9 сынып білім алушысы
___________________________________________________
Аты-жөні (ілік септігінде)
негізгі орта білім беру деңгейіндегі оқу курсы үшін жазған
биологиядан жазбаша емтихан жұмысы
1 нұсқа
А бөлімі
1. Екінші реттік экологиялық сукцессияның пайда болу себебі
А тау жынысының өзгеруі
B топырақтың түзілуі
C орман өртенуі
D қарашіріктің жинақталуы
[1]
2. Жылыжай эффектісінің тірі организмдерге теріс әсерін көрсетіңіз.
А атмосферада О 2 жинақталуы
B ауаның СО 2 ластануы
C температураның төмендеуі
D қысымның төмендеуі
[1]
3. Шыбынның тыныс алу мүшесін көрсетіңіз.
шаян
|
өрмекші
|
шыбын
|
балық
|
тасбақа
|
ит
|
желбезектер
|
кеңірдек
|
|
желбезектер
|
өкпе
|
өкпе
|
[1]
4. 5 санымен көрсетілген нейронның құрылымдық компонеттерін анықтаңыз.
1 2 3
4 5
[1]
5. Даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктердің белгілеріндегі айырмашылықтар
A торлы жапырақшалары
B қосарлана ұрықтану
C күлтесі 4 немесе 5
D камбийдің болуы
[1]
6. Ө сімдіктердегі қозғалыс түрін анықтаңыз.
[1]
7. Қан тамырының түрін, құрылысындағы ерекшелігі мен атқаратын қызметін сәйкестендіріңіз. Бір дұрыс жауапты таңдаңыз.
|
Қан тамыры
|
құрылысы
|
қызметі
|
А
|
Артерия
|
Бір қабатты қан тамырлар
|
Жүрекке кан тасымалдайды
|
В
|
Вена
|
Үш қабатты қан тамыры
|
Жүректен қан алып шығады.
|
С
|
Капилляр
|
Бір қабатты қан тамырлар
|
Газ алмасу жүреді
|
[1]
8.
1 2 3 4 5 6 7
6 санымен белгіленген бактерияны атаңыз.
[1]
9. Нефронның қай бөлігінде сүзілу жүретінін көрсетіңіз.
[1]
10. Бір сүйектің шеті басқа сүйекке бірігіп кетуі қалай аталады? ________________________________
[1]
11. М итоздың 1 санымен белгіленген фазасын анықтаңыз.
[1]
12 7 санында бүйректің қандай құрылымы берілген?
[1]
13. Онтогенездің жетіспейтін бөлігін толтырыңыз.
Бөлшектенуу
зигота
бластула
органогенез
гаструла
[1]
14. Гетерозиготалы дараларда толымсыз доминанттылық кезінде аралық фенотип көрінеді, доминантты ген рецессивті генді жартылай басып тастайды. Осы типті атаңыз.
[1]
15. Суретте түрдің қандай критерийі бейнеленген?
А морфологиялық
B генетикалық
C экологиялық
D географиялық
[1]
B Бөлімі
16. (a) 16.1 сүретінде адамның тісінің бір бөлігі көрсетілген.
16.1-сүрет
(i) А суретінде тістің қандай түрі көрсетілген?
[1]
(ii) Осы тістердің қызметі қандай?
[1]
(iii) Тіс эмалының қызметі қандай?
[1]
(b) 16.1 сүретінде адамның ас қорыту жүйесінің бір бөлігі көрсетілген.
4
2
1
3
16.2-сурет
(i) 3 санымен көрсетілген мүшені анықтаңыз.
[1]
(ii) Инсулин гормонын бөледі , оның қызметі
[1]
(c) Аурудың түрлерін және олардың қоздырғыштарын көрсетіңіз.
Аурудың түрлері
|
Қоздырғыштары
|
Таралуы
|
Белгілері
|
|
|
қайнамаған су, жуылмаған жеміс-жидек, кір қолдар
|
дене температурасы 39, қалтырау, жүрек айну, құсу,
қантышқақ
|
[2]
[Жалпы 7]
17. (a) Аналық жасушалардағы хромосомалардың жиынтығын көрсетіңіз.
Митозда
[1]
Мейозда [1]
(b) Сәйкестікті анықтаңыз.
А тері, шаш, тырнақ
B ас қорыту жүйесі
C тыныс алу жүйесі
D жүрек, тамыр, қан
E жүйке жүйесі
F бұлшық ет
эктодерма
|
мезодерма
|
энтодерма
|
|
|
|
[3]
(c) Эмбриональды кезеңді құрайтын уақытты көрсетіңіз.
[1]
(d) Зиянды заттарды (темекі, алкоголь) қолданған кезде ұрықта қандай ауру дамуы мүмкін?
[2]
[Жалпы 8]
18. (a) Жыныспен тіркес тұқым қуалауға жауап беретін гендер қайда орналасатынын анықтаңыз.
[1]
(b)
(i) дигибридті будандастыру - бұл
[1]
(ii) Тапсырманы шешіңіз. Аталығы қара түсті және жүні шашақты, ал аналығы ақ түсті және тегіс жүнді қоянды шағылыстырғанда қандай ұрпақ күтуге болады , егер қара түс пен шашақ жүн ақ түс пен тегіс жүнге қарағанда доминантты болса
[2]
(c) Сәйкестікті табыңыз.
Әдіс
|
Ерекшелігі
|
1 егіздік
|
А ағза ферменттерінің жұмысын талдау
|
2 популяциялық- статистикалық
|
Б генетикалық үйлесімділік дәрежесін талдау
|
3 биохимиялық
|
В біржұмыртқалы егіздердің белгілерінің көрініс беруіне негізделген
|
4 иммунологиялық
|
Г гетерозтиготалардың зиянды басылыңқы белгілердің санын математикалық жолмен есептеп шығару
|
[2]
[Жалпы 6]
19. (a) Қалып кеткен экожүйе құрам бөліктерін салыңыз.
АҒЗА _________ ________ ЖАНСЫЗ ТАБИҒАТ
ЭКОЖҮЙЕСІ
[2]
(b)
(i) Экожүйеде биологиялық ресурстарды тікелей пайдалану тәсілдерін сипаттаңыз.
[1]
(ii) Ауыл шаруашылығының дамуы экожүйеге қалай әсер етеді?
[1]
[Жалпы 4]
20. (a) Сәйкестендіріңіз.
Термин
|
Мәндері
|
1 Жасуша
|
А Ауыз—жұтқыншақ—өнеш—асқазан--ішектер
|
2 Ұлпа
|
Б Ағза құрылысының негізгі бөлшегі
|
3 Мүше
|
В Тұрақты орны құрылысы бар және белгілі бір қызмет атқаратын ағза бөлігі
|
4 Мүшелер жүйесі
|
Г Құрылысы, шығу тегі және атқаратын қызметі бойынша ұқсас жасушалармен жасушааралық заттар жиынтығы
|
[2]
(b) Құрылымның қызметтерін көрсетіңіз.
Құрылым
|
Қызметтері
|
нейрон
|
|
нейроглиялар
|
|
[2]
(c) Бос орындарды толтырыңыз.
Әрбір нейрон дене және өсінділерден тұрады.Қысқа тармақталған өсінділері_____________. Бұл қысқа өсінділердін ұшында арнайы «рецептор мембраналары» болады, соған байланысты қозу _________________ тез өтеді. Ұзын өсінді ___________, импульс нейрон жасушасы денесінен басқа жасушаға __________________ .
[2]
(d)
(i) Импульстің пайда болуы мен жүруінде афферентті талшықтар қандай құрылымда сипатталады.
[1]
(ii)Эфферентті талшықтар
[1]
(e) 20.1 суретте жүйке жүйесінің типтері көрсетілген.
20.1. - сүрет
1 санындағы жүйке жүйесінін түрін көрсетіңіз.
[1]
(ii) Жүйке жүйесінін бұл түріне қандай атау тән
[1]
Достарыңызбен бөлісу: |