. 
   тас дәуірі
   
2. 
   мыс діуірі
   
3. 
   қола дәуірі
   
4. 
   темір дәуірі
   

3. 
   Адамзат баласының металлдан жасалған құралды игере бастауы қай дәуірден басталады-энеолит-мыстытас
   
4. 
   Темір дәуірі деп аталу себебі-еңбек құралдары темірден жасалды
   
5. 
   Темір дәуірінің ерекшеліктері