А. И. Хасанова Жерді пайдалануды жоспарлау


 Жер ресурстарын жетілдірудің негізгі бағыттары



Pdf көрінісі
бет45/127
Дата06.02.2022
өлшемі3,57 Mb.
#53069
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   127
Байланысты:
planir zemlep kurs lekcij na kaz yaz 2

7.2 Жер ресурстарын жетілдірудің негізгі бағыттары
Соңғы жылдары еліміздің жер қорын ұтымды пайдалануды жоспарлауды 
Ж
ер п
айда
ла
ну
ды 
ж
осп
ар
ла
уды
еліміздегі жер ресурстарын пайдалану жобысын жасау мен 
схемасы
шаруашышықаралық және шаруашылықішілік жер аумағын 
ұйымдастырудың кешенді жобалары
жер пайдалануды жоспарлау жүйесінің ғылыми негізі 
жерді тозудан қорғау, қалпына келтіру және басқа да 
жұмыстар бойынша бір кезеңді жобалау
жер игеру, егістік аумағын айналымға енгізуді жақсартудың 
технологиялық жобалары 
авторлық қадағалау


47 
жетілдіру негізгі іс
-шаралары бойынша ауқымды жобалар жүзеге асырылып 
келеді
.
Соған орай
, түрлі құрылымдық деңгейлерде ұзақ мерзімге жер пайдалану, 
елдің және жекелеген аймақтардың әлеуметтік
-экономикалық даму жоспарларын 
әзірлеу үшін ғылыми және техникалық болжамдар жасалуда
.
Осыған байланысты
, жер пайдалану деңгейін талдау оларды жетілдірудің 
негізгі бағыттарын анықтау үшін маңызды қадам болып саналады
.
Жер пайдалану жақсарту үшін ұйымдастыру бағыттарының барлығын 
мынадай топтарға бөлуге болады 
(17 сурет).
лиоративік биолого-экологиялық
17 сурет- Жер пайдалануды жақсарту үшін топтардың
бағыттарын ұйымдастыру 
Əр топ қызметінің бағыттары жер пайдалану тиімділігі мен нәтижелілігін 
арттыруға бағытталған белгілі бір іс
-шаралар жүйесін қамтиды.
1.Ұйымдастырушылық және экономикалық тәртіптің бағытына ауыл 
шаруашылығы өндірісін шаруашылық аралық кооператив негізінде жер қорын 
пайдалануды жоспарлауға мамандандыру кіреді
. Оның ішінде схемалар мен 
жобаларды әз
I
рлеу
, жер пайдалануды жоспарлау , ауыл шаруашылығы 
аудандарының аймақтық жоспарлау жобалары
; жер-кадастр жұмыстарын 
жүргізу
; компиляция эрозиясынан топырақты қорғау үшін, әлеуметтік-
экономикалық даму жоспарлары
, схемалары мен жобалар, ғылыми-негізделген 
егіс алқабын өндіріске енгізу
; жаңа жерлерді игеру және басқа да бірқатар 
дамыту қорларын сәйкестендіреді
.
2. Əрбір ауыл шаруашылығы кәсіпорында ғылыми-негізделген ауыл 
шаруашылығы жүйелеріндегі жер пайдалануды жақсарту агро
-технологиялық 
факторлар жобасы аса маңызды болып табылады
.
Олардың құрамына ең алдымен мыналар жатады
: өңдеудің ең озық 
әдістерін енгізу
, көгалдандыру, ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру және 
жинау
, табиғи шалғынды және көпжылдық өсімдіктер, өткізу өнімдерінің 
сапасын жақсарту
; қарқынды индустриялық және технологиялық өндірісті 
әзірлеу 
және 
іске 
асыру 
арқылы 
дақылдың 
өнімділігін 
көтеру

ұйымдастырушылық 
- органикалық тыңайтқыштар мен прогрессивті 
нысандарындағы дайындамалар
, сақтау және қолданудың техникалық қызметі; 
биолого-
экологиялық
агро-
технологиялық
ұйымдастыру-
техникалық
мелиоративтік
агро-технологиялық
әлеуметтік-
экономикалық


48 
агротехникалық шараларды жүзеге асыру
, биологиялық, химиялық және 
зиянкестер мен аурулардан басқа өсімдіктерді қорғау
; түрлі зиянкестер мен 
ауруларға қарсы шаруашылығы қызметін пайдалану және жер құнарын 
жетілдіру
; өндіріске жақсартылған тұқым өндіру және жоғары өнімді сорттар 
енгізу
; жер учаскесін толық пайдалану үшін қайталамалы дақылдар отырғызуды 
жүзеге асыру көзделеді
.
3. Жер пайдалануды жақсартуда ұйымдастыру және техникалық 
факторлардың негізгі бағыттарын мынадай басты мақсаттар қамтиды
: ауыл 
шаруашылығы жұмысы өндірісінің машиналарының ғылыми негізделген 
жүйесін енгізу
; далалық өсімдік шаруашылығына жағдай жасау және сақтау
тыңайтқышты
, ауыл шаруашылығы техникасын индустрияландыруда 
қарқынды технологияларды пайдалана отырып дамыту
, ауыл шаруашылығы 
дақылдары өнімдерін сақтау және қайта өңдеу үшін күрделі машиналарды 
пайдалану
; ауыл шаруашылығы саласына электрлендіру процестерін енгізу және 
өндіру
; көліктерді ұйымдастыру және прогрессивті түрлерін енгізу; ауыл 
шаруашылығы техникаларын жөндеу жұмыстарын іске асыру

4. Жерді тиімді пайдалануда мелиоративтік шаралар маңызды рөл 
атқарады
. Сонымен қатар, негізінен мынадай мәселелер шешіледі: кептіру және 
құрғату жұмыстары
; суармалы жерлер мен суару жүйелерін орналастыру; 
мәдени технологиялық қызмет
; шабындық және жайылымдық жерлердің үстіңгі 
бетін жақсарту бойынша іс
-шаралар және байырғы шараларды жүзеге асыру; 
тұзды
, сортаңды, құмды, жыралы жерлерді жақсарту бойынша ұсыныстар енгізу, 
орман алқаптарында агромелиорациялық және эрозияға қарсы гидротехникалық 
I
с
-шараларды жүзеге асыру; бұзылған жерлерді мелиоративтік қалпына келтіру.
5. Жер пайдалануды жақсартудың биологиялық және экологиялық 
факторлар бағыты мәдени дақылдардың қасиетін көтеру үшін селекциялық 
жұмыстарды жүзеге асыру
; сирек кездесетін өсімдік түрлерін сақтау үшін 
жағдай жасау
; егіс айналымында мәдени дақылдарды егудің ауысымдық тәсілін 
қолдану
, қолданыстағы ландшафтқа түзетулер енгізу; тірі және өлі табиғат 
кешендерінің динамикалық өзара іс
-қимыл әрекеттестігіне қолайлы жағдай 
жасау

6. Соңында, жер ресурстарын пайдалануды жақсартуға әсер етудің 
әлеуметтік
-экономикалық 
факторлары 
ауыл 
шаруашылығы 
өндірісі 
қызметкерлерінің біліктілігін көтеру үшін жағдай жасау болып табылады

Жермен жұмыс жасаушылардың еңбегіне ақы төлеу мен бағалауды жақсарту 
мақсатында жер пайдалану және басқаруды есептеудің құны мен бухгалтерлік
әдістерін жетілдіру
, ауыл шаруашылығы қызметкерлерінің ауыл 
шаруашылығы өндірісін
, еңбек тәртібін және жауапкершілігін күшейту үшін 
ауыл шаруашылығын басқарудың шаруашылық есеп әдісін өндіріске енгізу

еңбеккерлердің мәдени тұрмыстық жағдайларын жасау
, байланыс қызметін 
көтеру
, халыққа әлеуметтік қызмет көрсету сапасын көтеру жатады.
Атап өтерлігі
, жоғарыдағы келтірілген жер пайдалану жетілдіру бойынша 
осы факторлар стихиялық әрекет емес
, бөлек жеке-дара емес, кешенді түрде 


49 
орындалса ғана
, өндірістің және өнімнің өсуіне, топырақтың құнарлылығын 
сақтауға қол жеткізуге болады
.
Ғылыми негізде жоспарлау және қоғамдық өндірістің белгілі бір 
салаларының тікелей өзара байланыста дамытуы пропорционалды болған 
жағдайда қоршаған табиғи ортаны
, жерді қорғау және өс
I
м
I
н молайту ұтымды 
және тиімді пайдалану шаралары нәтижелі түрде жүзеге асырылады
.
Жер пайдалануды жоспарлау болашағы мынадай бағыттарды ұстануға тиіс 
(18 суре). 
18 сурет- Жер ресурстарын пайдалануды жоспарлаудың болашағы зор бағыттары 
Жер пайдалану ұлтық экономикалық жоспарлау үшін қоғамдағы жер 
қатынастары сипаттамалары мен жердің барлық ерекшеліктерінің есебі оның 
маңызды шарты болып табылады
. Осы мәселелерді шешуде ресурстарын 
жоспарлау және басқаруда маңызды рөл 
«болжам» және «жоспар» нәтижесінде 
жүзеге асырылады
. Бірақ болжам - бұл жоспар емес. Жерді тиімді пайдалануды 
жоспарлау ол ұзақ мерзімді деректер негізінде жүзеге асырылады
. Ақылға 
қонымды 
болып 
табылады

Жерді 
тиімді 
пайдалану 
болжамдары 
директивасының күші жоқ
. Ал жоспардың директивалық қуаты бар.
Бас жер пайдалану схемасы бойынша үкіметтік ауыл шаруашылығы 
кәсіпорындарының ресурстары және жерге орналастыру схемалары
, аймақтар 
мен аудандар мен ауылшаруашылық ішілік кәсіпорындарға бөлінеді
.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   127




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет