Студент біледі:
- оқу пәндерінің жіктемесін;
- пәндік іс-қимылдардың операциялық құрамдарын;
- оқу іс-әрекеттерін қалыптастырудың психологиялық заңдылықтарын;
- жүйелік-әрекеттік тәсілдің мәнін.
- салыстыру (пәндік және әмбебап әрекеттердің операциялық құрамдарын салыстыру және қарама-қарсы қою);
- салыстыру негізінде қорытынды жасау;
- қалыптасқан әмбебап оқу іс-әрекеттерінің операциялық құрамына сәйкес пәндік мазмұнды таңдау және құрылымдау.
Студент меңгерген:
- зерттелетін объектілердің маңызды сипаттамаларын анықтау әдісі ретінде талдау;
- салыстыру әдісін.
АҚ 2 оқушылардың оқу іс-әрекетін басқарудың оңтайлы әдісін таңдауға дайындық.
Студент біледі:
- оқу қызметін басқару тәсілдерін (тікелей және жанама басқару);
- теориялық мәселелерді;
- оқу іс-әрекеттерін қалыптастырудың психологиялық заңдылықтарын;
- заманауи білім беру технологияларының мәнін;
- мақсатқа сәйкес оқу қызметін басқару тәсілін таңдау;
- оқу заңдылықтарымен келісілген оқыту технологиясын таңдау;
- студенттердің әрекеттерді орындауға және хабардар етуге бағытталған мәселелердің арнайы жүйесін жасау.
Студент меңгерген:
- тапсырмаларға іздеу сипатындағы сұрақтар матрицасын әзірлеу технологиясы;
- оқу тапсырмаларын іздеуге түрлендіру технологиясы.
2. Мазмұнды блок. Кәсіптік-педагогикалық құзыреттілікті қалыптастыру құрылымы. Кәсіптік оқытудың барлық кезеңі бойына кәсіптік-педагогикалық құзыреттілік компоненттерін кезең-кезеңімен қалыптастыруды көздейді және студенттердің пәндік даярлық пәндерін зерделеуін қамтиды: логопедиялық мамандыққа кіріспе, логопедия, сөйлеу әрекетінің онтогенезі, мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту әдістемесі (арнайы) және т.б. Болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру процесінің соңғы кезеңі алынған білім мен дағдыларды практика, практикалық сабақтар және т. б. негізінде жүзеге асыруға негізделген.
Арнайы құзыреттерді табысты қалыптастырудың шарттары мыналар болып табылады:
Ұйымдастыру-педагогикалық:
- тәжірибеге бағытталған оқыту;
- кәсіби құзыреттерді қалыптастыру мониторингін жүзеге асыру;
- студенттерге жеке білім беру траекториясын құру мүмкіндігі;
- пәнаралық интеграцияны жүзеге асыру.
Дидактикалық:
- педагогикалық технологиялардың практикалық бағыттылығы;
-практикалық сабақтар мен зертханалық жұмыстарда практикаға бағытталған тапсырмаларды қолдану;
- студенттердің өзіндік жұмыс аясында нақты жобалар жасауы.
Психологиялық-педагогикалық:
- оқытушы мен студенттер арасындағы «субъект-субъект» қарым-қатынасы;
- болашақ мамандыққа деген оң көзқарасты, үздіксіз білім алу қажеттілігін түсінуді мақсатты түрде қалыптастыру және т. б.
Аталған шарттарды жүзеге асырудың мүмкін жолдарын көрсетеміз.
1. Тәжірибеге бағытталған оқыту. Осы шартты іске асыру үшін біз кәсіби қызметтің тренинг-симуляторын әзірледік.
Тренингтің мақсаты – болашақ логопед-мұғалімдердің оқушыларының әмбебап оқу әрекеттерін (ӘОӘ) сәтті дамытуды қамтамасыз ететін арнайы кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыру:
- оқу материалын оқу барысында қалыптасатын ӘОӘ түрлерін анықтау;
- қалыптасқан пәндік біліктер мен ӘОӘ операциялық құрамдарының арақатынасы;
- оқу процесінің заңдылықтарымен келісілген оқыту технологиясын таңдау;
- оқушылардың ӘОӘ құрамынан жекелеген операцияларды немесе жалпы оқушылар жеке (іс-әрекеттің пәндік тәсілдерін меңгеру) ғана емес, сондай-ақ перспективалық (іс-әрекеттің жалпы тәсілдерін меңгеру) оқу міндеттерін ұғынатындай етіп тұжырымдалған осындай іс-әрекеттерді орындауға және ұғынуға бағытталған мәселелердің арнайы жүйесін әзірлеу;
- оқытудың үшінші түрі бойынша оқытуды құру;
- ӘОӘ қалыптастыру мониторингінің сенімді құралдарын таңдау.
Сабақтарда студенттер арнайы сынып оқушыларының дамыту ойындарын жобалаушылар мен ұйымдастырушылар рөлінде де, оқушылардың рөлінде де болады. Сондықтан сабақтарға екі түрлі тапсырмалар жасалады: студенттерге және оқушылар үшін.
Мұндай ойынға мысал келтірейік. «Оқимын. Қолымнан келеді. Әрекет етемін» турнирі.
Турнирдің қатысушылары оқушыларының командалары (командада 4 адамнан).
Студенттердің мұғалім ретіндегі іс-әрекеті: турнир қалыптастыруға немесе бақылауға бағытталған әмбебап оқу әрекеттерінің топтарын анықтайды (күрделі іс-әрекет, өйткені оны орындау үшін студенттен оның теориясы, дидактика, психология, оқыту әдістемесі және т.б.білімін біріктіру қажет); тапсырмалар әзірленетін материалды таңдайды, тапсырманы ұсыну формаларын, командаларға арналған нұсқаулықтарды, бағалау және нәтижелерді командаларға ұсыну тәсілдерін ойластырады. 5-кестеде тренинг бағытталған арнайы құзыреттердің құрамдас бөліктері көрсетілген.
5-кесте. Тренинг өткізу барысында қалыптасатын арнайы құзыреттердің құраушылары
Әрекет кезеңі
Қалыптастырушы құзыреттілік құраушылары
Пәндік білім, дағды
Әрекет ету тәсілдері (метапәндік)
Жеке кәсіби сапасы
Дамытушы ойындарды жобалау
Оқу процесінің заңдылықтарын, мектеп пәндерінің пәндік мазмұнын, тапсырмаларды ұсыну нысандарын, әртүрлі пәндік мазмұнда ӘОӘ қалыптастыру мүмкіндіктерін білу
Пәндік мазмұнды логикалық-дидактикалық талдау;
Оқу міндеттерін қою (жергілікті және перспективалық);
Тақырыптық және тақырыптық операциялық құрамдарды салыстыру
әмбебап оқу іс-әрекеттері
Бастауыш сынып оқушыларына арналған білім беру ойындарын жобалауға ынталандыру, дизайн үшін ішкі және сыртқы ресурстарды ұйымдастыру мүмкіндігі
Ойынды жүргізу
Оқытудың дидактикалық принциптерін, оқыту технологияларын, оқу іс-әрекетін басқару тәсілдерін, оқушылардың ойлау қызметін жандандыру тәсілдерін, оқушылардың ұжымдық зейінін игеру тәсілдерін білу
Турнирді өткізу мақсатына сәйкес оқыту технологиясын таңдау; эвристикалық әңгіме құру;
Оқушылардың дайындығына сәйкестікте тапсырмаларға сұрақтар жүйесін іске асыру;
Оқушыларды тапсырмаларды орындауға ынталандыру.
Мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынас стилі;
Мұғалімнің жаңаны ашушы ретіндегі рөлін түсіну және орындау
Мұғалім мен оқушылардың әрекетін бағалау нәтижелері
Оқушылардың өзін-өзі бағалауын қалыптастыру технологиясын білу; диагностикалық сенімділік пен валидтілікті бағалау білігі
материалдарды.
Алынған оқу нәтижелерінің параметрлерін және бағалау шкаласын әзірлеу
Мұғалімнің оқушылармен қарым-қатынас стилі
Студенттер дайынған кейбір тапсырмаларды ұсынайық.
1-тапсырма. «Мәзір жасаңыз». Әмбебап оқу әрекеттері.