7 тақырып. Егін шаруашылығының нақты жүйесінің негіздері
Биологиялық ерекшеліктері
жүктеу/скачать 210,6 Kb.
|
лекция-7
- Бұл бет үшін навигация:
- Агротехникалық ерекшеліктері
| Биологиялық ерекшеліктері. Қызылша-екі жылдық өсімдік. Тұқымы 4-5° жылылықта өне бастайды, алайда қаулап көктеуі (3-4 күнде) 20°температурада болады.
Егін көгі "Қосқұлақ" кезеңінде бозқырауға сезімтал және 3-4°аязға төтеп бере алмай өліп қалады, алғашқы қос жапырақ пайда болған кезеңде 8°-қа дейінгі аязды көтереді. Күзде өсімдіктер 5° аязға, қазылып алынған тамыр жемістілер 2° бозқырауға шыдайды. Өсіп-дамуға қолайлы температура + 15-23°. Ылғал сүйгіш дақыл транспирация коэффициенті 240-400, ал қызылшаның жоғары өнімін өсіп-даму кезеңінде 300 мм жауын-шашынтүскендеалуға болады. Ылғалға барынша кеп қажетсінуі қарқынды өскен кезеңде-шілде-тамызайларында. Солтүстік Қазақстан жағдайында осы айларда мол ылғал түскенде жоғары қызылша өнімі суармалы жағдайларда ғана алынады. Қызылша-тұзға төзімді өсімдіктердің бірі, реакциясы РН-7-8 шамасындағы топырақтарда жақсы өседі. Қант қызылшасының сорттары мал азықтық қызылшаға қарағанда тұзға төзімдірек Борпылдақ жеңіл және орташа саздақ, құмдақ, қуатты жырту қабаты бар құнарлы қара және қоңыр топырақтарда қызылшаның мол өнімін жинауға болады. Құнарлылығы төмен топырақтарда оны органикалық тыңайтқыштардың жоғары нормасын (50-100 т/га) енгізгенде ғана алады. Қазақстан Республикасында аудандастыруға жіберілген мал азықтық қызылша сорттары: Курос, Монро,Оброшинская желтая,Тимирязевская односеменная, Тимирязевская округлая. Агротехникалық ерекшеліктері. Суармалы жерлерде өсіргенде тамыр жемістілерді төмендегідей шөпті-отамалы дақылдар ауыспалы егістерде орналастырылады: көпжылдық шөптер (жоңышқа)-мал азықтықтамыр жемістілер, немесе мал азықтық біржылдық шөптер-мал азықтық тамыржемістілер, немесе ерте картоп-мал азықтық жемістер. Табиғи ылғалдану жағдайында қызылша ауыспалы егіс буынында орналастырылады: таза пар-қызылша, жүгері, көк балаусаға өсірілетін біржылдық шөптер-мал азықтық тамыр жемістілер. Тыңайтқыштар жоспарланған әнім дәрежесіне нормамен енгізіледі. Себу алдында топырақ өңдеу мынадай технологиямен жүргізіледі: ылғал жабу-әдеттегі мерзімде сүйретпе тіркелген агрегатпен 2 ізбен тырмаланады. Мал азықтық қызылша қатараралығы 45 немесе 60-70 см кең қатарлы әдіспен себіледі. Өсімдік шығынын азайту және арамшөптерді құрту үшін егістікті күтіп-баптау жұмысында саңылау жасағыштарды қолданған жөн. Тәжірибе көрсеткендей, ең аз қол еңбегінің шығыны жұмсалатын қант қызылшасының қолайлы өсімдік көгін алу қажет. Өнгіштігі жоғары (75 % жоғары) тұқымды пайдаланғанда метр бойына кем дегенде 25-30 өнгіш жеміс шоғырын себеді. Кәдімгі сеялкалармен әр гектарға сапасына байланысты 18-22 кг тұқым себіледі. Қазіргі уақытта берілген өсімдік жиілігіне есептелген төменгі себу нормасын қолдануда, алайда бұл әдісті жақсы ылғалданған жағдайда (суармалы жерлерде), жоғары агротехника дәрежесінде және танаптар арамшөптерден таза болғанда ғана іске асыруға болады. Мал азықтық қызылшаның себілу мерзімі топырақтың физикалық пісіп-жетілуі мен5-10 см тереңдікте 5°-6°-қа дейін жылынуымен анықталады, мұның өзі мамырдың 1-2 он күндігінде сәйкес келеді.Бір ескертетін жәйт, ерте себілген егістік(мамырдың бірінші онкүндігінде) танаптар арамшөптерден таза болғанда және тиімді гербицидтер мен қол еңбегін пайдаланғанда ғана жақсы нәтижелер береді. Мамырдың екінші онкүндігінде арамшөптердің бір бөлігі себу алдындағы топырақ өңдегенде құртылады да осы кезеңде себілген қызылшаға жақсы өнім алу үшін жағдай жасалады. Тұқымның себу алдындағы тереңдігі 3-4 см. Себілгеннен кейін немесе онымен бір мерзімде топырақ ЗККШ-6 және т.б. құралдармен тығыздалады (тапталады). Жер бүргелеріне қарсы күресу үшін химикаттармен олардың шоғырланған орындарын-тыңайған жерлерді, орман алқаптарын т.б. өңдейді, соның нәтижесінде бүргелер қызылша егістігін аз зақымдайды. Қажет болған жағдайда егіс алқабының шеттерін де улы химикаттармен өңдеген дұрыс. Қатараралықтарды культиваторлармен алғашқы өңдеуді ұстара табандармен 3-4 см тереңдікте қатарлар анық көрінгенде жүргізіледі, бір мерзімді қажетті гербицид те енгізіледі, кейін арамшөптер пайда болса, екінші культивациялау 6-7 см тереңдікте жүргізіледі. Алғашқы қос нағыз жапырақтар түзілген кезінде өсімдіктер жиілігін қалыптастыруға кіріседі, ол үшін сиреткіш агрегатгар қолданылады Көшеттерді қалыптастыру үшін ротациялық сиреткіш УСМП-5,4 қолданылады, олар шоқтауға дейін қатарлар бойымен де, шоқтарда да сирету жұмысын орындайды. Сиреткіштер болған жағдайда қызылшаның қарапайым және еңбек шығынын көп талап ететін әдіспен-қолмен сиретіп шоқтайды. Шоқтаудың мынадай схемасы көп тараған әрбір 27 см сайын 18 см қызылша шоғы қалдырылады, немесе 30 см сайын 15 см шоқ қалдырылады, ал шоқтарды талдағанда тиісінше бір немесе екі өсімдікқалдырылады. Барлық аталған әдістер өсімдік жиілігінқалыптастыруда қызылша көгінің алқаптыңарамшөптерменластануын топырақтыңтығыздығына, қажетті құралдардыңбарлығына т. б. байланысты. Өсімдік жиіліпн қалыптастырғанда мал азығына өсірілетін қызылшаның өсімдіксаны әр гектарда 60-70 мың дана болуға тиіс Өсімдік жиілігін қалыптастырғаннан кейін қатараралықтар қабысқанша 2-3 қатараралық өңдеу жүргізіледі, үстеме қоректендіріледі, жаздыңжағдайына қарай 4-5 ретсуарылады. Бір айта кететін жәйт, суаруды өсімдіктердің ең қарқынды өсетін кезеңі мен шілде-тамыз айларында байланыстыра жүргізген дұрыс болады. Қызылшаның жинау мерзімі күзгі бозқыраудың түсу мерзімімен анықталады. Қызылшаны РКГ комбайнымен жинайды, картоп қазатын және жинайтын комбайндарды пайдалануға да болады. Мал азықтық тамыржемістілер және бақша дақылдары.Тамыржемістілер тобына жататын дақылдар және олардың ауыл шаруашылық малдарды азықтандырудағы маңызы. Қант және мал азықтық қызылшаның, тарнаның, турнепстің, мал азықтық сәбіздің морфологиялық ерекшеліктері.Қазақстанның облыстарында аудандастыруға жіберілген мал азықтық тамыржемістілер сорттары. Тамыржемістілерді өсіргенде қандай қиындықтар туады. Тамыржемістердің қоршаған ортаға қоятын талаптары.Тамыржемістілерді өсіру технологиясының ерекшеліктері (алғы дақыл нөгізгі өңдеу, себу, епстікті күтіп-баптау және т. б.) Бақша дақылдардың ауылшаруашылық малдарды азықтандырудағы маңызы. Негізгі бақша дақылдардың (асқабақ, қарбыз) морфологиялық және биологиялық ерекшеліктері.Қазақстан Республикасында мал азықтық дақылдардыңөсіругө жіберілген сорттары жүктеу/скачать 210,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|