Тәжірибе 9. Минералдықышқыл эфирлері Тәжірибе 9.1. Этил күкірт қышқылын алу және қасиеттері 1 мл этил спиртіне арналған сынауыққа абайлап, шайқау кезінде тамшыларға 1 мл
концентрацияланған күкірт қышқылын қосыңыз. Алдын ала қыздырылған қоспаны су
ваннасында 2-3 минут қыздырыңыз, содан кейін салқындатыңыз. Алынған ерітіндіні 25
мл суы бар кішкене стаканға құйып, құрғақ барий карбонатымен бейтараптандырыңыз,
оны қоспаны шыны таяқшамен қатты араластырған кезде кішкене бөліктерге қосыңыз
(реакция қоспасы көбіктенеді - көмірқышқыл газы бөлінеді). СО
2
бөлінуі тоқтаған кезде
реакция бейтарап болуы керек (лакмус бойынша).
Этил күкірт қышқылы мен этил күкірт қышқылының барий тұзы түзілу
реакцияларының теңдеулерін жазыңыз.
Сұйықтықтың бір бөлігін сүзгі арқылы екі сынауыққа сүзіңіз. Олардың біреуіне
аздап 10% күкірт қышқылының ерітіндісін қосыңыз, тұнба пайда болады. Оның түзілу
реакциясының теңдеуін жазыңыз.
Тәжірибе 9.2. Изоамил сульфатын (изоамил күкірт қышқылы) алу Құрғақ сынауыққа 2 мл концентрацияланған күкірт қышқылын құйып, мұзды
сумен шайқау және салқындату кезінде 1 мл изоамил спиртін ақырын қосыңыз. 2-4
минуттан кейін алынған біртекті, иісі жоқ сұйықтықтың бірнеше тамшысын шайқау
кезінде 4 мл суық сумен түтікке мұқият құйыңыз. Изоамилсер қышқылының мөлдір,
иіссіз ерітіндісі түзіледі. Егер спирттерді қышқылмен араластырған кезде қоспасы
қызған болса, онда сулы ерітінді диизоамил эфирінің қоспасының пайда болуына
байланысты бұлтты және иісі бар болады.
Изоамилсер қышқылының түзілу реакциясының теңдеуін жазыңыз. Бұл реакцияда
спирттердің қандай қасиеттері бар?
Тәжірибе 9.3. Бор қышқылының этил эфирін алу Құрғақ пробиркада 1 г бор қышқылы сусыздандырылады, оны алкогольдің
жалынында күйдіреді. Пробирка көлденең күйде ұсталады, су тамшыларын кетіру үшін
және мезгіл-мезгіл бүкіл пробирканы жылытады. Қышқыл біртіндеп ериді. Кристалдар
жоғалған кезде түтікті салқындатыңыз. Мөлдір қатайтылған жүзу-бор ангидридіне 2-2,5
мл этил спирті мен 1 мл концентрлі күкірт қышқылын қосыңыз. Пробиркаға
қайнатқыштарды салыңыз, оны газ шығаратын түтікпен тығынмен жабыңыз және
реакция қоспасын қыздырыңыз. Шығарылатын түтіндерді газ құбырының саңылауына
жағыңыз. Бор қышқылының этил эфирінің жалыны ерекше жасыл шекараға ие.
Бор қышқылының дегидратация реакцияларының теңдеулерін (бор ангидридінің
түзілуі) және триэтилбораттың түзілуін жазыңыз.