Монополияға қарсы заңнама

209 
бӛлінген. Бҧл ҥлгіні Ҧлыбритания, Франция, Австралия, Жаңа 
Зеландия және Батыс Еуропаның бірқатар елдері қолданады. 
Монополияға қарсы заңнаманың дамуы қайсыбір ҥлгіні 
қабылдаған жекелеген елдерде ҥйлестіру және бірегейлендіру 
жолымен, сондай-ақ ҥлгілер арасындағы айырмашылықты жою 
жолымен де жҥреді. Іс жҥзінде әлемде арнайы монополияға қарсы 
заңнамасыз, оның сақталуын қадағалайтын дербес әрі тәуелсіз 
органдарсыз экономикалық дамуда аз-кем салмақты жетістіктерге 
жеткен мемлекеттер жоқ
47
. 
Бҥкіләлемдік банктің және Валюталық қордың Жоғарғы 
Кеңеске және Қазақстан Республикасының Президентіне 
монополияға қарсы заң қабылдау және оның орындалуын 
қамтамасыз ететін мемлекеттік органды ҧйымдастыру алғашқы 
ҧсыныстарының бірі болғаны кездейсоқ емес. 
Қазақстан 
Республикасындағы 
монополияға 
қарсы 
заңнаманың тарихы жас әрі ҥнемі жетілдіру кезеңінде. 
Қазіргі уақытта монополияға қарсы заңнаманың қҧқықтық 
негізін қҧрайтындар: 
1) Қазақстан Республикасының Конституциясы; 
2) 25 желтоқсан 2008 жылғы № 112-IV Қазақстан 
Республикасының «Бәсекелестік туралы» Заңы ; 
3) 9 шілде 1998 жылғы № 272-I Қазақстан Республикасының 
«Табиғи монополиялар және реттелетін нарықтар туралы» Заңы ; 
4) 19 желтоқсан 2003 жылғы № 508-II Қазақстан 
Республикасының «Жарнама туралы» Заңы; 
5) 
5 
маусым 
1991 
жылғы 
Қазақ 
КСРО-ның 
«Тҧтынушылардың қҧқықтарын қорғау туралы» Заңы; 
6) 
30 қаңтар 2001 жылғы № 155-II Қазақстан 
Республикасының әкімшілік қҧқық бҧзушылықтар туралы 
Кодексі; 
7) Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары; 
8) Қазақстан Республикасы Ҥкіметінің Қаулылары, ведомства 
аралық сипаттағы нормативтік қҧжаттар. 
47
Устьянцева Л.М. Правовые основы государственного антимонопольного 
регулирования в Республике Казахстан. – Усть-Каменогорск: ВКГУ, 2000. – 38 б. 

210 
Кӛрсетілген нормативтік-қҧқықтық актілер нормативтік және 
қҧқықтық ықпал тҥріндегі монополияға қарсы реттеуді 
қамтамасыз етеді. Нормативтік реттеу – бҧл нарықтағы 
шаруашылық жҥргізуші субъектілер әрекеттерінің қҧқықтық 
тәртібі және оны мемлекеттік бақылау. Қҧқықтық ықпал 
кәсіпкерлік іс-әрекетіндегі субъектілер арасындағы қҧқықтық 
қатынастарға қҧқықтық нормалар арқылы әсер ету болып 
табылады. 
Мысалы, ҚР Конституциясының 26 б. Бәсекелестіктің дамуын 
реттейтін қҧқықтық негіздерді бекітеді. Сондай-ақ онда: 
«кәсіпкерлік іс-әрекет еркіндігіне, кезкелген заңды кәсіпкерлік іс-
әрекет ҥшін ӛз мҥлкін еркін пайдалануға әркімнің қҧқығы бар. 
Монополиялық іс-әрекет заңмен реттеледі және шектеледі. 
Жосықсыз бәсекеге тыйым салынады», – деп кӛрсетілген. 
Қазақстанның монополияға қарсы заңнамасы дамыған 
елдердің ҧқсас заңнамаларынан ерекшеленеді. Батыс Еуропадағы 
заңнама негізінен бәсекені қорғауға бағытталған. Қазақстанда 
ТМД-ның ӛзге де елдеріндегідей монополияға қарсы заңнама 
монополияға қарсы саясаттың негізгі міндеттерінен ӛзге бәсекені 
дамыту ҥшін жағдайлар жасауға бағытталған. Монополияға қарсы 
заңнаманың кӛмегімен қҧқыққа қарсы әрекеттерге, монополиялық 
әрекеттердің және жосықсыз бәсекелестіктің шектелуіне және 
ескертілуіне жол берілетін жағдайларға қарсы әрекеттер жҥзеге 
асырылады. 
Бҧдан шығатын қорытынды, Қазақстан Республикасының 
монополияға қарсы заңнамасының шектеуші, сақтандыратын және 
тоқтататын қызметтері бар. Сонымен қатар, заң шағарушы 
шараларды 
да: 
монополиялық 
қҧрылымдар 
мен 
ҧйымдастырушылық-басқарушылық қҧрылымдарды ҥлкейтудің 
тҥрлері мен ретін қарастырады
48
. 
Осылайша, 

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: