А. Соловьева, Б. Ибраимова

147
Бұлшық еттің қа жуы. 
Ұзақ жұмыс істеу бұлшық еттің шаршауы-
на, оның жұмыс қабілетінің төмендеуіне апарып соғады. Нәтижесінде 
қозғалыс дәлдігі мен күші азаяды. 
Аз уақыт демалған соң бұлшық ет өз қабілетін қайта қалпына 
келтіреді. Қажуға бұл шық еттің шаршауы емес, жүйке жүйесінің 
(жүйке орта лығының) қажуы және зиянды заттардың әсері себеп болады. 
Шаршаудың алдын алу үшін жұмыс істеген кезде үзіліс жасап отыру ке-
рек. Демалған кезде қан бұлшық еттерді оттекпен және қоректік заттар-
мен қамтамасыз етеді, ағза жасушаларынан зиянды заттарды шығарады. 
Адамның жұмысқа қабілеттілігі оның көңіл күйіне де байланысты. 
Жұмысқа құлшына кіріскен кезде оңай бітіруге болады және адам тез 
шаршамайды.
Бұлшық­ет,­диафрагма,­миоциттер,­бірыңғай­салалы­бұлшық­
ет,­көлденең­жолақты­қаңқа­бұлшық­еті,­жүрек­бұлшық­еті,­
қаңқа­ бұлшық­ еті,­ шеңберлі­ бұлшық­ ет,­ тіл­ бұлшық­ еті,­
мимикалық­бұлшық­еті,­бұлшық­ет­талшығы,­шандыр,­сіңір,­
антагонист-бұлшық­ ет,­ бүгу­ бұлшық­ еті,­ жазу­ бұлшық­ еті,­
жиырылғыштық.­
Білу және түсіну:
1. Қандай бұлшық ет жасушаларын микроскопсыз көруге болады? 
Анықтама беріңдер.
2. Адам ағзасында қанша бұлшық ет бар екенін атаңдар.
3. «Миоцит, бұлшық ет талшығы, бірыңғай салалы бұлшық ет, көлденең 
жолақты бұлшық ет ұлпасы» деген түсі нік терді қалай салыстыруға 
болады? 
қолданылуы:
1. Шандыр мен сіңір арасындағы байланысты анықтаңдар. Олардың 
қызметін сипаттаңдар. 
2. Бірыңғай салалы және көлденең жолақты бұлшық еттерді салысты-
рыңдар. 
Талдау:
1. Пікірлеріңді айтыңдар: «Жұмыстың ешбір түрінен қорықпайтын бала 
30 минутта 50 см жерді қазды. Ал компьютерде ойнағанды ұнататын 
бала осы жұмысты 1 са ғат бойы орындады».
2. Қаңқа бұлшық еті құрамына кіретін бөліктер және олардың қызметі 
өзара қалай байланысты екенін мысалдар келтіріп дәлелдеңдер. 
Бұлшық еттер сүйектерге қалай бекиді? 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

148
Синтез:
1. Бұлшық еттер бүгуді және жазуды қамтамасыз ете ала ма? Мысалдар 
келтіріп, дәлелдеңдер. 
2. Мынадай критерийлер: орналасуы, жасушаларының құры лысы, 
қозғалу сипаты бойынша бұлшық еттерді сипат таңдар. 
Бағалау:
Қаңқа бұлшық ет құрамына кіретін әрбір құрылым және жасуша 
ішіндегі микроскопиялық құрылым рөлін баға лаңдар.
Пікірталас:
ішекқуыстылардан бастап адамға дейін бұлшық ет жүйесі эволюциясы-
на қандай факторлар себепші болғанын талдаңдар.
№10 зертханалық жұмыс.
Бұлшық ет ұлпасының құры лысын зерттеу. 
255-бетті қара.

жүктеу/скачать 5,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: