to send for
(
жіберу),
to influence
(әсер ету)
және т.б. етістіктер қолданылуы мүмкін, ал олар орыс тілінде
негізгі етістікте ғана қолданылады:
The question
was answered.
Сұраққа
жауап берілді.
He
will be helped
by his friends. Оған достары
көмектеседі
The doctor
has been sent for
. Дәрігерге әлдақашан
жіберілд
і
.
Ағылшын тілінде кейбір етістіктертен кейін тура және жанама
толықтауыш тұруы мүмкін. Мысалы:
бірдеңе беру
(тура толықтауыш)
біреуге беру
(жанама толықтауыш).
We
gave
the students
Біз студенттерге кітап
бердік
.
the book.
We
gave
the book
Біз кітапты студенттерге
бердік
.
to the students.
Мұндай етістіктер ырықсыз етісте екі құрылым жасауы мүмкін:
тура ырықсыз етіс (тура толықтауыш бастауышқа айналады) және
жанама ырықсыз етіс (жанама толықтауыш бастауышқа айналады):
The book
was given
to him.
(тура ырықсыз етіс)
He
was given
the book.
(жанама ырықсыз етіс)
Оларға
to give, to ask, to invite, to offer, to order, to show, to tell, to
teach, to refuse
және т.б. жатады.
Жанама ырықсыз етіс
to
предлогымен жанама толықтауышты қажет
ететін етістіктермен қолданылады. Мысалы:
to explain
something
to
somebody —
біреуге
бірдеңені
түсіндіру
Салыстырыңыз:
to give
somebody
something —
біреуге
бірдеңені
беру
.
Бұл етістіктермен тура ырықсыз етіс қана қолданылады. Оларға
to
explain to somebody, to describe to somebody, to dictate to somebody, to
suggest to somebody
және т.б. жатады.
The rule
was explained
Ереже студенттерге
түсіндірілді
.
to the students.
A new plan
was suggested
Оларға жаңа жоспар
ұсынылды
.
to them.
132
(Былай айтқан дұрыс болмас еді: “The students were explained ...”;
“They were suggested ...”.)
Жанама толықтауышты қажет ететін етістіктермен, мысалы
laugh at
(– күлу),
talk about
(– туралы айту)
және т.с.с. ырықсыз етісте предлог
етістіктен кейін өз орнын сақтап қалады:
He
was being talked about.
Ол туралы
айтылды.
They
will be laughed at.
Оларға
күлетін болады.
Ырықсыз етісте ең көп қолданылатын жанама толықтауыштағы
етістіктер табына мыналар жатады:
Грамматикалық материалды қайталаңыз және бақылау
сұрақтарына жауап беріңіз:
1.
Ырықсыз етіс қалай жасалады?
to look at
to speak to
to talk about
to laugh at
to send for
to account for
to deal with
to arrive at a conclusion/
a decision
қарау
сөйлесу
туралы айту
күлу
жіберу
түсіндіру
істес болу
қорытындыға /шешімге келу
және т.б.
Ағылшын тілінде
it
формалды бастауышымен ырықсыз
құрылымдар айтарлықтай жиі кездеседі. Олар орыс тіліне белгісіз
жақты сөйлеммен аударылады:
it is said
it is thought
it is believed
it is reported
it is known
it is considered
дейді
ойлайды
болжануда
мәлімдейді
белгілі
есептеледі
және т.б.
It is said
that he was
given a leave.
It has
long
been known
that they were laughed at.
Оған демалыс берді
дейді
Оған күлгені баяғыда
белгілі болған
133
2.
Passive сұраулы тұлғасы қалай жасалады?
3.
Passive болымсыз тұлғасы қалай жасалады?
5.
Іс-қимылды атқарушы тұлға (немесе әрекеттегі күш) және іс-
қимыл жасалатын құрал ырықсыз етісте қалай беріледі?
6.
Тура және жанама толықтауыш дегеніміз не? Бұл құрылымдарды
қандай етістіктерден жасалауы мүмкін?
7.
Ырықсыз етіс жанама толықтауышты қажет ететін етістіктермен
қалай жасалады?
8.
It
формалды есімдігі бар ырықсық етіс құрылымдары орыс тіліне
қалай аударылады?
9.
Ырықсыз етісте қандай шақ тұлғалары қолданылмайды және
оларды қандай тұлғалар алмастырады?
T e x t s
My House Is My Fortress
Vlad’s sister Nina and her husband Boris now have got a new apartment.
They are really happy: they have been renting an apartment for quite a long
time and saving money to buy a new one. At last their dream has come true.
Their apartment is located not far from the centre, near the park, and a
walkable distance from Nina’s parents’ place, so her parents and brothers
can come to visit them quite often. It is on the third floor of a twelve-
storeyed apartment house. There is a lift, of course, but Nina and her
husband don’t use it, they prefer walking upstairs and downstairs. They say
it keeps them physically fit.
There are two rooms in the apartment, a sitting room, which is rather
large, and a bedroom, which is smaller, but very cosy, with two small
windows; the view from the windows is to the park. From the sitting room
one may go to the balcony and enjoy a view of the city. The hall is neither
large, nor very small. The two doors lead from the hall to the sitting room
and the bedroom. A small corridor is to the right. It leads to the bathroom
and to the kitchen. Nina and Boris have decided that the kitchen will be used
as a dining room as well, because there is enough space to place a big table
and a few chairs.
The young couple has spent most of their vacation making repairs. The
ceiling was whitewashed; the walls were wallpapered and painted, the tiles
were laid in the bathroom. The only thing that is now left to do is to buy
furniture. This, though, is quite a problem, because it is very well known that
good furniture may cost a fortune. So now Nina and Boris are discussing
which things will be bought before they move in.
Nina:
We are lucky that there are two built-in wardrobes already; all our
clothes may be placed either in the wardrobe in the hall or in that
in the bedroom.
Boris:
That’s right, so we don’t need any wardrobes. And we have a bed
and two night tables, so our bedroom is already furnished. So we
must look for something to sit on in the sitting room.
134
Достарыңызбен бөлісу: |