9 арман пв баспасы

173
Тол қын ұзын ды ғы
 – толқынның бір дей 
тер бе ліс жа сай тын, ең жа қын ор на лас-
қан екі бөл шегі нің ара қа шық ты ғына тең 
шама.
­
λ
υ
= ⋅
Ò
,­
(1)
мұн­да­ғы­
­
–­тол­қын­ұзын­ды­ғы;
­–­қоз­ға­лыс­жыл­дам­ды­ғы;
Т
­–­тол­қын­кө­зі­нің­тер­бе­ліс­пе­ри­оды.
2.­
Тол­қын­­жыл­дам­ды­ғы
.­Зерт­теу­лер­­нә­ти­же­
сін­де­ бір­тек­ті­ ор­та­да­ тол­қын­ жылдамдығы­
тұ­рақ­ты­ша­ма­еке­ні­анық­тал­ды.­Демек,­тол­қын­
жыл­дам­ды­ғын­анық­тау­үшін­тол­қын­ның­та­ра­лу­
қа­шық­ты­ғы­мен­уа­қы­тын­бі­лу­ке­рек:
­
u =
l
t
.­
(2)
177-су­рет.
­Кас­пий­те­ңі­зін­де­гі­дау­ыл
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Тол қын де ге ні міз не?
2. Ме ха ни ка лық тол қын дар дың қан дай түр ле рін бі ле сің дер?
3. Сы ғы лу де фор ма ция сы ке зін де қан дай тол қын дар пай да бо ла ды? Олар 
қан дай ор та да пай да бо луы мүм кін?
4. Ығысу де фор ма ция сы ке зін де қан дай тол қын дар пай да бо ла ды? Олар қан-
дай ор талар да бай қа ла ды?
5. Тол қын қан дай қа си ет те рге ие?
6. Тер бел ме лі жә не тол қын дық қоз ға лыс гра фик те рінің ай ыр ма шы лық та ры 
не де?
7. Тол қын ұзын ды ғы де ге ні міз не?
8. Тол қын жыл дам ды ғы қа лай анық талады?
3-тапсырма
(1)­жә­не­(2)­фор­му­ла­лар­дан­
тол­қын­жыл­дам­ды­ғын,­пе­
риодын,­жиі­лі­гін,­арақа­шық­
тық­ты­ғын,­та­ра­лу­уа­қы­тын­
есеп­теу­фор­му­ла­ла­рын­
жа­зың­дар­жә­не­олар­дың­
БЖ­да­ғы­өл­шем­бір­лік­те­
рін­көр­се­тің­дер.
Бұл қызық!
Кас­пий­ те­ңі­зі­ ты­ныш­ те­ңіз­ге­
жат­пай­ды.­ Кас­пий­ те­ңі­зін­де­
би­ік­ті­гі­2­м­ге­жуық­тол­қын­дар­
жиі­бо­ла­ды,­олар­дың­бір­жыл­
ішінде­ қай­тала­нуы­ 65–90­ ­
ара­сын­да­ өз­ге­ріп­ оты­ра­ды.­
Би­ік­ті­гі­2–4­­м­тол­қын­дар­дың­
бір­ жыл­ ішінде­ қай­тала­нуы­
10–30­ ­ ша­ма­сын­да.­ Те­ңіз­
­дің­ор­та­жә­не­оң­түс­тік­бө­лік­
те­рін­де­би­ік­ті­гі­6­м­жә­не­одан­
да­би­ік­тол­қын­дар­бай­қа­ла­ды­
(1 ­су рет)
.­ ұ­най­ тас­та­ры­
ай­ма­ғы­жә­не­одан­сол­түс­тік­
ба­ты­сқа­ қарай­ орналасқан­
аймақ­аса­ты­­ныш­­сыз­ай­­­мақ.­­
Бұл­жер­лер­де­тол­қын­би­ік­ті­гі­
12­м­ге­дей­ін­же­туі­мүм­кін.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

174
Жат ты ғу 
29
1.­ Жиі­лі­гі­ 0,165­ кГц­ тербеліс­ кө­зі­нен­ 330­ м/с­ жыл­дам­дық­пен­ та­ра­
ла­тын­тол­қын­ұзын­ды­ғын­анық­таң­дар.
2.­ Тол­қын­ көл­ бе­тін­де­ 6­ м/с­ жыл­дам­дық­пен­ та­ра­ла­ды.­ Егер­ тол­қын­
ұзын­ды­ғы­30­дм­бол­са,­су­бе­тін­де­гі­қал­қы­ма­ның­тер­бе­ліс­пе­ри­оды­
мен­жиі­лі­гін­анықтаңдар.
3.­ Жел­сіз­кү­ні­көл­ге­қай­ық­тан­ау­ыр­зә­кір­тас­тал­ды.­Зә­кір­тас­тал­ған­жер­
ден­тол­қын­дар­та­рал­а­бастады.­Жа­ға­да­тұр­ған­адам­арақашықтығы­
50­см­тол­қын­жал­да­ры­оған­50­с­тан­кей­ін­жет­ке­нін­бай­қа­ды.­Егер­
1/12­мин­ішін­де­тол­қын­жа­ға­ны­20­рет­шай­ған­бол­са,­қай­ық­жа­ға­дан­
қан­дай­қа­шық­тық­та­орналасқан
Жат ты ғу 
29
1.­ Сер­пім­ді­ жіп­тің­ бойы­мен­ көл­де­нең­ тол­қын­ 72­ км/сағ­ жыл­дам­
дық­пен­та­ра­ла­ды,­жіп­нүк­те­ле­рі­нің­тер­бе­ліс­пе­ри­оды­0,5­с.­Тол­қын­
ұзын­ды­ғын­анық­таң­дар.
2.­ Ба­лық­шы­10­с­ішінде­қал­қы­ма­ның­тол­қын­да­20­тер­бе­ліс­жа­са­ға­нын­
бай­қа­ды,­ тол­қын­ жал­да­ры­ның­ ара­қа­шық­ты­ғы­ 12­ дм.­ Тол­қын­ның­
та­ра­лу­жыл­дам­ды­ғы­қан­дай
Экс пе ри ме нт тік тап сыр ма
Өзен, көл бет те ріндегі, табиғи су қоймаларындағы тол қын дар ды бақы-
лаңдар және олардың пай да бо лу се беп те рін анық таң дар.
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Мына тақырыптардың біріне хабарлама дайындаңдар:
1. Те ңіз тол қын да ры, олар дың пай да бо луы жә не қа си ет те рі.
2. Сей сми ка лық тол қын дар.
3. Жа ры лыс тол қы ны ның не гіз гі си пат та ма ла ры. 
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

175

жүктеу/скачать 8,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: