А. И. Хасанова Жерді пайдалануды жоспарлау

33 
11 сурет - аймақтарға бөлу нысандары 
5.2 Табиғаттағы антропогендік өзгерістер
Адамның табиғатпен тұрақты қарым
-қатынасында, оның экономикалық 
қызметі және табиғатқа әсер етуінде белгілі заңдылықтар бар
. 
Жалпы нысанда адамның және табиғаттың өзара әрекеттестігі мынадай 
түрде қалыптасуы мүмкін
:
- осы өзара әрекеттесудің нәтижесінде адам жетекші күшке айналды
; 
- адам тарихи даму барысында табиғат элементтерін қарапайым 
пайдаланудан бастап
, өзінің дамуының өзгеруіне және басқарылуына сәйкес 
табиғатты өз мүддесі үшін пайдалану бағыттарын да өзгертеді
; 
- адамның табиғатқа күрделі әсер етуінің нәтижесінде
, ондағы өзгерістер 
ғасырдан
- ғасырға оң және теріс (қалпына келтірілмейтін) әсерлерімен өзгеруде. 
Оның өзгерістер тізбегінің шегі көрінбейді
; 
- Жердің табиғатындағы адаммен осы өзара әрекеттесудің нәтижесінде 
қазіргі кезде 
«жабайы» табиғаттың ешбір элементтері қалмады; 
- Адам өз қызметінің нәтижесінде табиғатқа мүлде жаңа элементтерді 
енгізеді
. Олар табиғи процестердің бұрын болмаған бағытын өзгертеді; 
- тарихи даму барысында әрбір қоғамдық жүйеде адам мен табиғат 
арасындағы өзара қарым
-қатынастың өзіндік түріне ие; ол қоғамның дамуына 
Аү
мақтар
ғыа 
б
елутүр
лер
і
ықпалдастырған (қоғам мен табиғаттың өзара байланыс
жүйесі
кешенді (физикалық-графиялық, экономикалық-географиялық
әлеүметтік-географиялық т.б. 
салалық (климаттық, геоморфологиялық, 
топырақтық т.б.)
жалпы ғылыми және қолданбалы (табиғи үдерістері
мен шаруашылық кепілдігін зерделеу)
топологиялық (жалпы жағдайына қарай бөліктерді
біріктіру)
математикалық әдістер негізінде ( компьтерлік,
машиналық)

34 
ықпал ететін күштен
, оны қорғауға қатысты алаңдаушылық болмаса, ішінара 
дамуға кедергі келтіретін күшке айналады
. 
 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: