А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы
жүктеу/скачать 6,98 Mb. Pdf көрінісі
|
S4
| алкандар
(С 5 бастап) жоғары температурада С−С байланысының ыдырау реакцияларына бейім болажы, алкен және алкан түзеді: Түзілген қаныққан көмірсутектер қайтадан алкенге және алканға ыдырайды. Төмен молекулалы көмірсутектер – этан, пропан және бутан, сонымен қатар дегидрленуі де мүмкін. Нәтижесінде түзілген газдың құрамында сутегі жинақталады: Алкандардың ыдырауы тізбектегі барлық С−С-байланысында жүруі мүмкін. Үзілу орны температура мен қысымға тәуелді болады. Температура неғұрлым жоғары, қысым төмен болған сайын С−С-байланысының үзілу орны тізбектің шетіне қарай ығысады және газ тәрізді өнімдердің шығымы артады. 450 ºС температурада тізбек ортасынан үзіледі. Қысымды жоғарылату арқылы үзілу орнын молекуланың ортасына қарай жылжытуға болады. Сондықтан жоғары қысымда жүргізілген крекинг нәтижесінде көп сұйық өнімдерді алуға болады. Олефиндер әруақытта басқа топ көмірсутектері ыдырағанда түзіледі. Олефиндердің ыдырауы әртүрлі бағытта жүруі мүмкін: 120 Пиролиз жағдайында (температура 700ºС дейін және төменгі қысымда) алкендердің дегидрлену реакциясы да жүруі мүмкін: Диолефиндер 700ºС температурада полимерлену арқылы тығыздалуға бейім болады: винилциклогексен және алкендермен конденсацияланып циклді көмірсутектерді түзеді (диенді синтез немесе Дильс-Алдер реакциясы ) : Нафтенді көмірсутектер үшін жоғары температурада келесі өзгерістер тән: 1) бүйір парафинді тізбектердің қысқаруы немесе деалкилденуі; 2) сақинаның дегидрленуі арқылы циклоолефин және ароматты көмірсутектердің түзілуі; 3) деалкилденуден соң полициклді нафтендердің толық немесе жартылай дециклденуі; 4) моноциклді нафтендердің олефиндерге немесе парафин мен диолефинге ыдырайды. Деалкилдену . 500ºС температура шамасында бөліну негізінен бүйір тізбектің ортасынан жүреді. Қыздыруды одан әрі жалғастыру кезінде бүйір тізбек қысқарады. Толықтай деалкилдену тек қана өте жоғары температурада мүмкін болады. Қысымды арттыру деалкилдену процесіне кедергі келтіреді. Метил және этил топтары бәрінен қиынырақ бөлінеді. Дегидрлену. Реакцияға қысымды төмендеткенде қолайлы болады: ( деполимерлену) ( ыдырау) (ыдырау) (деструктивті конденсация) 121 Дециклдену. 500-600 ºС нафтендер екі олефинге ыдырайды. Нафтендердің ыдырауы тізбекті жүрмейді. Ыдырау реакциялары термодинамикалық және кинетикалық тұрғыдан қарағанда дегидрлеу реакцияларымен бәсекелесіп жүреді. Сондықтан реакция өнімдерінде әруақытта қанықпаған және ароматты көмірсутектер кездеседі. 700-800ºС температурада циклогексан этан және бутадиен түзе отырып ыдырайды: жүктеу/скачать 6,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|