Қ65 д м г ш м л а у ш й л р р іж т щ І > — ііч іг п Ж. Қоңыратбаева тіл білімі
жүктеу/скачать 17,16 Mb. Pdf көрінісі
|
b1938
- Бұл бет үшін навигация:
- Кенестік тіл білімінің негізгі сипаты
- «Тіл туралы жаца ілім» тұжырымдамасы
| Тақырып:
КЕҢЕСТПС ТІЛ БІЛІШ Қарастыры латы н мәселелер: Кеңесшік тпіл білімінің негізгі ілім» тұжырымдамасы. Түркітану жаңа гылымының зерттелуі. Кенестік тіл білімінің негізгі сипаты алдында дамыту міндеті тұрды. Бұл Бұл індеттерінің сауатс ызды кты грам м ати кал ы қ амтамасыз ету фонетика, фо- түрткі тұрған кұры алуан тілдерде сөйлейтін ұлттардың көп болуы жағдаи жасады. Кенес лингвистері одақ көлеміндегі тілдердің грамматикалық құрылыстарын зерттеуді, олардың практикалық жэне ғылыми грам- матикаларын жазуды күн тэртібіне қойды. Тілдің грамматикасын жазү ү ш і н ол тілдің диалектілік ерекшелігін айкындау да қажет бол- зертте алды Бұлардың бірі үндіеуропалық көзқарасты жактады. Сондай лингвистикалық бағыттың бірі - үндіеуропалық компаративтік лингвистиканың Ресейдегі бір тармағы - тари- хи-салыстырмалы тіл білімі болды. Осы бағыт негізінде Мәскеу, Қазан университеттері қалыптасты. Салыстырмалы-тарихи әдісті жақтағандар: Д. Ушаков, В. Богородицкий, Е. Поливанов т.б. 109 «Тіл туралы жаца ілім» тұжырымдамасы Компаративтік тіл білімін ығыстырып, оның орнына келген жаңа бағыт кеңес тіл білімі тарихында «Тіл туралы жаңа ілім» не- месе «Яфет тіл ғылымы» деп аталады. Бұл бағыт өкілдері маркстік- лениндік идеяны басшылыққа алды. Мұны қалыптастырушы ибе- рий-кавказ тілдерінің маманы - Н. Я. Марр. Ол бастапқыда бұл тілдердщ туыстық төркінін, олардың сеуит тілдерімен оаиланы- сын зерттеп, өз теориясын «яфеттік теория» деп атады. «Яфет» деғен терминді басында Н. Марр бүкіл Закавказье, Жерорта теңізі тілдерінің бэріне ортақ, шартгы атау ретінде қолданған, артынан осы тілдерді зерттеуден туған ой-тұжырымдарын «яфет теориясы» деп атаған. Кейін ол «Тіл туралы жаңа ілім» деғен атпен ауыстырыл- ды. Н. Я. Марр қалыптастырған тіл туралы ілімнің өзіндік жүйесі, концепциялары мыналар болды: Марксизм құлдық, феодалдық, капиталистік қоғамдар - таптық қоғамдар, бұл қоғамдағы адамдар қанаушы, қаналушы таптарға бөлінеді десе, Н. Марр таптық қоғамдағы тіл де таптык болады, қанаушы таптың да, қаналушы таптың да өз тілі болады, жалпыхалықтық тіл деген жалған сөз дейді. Марксизм қоғамның саяси, құқықтық, діни, философиялық көзқарастары - қоғамдық базистің қондырмалары, базис жойыл- са, олар да жойылып отырады десе, Н. Марр осы қағиданы тіпге де қолданып, тіл де қоғамдық қондырма, тіл де қоғамдық базистің жойылуымен жойылып отырады, бұл қоғамдық формациялардың әрқайсысының өзіндік тілдері болады деді. Н. Марр адамдардьщ бір-бірімен қатынас жасау құралы — қол тілі, ым тілі болған дейді. Ал марксизм дыбыс тілі адам қоғамымен бірге туып, жасап келеді, тіл — адам қатынасының ең маңызды құралы дейді. Н. Марр тіл зерттеуде 4 түрлі элементке негізделген палеонтологиялық талдау әдісін қолдануды ұсынды. Бұл эдіс бой- ынша дүние жүзіндегі тілдердің шығу төркіні - глотгогониялық процесі бар. Олардың барлығы о бастағы сал, бер, йон, рош деген 4 элементген тарайды. Әрине, бұл бос болжам еді. Марксизм қоғам өзінің даму тарихында эр түрлі қоғамдық формациядан (құлдық, феодалдық т.б.) өтеді десе, Марр тілдің да- 110 муында да эртүрлі сатылар болады, тіл сатылық жолмен дамиды дей д і. жүктеу/скачать 17,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|