А. И. Хасанова Жерді пайдалануды жоспарлау

 Ландшафтардың (экожүйелер) табиғи және антропогендік өзгеруі

жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі бет 37/127 Дата 06.02.2022 өлшемі 3,57 Mb. #53069

Бұл бет үшін навигация:

• Табиғи ландшафт

5.3 Ландшафтардың (экожүйелер) табиғи және антропогендік өзгеруі  туралы түсінік    Ландшафт- генетикалық бірдей геологиялық іргетасқа ие , рельеф түрі  бір , ауа - райы бірдей, осы ландшафта ғана қайталанатын, осыған ғана қатысты  кеңістіктегі біртекті табиғи геологиялық аумақтық кешен болып табылады . Табиғи ландшафт   - ландшафт, адам қызметінің қатысынсыз, табиғи өзін- өзі жетілдіру жолымен дамыған экожүйе болып табылады . Экожүйенің өзін -өзі дамытуы түсінігі:  - оның ішкі қайшылықтары (философиялық тұжырымдамасы) арқылы  анықталған жүйенің өздігінен өзгеруі ;  - (биологиялық тұжырымдамасы) генетикалық өзгерістер;  - экожүйе ішінде орын алатын өзгерістер, оның мұрагерлік дамуына алып  келеді  (экологиялық тұжырымдама).  Экожүйені өзін -өзі дамытудың негізгі факторлары өзін-өзі ұйымдастыру  және өзін -өзі реттеу болып табылады.  Өзін -өзі ұйымдастыру - табиғи жүйелерінде қатаң бірізділігі физика- химиялық және биологиялық құбылыстар салдарынан ішкі және сыртқы  шектеулер және интегралды жедел физиологиялық біртекті және  (немесе)  бірегейлікке әкеледі .  Өзін -өзі реттеу - кез келген табиғи немесе антропогендік әсер еткеннен кейін  жансыз заттардың ішкі қасиеттері мен құрылымдарын қалпына келтіру үшін  табиғи  (экологиялық) өзгертуге қабілетті жүйесі. Ландшафтық компоненттер  аумақтың біртұтастығы мен біртектілігі , жалпы энергия ағымы, биофильді  химиялық элементтердің алмасуы және айналымы , тұрақты маусымдық  физикалық және биохимиялық режимдер , трофикалық қатынастар, ағзалардың  көптеген түрлерінің популяцияларының молшылықты болып , өзара сәйкес  келуімен тығыз байланысты .  Сондықтан табиғат  (табиғи) ландшафтының құрамдастарының кем  дегенде біреуінің экологиялық теңгерімін бұзу арқылы , ландшафттың жаңа  антропогендік түрінің пайда болуына әкеліп соқтыратын қайтарымсыз өзгерістер  тізбегінің қалыптасуына жеткілікті әсер етеді .  Табиғи жағдайда әр ландшафт өзін -өзі реттейтін жүйе болып табылады  және жансыз заттардың өзара әрекеттесу мен ұйымдастырылуының белгілі бір  деңгейімен сипатталады .  Шаруашылық аумақты үнемі кеңейту табиғи ландшафтардың түбегейлі қайта  құрылуына және техногенді пейзаждың қалыптасуына , яғни адам жасаған, яғни  адам өзгерткен немесе жасанды түрде жасалатынын құрылымдарына әкеп  соғады . Бұл процесс ландшафтардың табиғи өзін-өзі дамытуына қарағанда  бірнеше есе тезірек жүреді .  35  36  37  жүктеу/скачать 3,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу: