А. М. Касенова. Стандарттау
Метрология жөніндегі негізгі
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
Стандарттау, сертификаттау және метрология негіздері
- Бұл бет үшін навигация:
- Ill тарау.
| 3.7.2 Метрология жөніндегі негізгі
халықаралық нормативтік құжаттар Халықаралық көлемде өлшем бірлігін іс-жүзінде жүзеге асыру үшін өлшем бірлігін қамтамасыз ететін үсынымдарды белгілейтін тиісті нормативтік қүжаттар керек және үлттық жүйеге енгізілген метрология саласының нормалары мен ережелері қажет. Бүнда нормативтік қүжаттар әзірленуі жэне халықаралық ұйымдармен қажеттілік туындағанда әзірленуде. Халықаралық нормативтік до- кументтер метрологияның мына элементтерін ескереді: - метрология саласындағы терминология; - шаманың бірліктері, олардың атауы, белгілемесі жэне анықтамасы; - өлшем қүралдарының метрологиялық сипаттамаларына қойылатын тамырлар; - шама өлшемінің нэтижелерінің қателіктерін көрсету әдістері. Терминология саласында 1993 жылы екінші рет басылып шыққан «Метрологиядағы негізгі жэне жалпы терминдердің халықаралық сөздігі» маңызды қүжаттар болып саналады. Бүны дайындауға жеті халықаралық ұйымдардың мамандары қатысты. Оның ішінде ИСО, МЭК, ЗМХҮ, МОЗМ бар. Сөздік алты бөлімнен түрады: «Шамалар жэне бірліктер, «Өлшем», «Өлшем нәтижелері», «Өлшеу қүралдары», «Өлшеу Ill тарау. Метрология негіздері 251 құралдарының сипаттамалары», «Эталондар». Одан басқа «Заңды метрология жөніндегі сөздік» шығады, онда әр түрлі елдердің мемлекеттік метрологиялық қызметтерінің жұмыстары жария- ланып тұрады. Бұл сөздікті заңдық метрологияның халықаралық ұйымы басып отыр. Шама бірліктері саласында негізгі құжат өлшем мен салмақ жөніндегі XI Бас конференцияда 1960 жылы қабылданған «Халықаралық бірліктер жүйесі СИ» болып саналады. Кейін өз дамуын тапты. Халықаралық бірліктер жүйесі СИ - бұл өлшем бір- лігін қамтамасыз ету үшін қолданылатын өлшем бірліктерінің сәйкестендіру негізі. Ғылыми-техникалық прогрестің дамуына байланысты үлттық эталондардың өлшем дэлдігінің дәрежесіне қойылатын талаптарда күшейіп отыр. Халықаралық бірліктер жүйесін, өлшем мен салмақ халықаралық бюросын жетілдіру жөніндегі барлық материалдарды жүйелеудің маңызын ескере отырып, «Халықаралық бірліктер жүйесінің СИ» жинағы жарық көрді, бүл метрология жөніндегі халықаралық нормативтік қүжаттарға негіз болатын жинақ болып отыр. 1970 жылдан бері алты басылым француз тілінде жарияланды. Метрология саласында шамалар мен бірліктермен ірі халықаралық үйымдар - ИСО жэне МЭК, ИСО/ТК-12 - айналыса- ды. Мысалы, ИСО 1000 «СИ бірліктері жэне олардың үлестік пен еселік және басқа бірліктерін қолдану жөніндегі ұсынымдар», ИСО 31-дің "Шамалар мен бірліктер" атты халықаралық стандарттары шамалар мен бірліктерді сәйкестендіру жөніндегі халықаралық нормативтік құжаттарға негіз болуда. Техникалық комитет МЭК/ТК 12 «Шамалар, бірліктер және олардың белгілемелері». Жариялану 27 «электроникада қолданылатын әріптік белгілемелер» әзірледі. Ол алыс байланыс- қа жэне электроникаға, логарифмдік бірліктер мен шамаларға, ай- налма машиналарға пайдаланылады. Бүл халықаралық нормативтік құжат электротехника мен электроникадағы белгіленген бірлік пен шаманы сәйкестендіру үшін негіз болатын құжат болып отыр. 252 Стапдарттау, сертификаттау жэне метрология негіздері Өлшем құралдарының метрологиялық сипаттамаларына қойы- латын талаптары бар халықарйлық құжаттарға мыналар жатады: МБМҚ әзірлеген эталондар ерекшелігі; халықаралық температура шкаласы туралы ережелер, 1990 ж. (МТШ-90); өлшем құралдарына қойылатын техникалық талаптарға жэне оларды салыстырып тексеру әдістеріне МОЗМ халықаралық ұсынымдар жэне ИСО мен МЭК халықаралық стандарттары. жүктеу/скачать 10,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|