3. Процессуалдық блок болашақ логопед-мұғалімін кезең-кезеңімен кәсіби даярлау сапасын ұйымдастырушылық қызмет пен әдістемелік қамтамасыз етуді қамтиды.
Ол модельде болашақ логопедтің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру процестерін сүйемелдеу және қолдау жүзеге асырылатын университеттің білім беру кеңістігінің мазмұнымен ұсынылған.
Білім беру кеңістігі – білім беру субъектілерінің тиімді өзара іс-қимылы, олардың өзара қарым-қатынастарын келістіретін «шарт».
Компоненттер: құндылық, субъективті, әлеуметтік-мәдени, процедуралық, мазмұнды, басқарушылық, пәндік-заттық.
Функциялар – білім беру, оқыту, дамыту, субъект әлемінің жеке бейнесін қалыптастыру, әлеуметтік және мәдени дизайн.
Педагогикалық университеттің білім беру кеңістігі өзара байланысты құрылым түрінде ұсынылуы мүмкін: ақпараттық-білім беру кеңістігі, мәдени-білім беру кеңістігі, теориялық білім беру кеңістігі, практикалық білім беру кеңістігі, ғылыми-зерттеу кеңістігі – мұның бәрін болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастырудың ұйымдастырушылық формалары ретінде қарастыруға болады.
Осылайша, әдебиеттерді талдау болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру педагогикалық оқу орындарының тұтас білім беру кеңістігінде жүретінін және теориялық және практикалық оқыту, студенттердің сабақтан тыс және ғылыми-зерттеу қызметі арқылы жүзеге асырылатын университеттің білім беру процесінің шарттарымен анықталатынын көрсетті. Университетте болашақ логопедтің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру үшін әр бағыттың әлеуетті мүмкіндіктері тәжірибеге бағытталған тәсіл арқылы жүзеге асырылады.
ЖОО білім беру кеңістігінің белгілері:
- болашақ логопед-мұғалімнің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін болашақ логопед-мұғалімнің кәсіби қалыптасуының көрсеткіші ретінде қалыптастыруға бағытталу;
- студенттің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыруға ұмтылысын анықтайтын шарттардың болуы;
- оқытушылық қызмет деңгейі (педагог-логопед пен тьютордың білім беру процесіне қосылуы);
- болашақ логопедтің педагогикалық мәдениетін құрайтын белгілі бір құндылықтарды, нормалар мен қағидаларды ұстану.
ЖОО-ның білім беру кеңістігінің орталығында кәсіптік-педагогикалық құзыреттілікті қалыптастыруда білім беру процесіне қатысушы – бұл өз субъектілерімен (пән мұғалімдері, практика базаларының басшылары, студенттерді практикада сүйемелдейтін тәлімгерлер) және объектілермен (ЖОО-ның материалдық-техникалық базасы, практикалық сабақтар базасы, практика базалары, оқыту құралдары және т.б.) өзара іс-қимыл жасайтын маман-болашақ мұғалім-логопед.
Болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастыру үшін университеттің білім беру кеңістігінде практикалық-бағытталған тәсілді қолдану негізінде объектілердің, субъектілердің және болашақ логопедтердің мұғалімдерінің бір-бірімен екі жақты өзара әрекеттесуі жүреді, бұл оның қалыптасу сипатын көрсетеді, оның барысында білім беру процесіне қатысушылар Болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігін қалыптастырады.
Модельдің бағалау-нәтижелі блогы университеттегі болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігінің қалыптасу деңгейін және мақсатты жұмыс нәтижесінде болған өзгерістерді анықтауға мүмкіндік береді. Кәсіби-педагогикалық құзыреттілікті игеру – бұл кәсіби дайындықтың барлық кезеңдерінде жүйелі, мақсатты жұмысты талап ететін күрделі және көпжақты процесс.
Болашақ логопедтердің кәсіби-педагогикалық құзыреттілігінің қалыптасуының анықталған деңгейлерін біз тәжірибелік-эксперименттік зерттеудің келесі кезеңдерінде қолдандық.
2.2 Логопед-мұғалімнің кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру технологиясы
Қазіргі уақытта логопед-мұғалімінің кәсіби біліктілік деңгейін бағалаудың көптеген жүйелері бар. Сонымен қатар, олардың көпшілігі кәсіби құзыреттіліктің тек білім және белсенділік компоненттерінің қалыптасуын анықтауға бағытталған деп болжауға болады. Осыған байланысты рейтингтік және емтихан бағалары алынған нәтижелерді бағалау үшін толық көрініс бермейді – белгілі бір құзіреттіліктің қалыптасу деңгейі. Курстық және дипломдық жұмыстар тәуелсіз зерттеу ретінде құзыреттіліктің жеке және белсенді компоненттерінің қалыптасу көрсеткіштері болуы мүмкін, бірақ тек кейбір қажетті жиынтық.
Біз арнайы құзыреттер блогының барлық компоненттерін диагностикалау моделін жасадық. Қалыптасу мониторингін жүзеге асыру келесідей жүзеге асырылуы мүмкін.
Мониторингті сүйемелдеудің әдістемелік кешенінің компоненттері әдетте пән немесе кәсіби модуль мониторингінің циклограммасы, пән немесе кәсіби модуль мониторингінің жиынтық ведомосы, бақылау-өлшеу материалдарының пакеті болып табылады.
Құзыреттіліктің қалыптасуын бағалау деңгейлік болып табылады. Кәсіби құзіреттіліктің қалыптасу деңгейі олардың ауырлық дәрежесін білдіреді.
Әдетте, құзыреттілігті қалыптастырудың үш деңгейі қарастырылады: базалық (жеткілікті), өнімді (оңтайлы) және шығармашылық (жетілдірілген).
Кәсіби құзыреттердің қалыптасуының базалық деңгейі құзыреттердің қалыптасуының ең төменгі көрсеткіші болып табылады. Өнімділік деңгейі – бұл кәсіби құзыреттілікті дамыту процесіндегі келесі саты – орташа көрсеткіш. Шығармашылық деңгей – бұл кәсіби құзыреттіліктің қалыптасуының жоғары көрсеткіші.
Кәсіби құзыреттіліктің қалыптасу деңгейлері қызмет критерийлерімен анықталады. Негізгі деңгейдің өлшемі – бұл кәсіби әрекеттерді түсінуге және көбейтуге негізделген берілген алгоритм бойынша репродуктивті қызмет. Өнімді деңгейдің көрсеткіші мәселені шешу процесінде кәсіби әрекеттерді қолданумен сипатталатын ішінара іздеу қызметі болып табылады. Тақырып педагогикалық мәселені шешу әдістерінің ақылға қонымды үйлесімін көрсететін іздеу жұмысы шығармашылық деңгейдің көрсеткіші болып табылады.
Базалық, өнімді және шығармашылық деңгейлерде нәтижеге қол жеткізу білім беру процесі субъектілерінің қызмет мақсаттарын, аралық және түпкілікті нәтижелерге қойылатын талаптарды түсінуі және қабылдауы есебінен қамтамасыз етілуге тиіс.
Бағалау параметрлері кәсіби қажетті білім, дағды және тұлғаның кәсіби маңызды қасиеттері болып табылады.
Құзыреттілікті дамыту деңгейі студенттердің жетістіктерін жан-жақты, жиынтық бағалау нәтижелері бойынша бүкіл семестр бойы балл жинауды көздейтін қорытынды бағаны қалыптастырудың балдық-рейтингтік жүйесі арқылы көрінеді.
Құзыреттіліктің қалыптасуын өлшеу үшін оқу процесін басқарудың келесі технологияларын қолданған жөн:
- критериалды бағытталған тесттер
Пәнаралық критериалды-бағдарланған тесттер бақылау-өлшеу материалдары ретінде келесі кезеңдерде қолданылады: білімді кіріспе бақылау; ақпараттық жүйелерді пайдалана отырып, ағымдағы, аралық және қорытынды аттестаттау; интернет-емтихан; кәсіптік бағдарлау және консультация беру.
- портфолио технологиясы
Портфолио – бұл студенттердің нәтижелерін көрсете алатын әртүрлі материалдар жинағында көрсетілген жеке білім беру жетістіктері. Портфолиоға кіретін қандай да бір жетістіктерді (нәтижелерді) бағалау сапалық та, сандық та болып табылады. Портфолио ақпаратты, фактологиялық және алгоритмдік білім мен дағдыларды, соның ішінде емтихандарды, курстық және дипломдық жұмыстарды репродуктивті игеруді тексеруге бағытталған әртүрлі бақылау және бағалау құралдарын толықтырады.
Портфолио әр түрлі қызмет түрлерінде – оқу, әлеуметтік, коммуникативті және т.б. – білім алушылардың қол жеткізген нәтижелерін ескеруге және құзыреттіліктерді бағалауға мүмкіндік беретін оқытуға практикаға бағытталған, іс-әрекетке негізделген тәсілдің маңызды элементі болып табылады.
Портфолионы әзірлеу кезінде сіз оның үш негізгі түріне назар аударамыз:
1) құжаттар портфолиосы (дипломдар, олимпиадалар мен конкурстардың грамоталары, үйірмелерде, секцияларда немесе курстарда қосымша білім беру дағдыларын алғаны туралы куәліктер немесе сертификаттар);
2) жұмыстар портфолиосы (зерттеу жұмыстары бойынша есептер; рефераттар; техникалық шығармашылық жұмыстары, модельдер, макеттер, аспаптар; өнер бойынша жұмыстар; шығармашылық белсенділікті Құжаттамалық тіркеу; студенттік театрларға, концерттерге қатысу; практиканың әртүрлі түрлерінен өту бойынша есептер және т. б.)
3) пікір портфолиосы (әр түрлі қызмет түрлері бойынша педагогтердің пікірлері, практика жетекшілерінің пікірлері және т.б.).
- білім жетістіктерін рейтингтік бағалау
Балдық-рейтингтік жүйе студенттердің жетістіктерін жан-жақты, жиынтық бағалау нәтижелері бойынша бүкіл семестр бойы балл жинауды көздейді. Қорытынды баға тиісінше ағымдағы және аралық бақылау нәтижелерінен қалыптасады. 100 балдық жүйеде – 60 балл студент семестр бойы жинай алады, ал 40 балл (максимум) емтиханға шығарылады.
- жобалау қызметін ұйымдастыру
Жобалар әдісі – іс жүзінде өмірлік немесе кәсіптік бағыттағы біртіндеп күрделене түсетін тапсырмаларды жоспарлау және орындау процесінде білім алушылар жаңа тәжірибе (білім, білік және т.б.) алатын оқытудың кешенді жүйесі.
Қызмет түрлері бойынша топтық (жеке) пәнаралық жобаларды әзірлеу және орындау түлектерді аралық немесе қорытынды аттестаттау түрлері ретінде қолданылуы мүмкін.
Жобаларды орындау және қорғау кәсіби және жалпы құзыреттердің (құзыреттер кешенінің) қалыптасуының дәлелі бола алады.
Жоғары деңгей
Б елсенділігі төмен: істей алады, бірақ істегісі келмейді
Өз қызметінде оқытудың жаңа технологияларын қолдана алады, бірақ бұған ынталандыруды қажет етеді
Өзгерістерді қажеттілік деп қабылдайды
|
Табысты: істей алады және істегісі келеді
Мотивациялы, жаңалықты жеке құндылық ретінде қабылдайды
Оқыту технологияларын өз еркімен игеруге қызығушылық танытады, теориялық білімді терең меңгеруге талпынады
|
Инертті: істей алмайды, істегісі де келмейді
Қызметінде жаңалық ендіргендей имитация жасайды, бірақ дәстүрлі формалар мен әдістерді қолданады
Өзгеруге мотивация танытпайды, тек басшылық тапсырмасымен әрекет етеді
|
Белсенді: істегісі келеді, бірақ істей алмайды
Өзгерістерге позитивті көзқарас танытады
Өз қызметінде теориялық негіздемесіз, жаңа тәсілдерді қайталайды, шығармашылық тұрғыдан өзгерте алмайды
|
Т өмен деңгей Психологиялық дайындық
1-сурет. Кәсіби құзыреттіліктердің қалыптасу деңгейі
Сондықтан болашақ логопед-мұғалімдердің құзіреттілігінің қалыптасуын бағалау үшін студенттердің қалыптасатын құзыреттілік блогын, яғни осы блоктың барлық компоненттерін – білім мен іс-әрекетті де, мотивациялық және жеке тұлғаны меңгеру дәрежесін анықтауға және болжауға мүмкіндік беретін тиісті бағдарлар қажет.
Қазіргі педагогикалық әдебиеттерде ғалымдар құзыреттіліктің әртүрлі деңгейлерін (табысты кәсіби қызмет деңгейлері) анықтайды.
Достарыңызбен бөлісу: |