А. В. Федоров В. Н. Комиссаров
жүктеу/скачать 187 Kb.
|
Практика письм.пер.
|
-Мәтіннің қандай түрі эстетикалық және әсер ету қызметін атқарады? Көркем әдеби ресми-іскер мәтіндер қоғамдық-ақпараттық Ауызекі
Діни мәтіндер -Оратор бүкіл сөзін сөйлеп болғаннан кейін жасалынатын аударма. бірізді аударма синхронды аударма көркем аударма жазбаша аударма парақтан аудару -Англияда аударма теориясы бойынша алғашқы теориялық тұжырымдарды жасауға тырысқандар: аудармашы-практиктер ғалым-лингвистер
- О. Каденің айтуынша, аудармашы қызметті атқарады: хабарды алушы, қайта кодтаушы, хабарды жіберуші хабарды алушы қайта кодтаушы хабарды жіберуші хабарды алушы, қайта кодтаушы, хабарды жіберуші, аударманы түзетуші
Е.В. Бреус О. Каде А.В. Федоров В.Н. Комиссаров В.С. Виноградов -Россиядағы алдыңғы қатарлы аударматану мектебі болып саналады: Мәскеулік және Санкт-Петербургтік Мәскеулік және Новосібірлік Пермдік және Новосібірлік Санкт-Петербургтік және Тверлік Тверлік және Пермдік -Аудармашылар одағына мына мемлекеттер кіреді: Ресей, АҚШ, Франция, Украина Қытай, Қырғызстан, Қазақстан Ресей, АҚШ, Германия, Жапония Жапония, Голландия, Франция Қазақстан, Ресей, АҚШ Аудармашылар одағының құрылған жылы: 1991
Г. Мириам И. Алексеева Л.Маслова В. Верещагин А. Чужакин -Жазбаша мәтіндерді аударатын программа бұл .... Stylus and Socrat Fine Reader Transit PageMaker Arsenal
-Көркем шығарманы аударуды қалай бағалайды? терминдердің дұрыстығына байланысты іске асырылуына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты
-Аудармашының билингвизмі деген ұғымды аңықтаныз: тек екі тілді ғана біліп қоймай, қарым-қатынас жасау үшін осы тілдердің коммуникативті-тең құралдарын таба алу тек екі тілді ғана біліп қоймай, тарихты да білу тек екі тілді ғана білу- ана тілі мен шет тілін тек екі тілді ғана біліп қоймай, сөйлеу этикетін білу екі тілді ғана біліп қоймай,сонымен қатар мәдени сөйлеудің негіздерін білу
кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін әр-түрлі ақпараттық тасымалдаушысы кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде меңгеретін тіл жүйесінің грамматикалық өнімі кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін терең мазмұнды құрылымның бірлігі болып табылады кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін құрылымды-семантикалық бірлік кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін қарапайым семантикалық компоненттердің бірлігі -Аудармада "аударылмау" деген не? баламасыз сөздердің шартты атауы -Аударматануда эквивалентсіз сөздер деп нені атайды? аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері жоқ түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері бар түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде синонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде антонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде омонимдары жоқ лексикалық бірліктер - Аударма мақсатына байланысты аударманың қандай түрлерін ажыратамыз: Толық (бейімделмеген) аударма және бейімделген аударма эквивалентті аударма және бейімделген аударма толық және жартылай аударма толық (сөзбе-сөз) аударма және бейімделген аударма толық (бейімделмеген) аударма және синхронды аударма -Аударма коммуникативті моделінің негізгі элементтері болып саналады: мәтін (хабар), адресат (хабарды алушы), код (тіл), байланыс каналы (жазбаша не ауызша сөйлеу) адресант (хабарды жіберуші), адресат (хабарды алушы), код (тіл), аудармашы адресант (хабарды жіберуші), адресат (хабарды алушы), аудармашы,байланыс каналы (жазбаша не ауызша сөйлеу) адресант (хабарды жіберуші), код (тіл), аудармашы, байланыс каналы (жазбаша не ауызша сөйлеу) адресант (хабарды жіберуші), аудармашы, байланыс каналы (жазбаша не ауызша сөйлеу) -Аудармалық психология процес кезеңдері: түпнұсқаны түсіну, түпнұсқа тілінің формаларын ұғыну, аударма тілінің формаларын таңдау рецепция, ұғыну, түсіну танып білу, ұғыну қабылдау, түсіну, талдау анализ, синтез -Аударма барысында түпнұсқадағы бастапқы тіл бірліктерінің кейбір мағыналық элементттерінің жойылу немесе түсіп қалуын аударма тілінде қандай да бір басқа тәсілдермен орнына келтіретін аударма тәсілін қалай атаймыз? Компенсация
С.В. Тюленев. В.Н. Комиссаров А.Н. Федоров В.Ю. Розенцвейг Р.К. Миньяр-Белоручев -Сөйлем құрылымында компоненттердің орнын өзгерту» деген анықтамада қандай аудару амалы туралы айтылады? Орын ауыстыру. -Бастапқы тілдегі жалпы ұғымды аударма тіліндегі түр ұғымына алмастырған жағдайда қолданылатын амал түрі Нақтылау. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Аударма тілінің фонемаларының көмегінен бастапқы лексикалық бірлікті формальды-фонемалық қалпына келтіруге ықпал ететін қандай амал? Транскрипция. Транслитерация Антонимиялық аударма Бастапқы мәнді эвфемизациялау Нақтылау
- Polysemantic words деген не? Жазылу бірдей бірнеше мағынасы бар сөздерді Әр сөзді аудармасыз түсіну Мәтінсіз аударылған сөздерді Мәліметтерді жеткізу Дәлме-дәл аударылған сөзді -Төмендегі анықтама сөздердің қандай топтарына жатады: «оның айрықшаланатын белгілері ретінде, бір жағынан, заттық мазмұнының ерекшелігін атауға болады, яғни референттің – бейнелейтін заттың, ұғымның халықпен (елмен), румен, басқа қауымдыстықпен байланысының болуы, екінші жағынан, тарихи дәуірлермен сәйкестенуін атауға болады» Реалия.
Сөйлемді бөліп аудару (Членение предложение) Сөзді қалдырып кету Синтактикалық ұқсасу Лексикалық бірліктерді қосу Сөйлемдерді біріктіру -Транскрипция және транслитерация элементтері арқылы жасалған сәйкестіктерді келесі мысалдарда табыныз: Harriman and Brothers – Харриман энд Бразерс Brown – Браун Hawk – Хок Cleveland – Кливленд Life – Лайф
Баламасыз сөздер мыналардың арасында жиі кездеседі: неологизмдер Europe is growing increasingly concerned about the escalation of tensions in the Middle East ағылшын сөйлемін аудару үшін қолданылатын грамматикалық трансформацияның дұрыс вариантын көрсет: Европада Таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне байланысты мазасыздану өсіп келеді.
терминдердің дұрыстығына байланысты іске асырылуына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты -Жанрлық-стилистикалық аудармаға не жатады: Көркем аударма және ақпараттық аударма Техникалық аударма Жазбаша және ауызша аударма Синхронды аударма Ақпараттық аударма -Аудармашының кәсіби қарым-қатынасы: Келісімшарт жасау және ережеге бағыну Жеке өз қасиеттері Аудармашының еркіндігі Аударма жасау Жоғарғылардың барлығы -Аудармада сыртқы формалары бірдей, бірақ мағыналары әртүрлі сөздерді қалай атаймыз? Псевдоинтерноционал («аудармашының жалған достары») лексика Халықаралық сөздер. Реалия Терминдер Ғылыми терминдер. -А.Швейцердің аударма теориясына арналған еңбегінің атауы: теория перевода блок и переводы Гейне искусство перевода поэзия и перевод перевод искусство -Аударма теориясында мәтін қалай жіктеледі? түпнұсқа және аударма мәтін -Аударма негізгі үш формада өмір сүреді.... Ауызша, жазбаша, машина арқылы Адекватты, мәліметті, жазбаша Жазбаша, ғылыми, техникалық Ауызша, машиналы, көркем Ғылыми, көркем, машина арқылы -Фразеологияларды қалай аударған дұрыс болады?
сөзбе-сөз аудармау балама
сол күйінде қалдыру - Аударманың қоғамда алатын маңызын кім атап көрсетті ? Пушкин
Пастернак Маршак
Гинсбург Горкий
-Егер аудармашы тек қана шет тілінен ана тіліне, ана тілінен шет тіліне аударса, мұндай аударманы қалай атайды? біржақты
әржақты көркем
жазбаша ауызша
Стилистика
Бастапқы және аударма мәтіндері, білімдер, аудармашының тәжірибесі, адамдардың өздеріне арналған мәтінді қабылдау ерекшеліктері. Аудармашылық қызмет үдерісі мен оның нәтижесі Кең социомәдени контексте аударма үдерісі Түрлі аспектілерде ашылатын мағынасын табу үдерісі; Аралық аудармашылық қызметтің нәтижесі. -Аудармашы тілдік тұлға ретіндегі типі? Билингвалды тұлға. Коммуникативтік тұлға Ұлттық тұлға Тілдік тұлға Кәсіби тұлға -Келесі анықтама қандай аудару тәсілі: «..шет тіл сөзінің семантикасын, морфологиялық құрылымын аудару»? калькалау. транскрипциялау транслитерациялау баламаларды табу синониммен алмастыру -Келесі аудару амалының анықтамасы қай тәсілді белгілейді: «..дегеніміз аударма тәсілдердің көбісінің негізі болып табылады. Оның басты ерекшелігі бастапқытілдің семантикалық, формальді компоненттерін өзгертіп ақпараттың мағынасын сақтап жеткізу»? трансформация. -Қандай салада аударма жасау үшін нақты қалыптан шықпау талап етіледі? заңгерлік сала. іскери-экономикалық дипломатиялық саяси сала медициналық сала -Қай аударма басқа елдің тілімен бірге оның мәдениетін, нормаларын білуді талап етеді? заңгерлік. саяси көркем
ғылыми публицистік -Бастапқы тілдегі жалпы ұғымды аударма тіліндегі түр ұғымына алмастырған жағдайда қандай амал туралы айтылған? Нақтылау. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Аударма кезіндегі үш фазалық қос тілді коммуникацияның моделін жасаған ғалымды атаңыз? О.Каде.
Дж. Кэтфорд, В.Г.Гак В.Н. Комиссаров Д. Селескович В.С. Виноградов -Берілген аудармада қандай аударма түрлері қолданылған? I have no idea. Мен білмеймін. Генерализация. Модуляция Нақтылау Алмастыру Барлык жауап дурыс -Аудару кезінде қандай аударма түрлері қолданылған? Pefugee camp – Басқындар лагері Jragi Foras –Ирак əскери күштер Нақтылау. Генерализация Алмастыру Орнын ауыстыру Барлык жауап дурыс -Аудару кезінде қандай аударма түрлері қолданылған?I began the bookМен кітапты оқуды бастадым. Толықтыру. -Берілген аудармада қандай фразеологиялық аударма қолданылады? to live a cat and dog life. Ит пен мысық сияқты тұру Абсолютті ұқсас фразеологизмдер. Фразеологиялық калькалау Сипаттап аудару Функционалдық ұқсастық Барлык жауап дурыс -Аударғанда сөйлемнің құрылымына қосымша сөздер енгізу амалын қалай аталады? Толықтыру. Орын ауыстыру Сөз таптарын алмастыру Фразеологизмдер Барлык жауап дурыс -Берілген аудару кезіңде қандай фразеологиялық аударма қолданылған? Мы заставили Ануара раскрыть карты. Біз Ануарға өзінің ішкі сырын ықтиярсыз айтқыздық Ішінара эквивалентті. Сипаттап аудару Абсолютті ұқсас фразеологизмдер Функционалдық ұқсастық Барлык жауап дурыс - Бұл аудару кезінде қандай аударма түріқолданылған. A cruel Lion lived in the forest.Орманда аяусыз арыстан өмір сүрген Орнын ауыстыру. Толықтыру Нақтылау
Алмастыру Барлык жауап дурыс Бұл аудару кезінде қандай аударма түрі қолданылған. I am the only king here!Мен осы жердің патшасымен! Нақтылау. -Аударманың трансформациялық тәсілі: Транскрипциалау. Транслитерациялау Антонимдік аударма Калькалау толықтыру -Аударманың үш фазалық моделін енгізген қандай ғалым? А.Н. Хомский Б.Е. Каден С.Дж. Кэтфордт Д.В.Н. Комиссаров В.В Виноградов -Аударма өнерінің табысы деген бұл? Аударылған шығарманың көркемдік тұрғысынан да, мазмұн дәлдігі жағынан да,стильдік орайында да түпнұсқадай болып шығуын айтамыз. -Аудармашы тілдік тұлғаның қандай типі? Коммуникативтік тұлға.. Ұлттық тұлға Тілдік тұлға Билингвалды тұлға Кәсіби тұлға Аударма тілінің фонемаларының көмегінен бастапқы лексикалық бірлікті формальды-фонемалық қалпына келтіруге ықпал ететін? Транслитерация Транскрипция Антонимиялық аударма Бастапқы мәнді эвфемизациялау Нақтылау
Трансформациялық модель.. Семантикалық модель Заңды сәйкестіктер моделі Эквиваленттік деңгейлерінің моделі Денотативтік модель -Қандай жағдайда бастапқы тілдің теңеулерін аударғанда қателіктер жіберілуі мүмкін? Дәлме – дәл Сөзбе – сөз Теңеуді қалдырып кету Теңеудің құрылымында реалияны тастап кету Сипаттап аудару
Ж.Сағындыкова. В.Н Коммисаров А. Козакова С. Тәлжанов Г. Бельгер -Analogue” дегеніміз не? Синонимдік қатардан мәнмәтінге лайық сөзді таңдап алу Жай сөйлемді күрделендіру түпнұсқаны дәлме-дәл аудару Антонимдік қатардан мәнмәтінге лайық сөзді таңдап алу Аудару кезінде сөз бірліктерін түсіріп тастау
Оның әдістемелік принциптерінің зерттемесі Әр түрлі әдебиеттер пайдалану қолданбалы бағдарламалар Қоршаған орта Жұмыс барысында оқыту -Басқа тілдегі жалқы есімдерді аударуда не маңызды? Дыбысталу, жазылу мәселесі Оқылуы Лексикасы Стильдік ерешелігі Грамматикалық мәселе - Аудармада әдебиет деген не? Сөз өнері, тілдің эстетикалық қызметі Коммуникативтік қызмет Аударма шеберлігі Технологиялық үрдіс Байсалды принцип Теоретиктерің тұжырымдамасы бойынша адекваттық емес аударман қалай аталады? Еркін, әріптік Дәлме-дәл, еркін Эквивалентті, әріптік Парапарлық, эквивалентгік Баламалық, баламасыз -Аудару үдерісінде негізінен синонимдердің қандай функциялары ескерілуі керек? Ұқсастыру функциясы. Дифференциалау функциясы Нақтылау функциясы Алмастыру функциясы Когнитивтік функциясы -Қай аудармашы аудару үшін қазақ тіліндегі мал атауларын он жылдан астам жинаған? Г. Белгер Ә. Жұмабаев М.Әлімбаев А.Құнанбаев И.Жансүгіров -У. Теккерейдің шығармасынан алынған фразеологизмдерді аударғанда қандай тәсіл қолданылған «In a word Veorge had thrown the great cast . He was going to be married» . «Қысқасы Джордж тәуекелге бел байлап үйленетін болды» баламалар табу. өзгерту модуляция ауыстыру антонимдік аудару -Келесі сөйлемді ағылшын тіліне аударғанда қандай тәсіл қолданды? «Есіктің ішке ашылатынын ұмытып маңдайын соқты » , «Having forgotten to pull it the hit his forehead . bow to is threshold» калька.
модуляция балама табу ауыстыру алмастыру -Дұрыс аударылған сөз: aspirant - претендент -Аудармашылар одағы мына жылы құрылды: 1991
-Кәсібім- аудармашы” кітабының авторы: Г. Мириам -Жазбаша мәтіндерді аударатын программа Stylus and Socrat -Көркем шығарманы аудару бағалану талабы? терминдердің дұрыстығына байланысты іске асырылуына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты - Аудармашының жұмыс сипаты әсіресе аударманың қай түрінде өзгеріске ұшырайды деп саналады? жазбаша аударма - Автоматтық аударма бұл... компьютерлік аударма -Аударма кәсібінің ережелері қандай түрлерге бөлінеді: Нормативтік және құқықтық Информациялық және әдеби Тематикалық және жанрлық Жазбаша және ауызша Жазбаша және синхронды -Аударматануда эквивалентсіз сөздер: аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері жоқ түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері бар түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде синонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде антонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде омонимдары жоқ лексикалық бірліктер - Аударма мақсатына байланысты аударманың келесі түрлерін ажыратамыз: Толық (бейімделмеген) аударма және бейімделген аударма эквивалентті аударма және бейімделген аударма толық және жартылай аударма толық (сөзбе-сөз) аударма және бейімделген аударма толық (бейімделмеген) аударма және синхронды аударма -Аударма барысында сөйлем құрылысын өзгертудің негізгі түрлері қандай? сөйлем құрылысының түрлерін және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру фонеманы ауыстыру және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру сөз тіркестерін және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру лексемаларды және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру морфемаларды және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру -Аударманық психология процесі ретіндегі кезеңдері: түпнұсқаны түсіну, түпнұсқа тілінің формаларын ұғыну, аударма тілінің формаларын таңдау рецепция, ұғыну, түсіну танып білу, ұғыну қабылдау, түсіну, талдау анализ, синтез
Калькалау Грамматикалық ауыстыру Жалпылау (генерализация) Транскрипция Компенсация -Аударма барысында түпнұсқадағы бастапқы тіл бірліктерінің кейбір мағыналық элементттерінің жойылу немесе түсіп қалуын аударма тілінде қандай да бір басқа тәсілдермен орнына келтіретін аударма тәсілін атаңыз. Компенсация -Қандай ғалым аудармаға тілдік делдал ретінде анықтама берген? С.В. Тюленев. -Сөйлем құрылымында компоненттердің орнын өзгерту» деген анықтамада қандай аудару амалы туралы айтылып отыр? Орын ауыстыру. Алмастыру Қалдырып қалу Толықтыру Сипаттап аудару -Мәні аударма тіліне мағынаны жеткізу үшін қажетті артық сөздерді қысқартуда жатқан амал» анықтамасында қандай амал сипатталады? Қалдырып қалу. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Бастапқы тілдегі жалпы ұғымды аударма тіліндегі түр ұғымына алмастырған жағдайда қандай амал туралы айтылады? Нақтылау. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Аударма тілінің фонемаларының көмегінен бастапқы лексикалық бірлікті формальды-фонемалық қалпына келтіруге ықпал етедін амалды табыныз? Транскрипция. Транслитерация Антонимиялық аударма Бастапқы мәнді эвфемизациялау Нақтылау
Калькалау. Транслитерация Транскрипция Тарылту
Генерализация -Калькалаудың бұл түрі сөзді кеңейтіп қолдануға ықпал етеді Семантикалық калька. Сөз жасаушы калька Фразеологиялық калька Жартылай калька Дәл емес калька - Қандай калькалар калькаланушы сөздердің морфологиялық құрылысын жаңғыртады? Сөз жасаушы калька. Семантикалық калька Фразеологиялық калька Жартылай калька Дәл емес калька - Қандай модельде аударма аудармашылық қызметтің коммуникативтік, мәтіндік – тілдік қызметтік маңызды, оның репродукциялық сыпайы, аудармашының когнитивтік қызметі ескерілген тұтас үдеріс ретін көрсетеді? Когнитивтік – қызметтік модель. Заңды сәйкестіктер теориясы Жағдайлық – денотативтік модель Денотативтік модель Ақпараттық модель -Қандай аударма теориясы компонентік талдау мәліметтеріне сүйенген? Аударманың семантикалық моделі. Трансформациялық модель Денотативтік модель Заңды сәйкестіктері моделі Эквиваленттік деңгейлерінің моделі -Аудармашылар кәсіби маманданған сөздердің мағынасын анықтау үшін
Салалы сөздіктерге Техникалық сөздіктерге Қос тілдік сөздіктерге Анықтамалық сөздіктерге Шетелдік терминдер сөздігіне -Түпнұсқа сөйлемнің синтактикалық структурасын аударма тілінің екі немесе одан да көп предикативті структуралармен қайта жасап аудару тәсілі. Сөйлемді бөліп аудару (Членение предложение) Сөзді қалдырып кету Синтактикалық ұқсасу Лексикалық бірліктерді қосу Сөйлемдерді біріктіру -Контекстуалды - еркін сөздер дегеніміз: аударма тілінде тұрақты сәйкестіктері бар сөздер аударма тілінде окказионалдық сәйкестіктері бар сөздер аударма тілінде тұрақсыз сәйкестіктері бар сөздер аудармасы контекстке тәуелді сөздер әр түрлі контексте әр түрлі сәйкестіктер арқылы берілетін сөздер -Аудармашылық транскрипция ережесінің қандай бағынбаушылығы бар: транслитерация элементтерін қолдану, тарихи тұлғалардың аттарын және географиялық атауларды беру тарихи тұлғалардың аттарын беру, транслитерация элементтерін қолдану транслитерация элементтерін қолдану, газет атауларын беру транслитерация элементтерін қолдану, кемелер атауларын беру транслитерация элементтерін қолдану, қызмет атауларын беру -Транскрипция және транслитерация элементтері арқылы жасалған сәйкестіктерді табыңыз: Harriman and Brothers – Харриман энд Бразерс -Қандай контестуалды-еркін сөз дұрыс берілмеген: decade - декада instrument - инструмент decoration - орден velvet - бархат complexion - цвет лица - Көп жағдайда халықаралық сөздер: грек-латын тілдерінен шыққан шығу тегі жоқ тек ағылшын тілінде ғана бар тек орыс тілінде ғана бар тек қазақ тілінде ңана бар -Баламасыз сөздері жиі кездесетін: неологизмдерде синонимдерде антонимдерде сөз тіркестерінде сын есімдерде -Тұрақты сөз тіркесін аударуда қандай әдіс қолданылған: An apple a day keeps a doctor away – Лук семь недугов лечит ? -ұқсас, бірақ тура мағына беретін тұрақты сөз тіркесін қолдану -бастапқы тілге толығымен сәйкес келетін тұрақты сөз тіркесін қолдану -сөзбе-сөз аударма -түсіндіру -көркем аударма -Психо-лингвистикалық аудармаға жатады: Жазбаша және ауызша аударма Көркем аударма және ақпараттық аударма Техникалық аударма Нормативтік және құқықтық аударма Нормативтік және әдеби аударма -Europe is growing increasingly concerned about the escalation of tensions in the Middle East ағылшын сөйлемін аудару үшін қолданылатын грамматикалық трансформацияның дұрыс нұсқасын көрсет: Европада Таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне байланысты мазасыздану өсіп келеді. Европа Таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне күннен-күнге алаңдауда. Европа таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне күннен-күнге алаңдауда Европа Таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне алаңдауда. Европада Таяу Шығыстағы жағдайдың шиеленісуіне байланысты алаңдаушылық өсіп келеді. -Техникалық аударма қалай бағаланады? терминдердің дұрыстығына байланысты іске асырылуына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты -Жарнаманы аудару қалай бағаланады? іске асырылуына байланысты терминдердің дұрыстығына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты -Жанрлық-стилистикалық аудармаға жатады: Көркем аударма және ақпараттық аударма Техникалық аударма Жазбаша және ауызша аударма Синхронды аударма Ақпараттық аударма -Аудармашының кәсіби қарым-қатынасына жатады: Келісімшарт жасау және ережеге бағыну Жеке өз қасиеттері Аудармашының еркіндігі Аударма жасау Жоғарғылардың барлығы -Аударманың ең басты талабы: толыққанды аудару сөздерін дәлме-дәл беру өз қалауынша аудару үтір-нүктесін беру бұрмалап аудару Төмендегі аталған аударма түрлерінің қайсысы ауызша аударма емес? Аутентикалық аударма Синхронды аударма Ілеспе аударма Біржақты аударма Екіжақты аударма Аударма процесі деген не? Аудармашының аударма мәтінің жасаудағы әрекеті Аудармашының аударманы зерттеуі. Аудармашының аударманы талдауы. Аудармашының аудармаға бақылау жасауы. Аудармашының аудармаға баға беруі. -Аудармада сыртқы формалары бірдей, бірақ мағыналары әртүрлі сөздер қалай аталады? Псевдоинтерноционал («аудармашының жалған достары») лексика Халықаралық сөздер. Реалия
Терминдер Ғылыми терминдер. -Аударма нормасы дегеніміз не? Аударма сапасына қойылатын талаптар жиынтығы Жалқы есімдердің фонетикалық жағы Аударма нұсқасын таңдауға ықпал ететін прагматикалық фактор Сөзсіз адекваттылық Аудармакшыға арналған практикалық ұсыныстар -Аудармашының аударма мәтінін жасаудағы әрекетін қалай атайды? Аударма процесі Аударма прагматикасы Аударма моделі Аударма тәсілі Аударма жақындығы -Аударма тарихы бойынша аударманың бірінші түрі? Ауызша аударма Жазбаша аударма Екі түрі де қатар пайда болды Жазбаша -ауызша аударма Ауызша-жазбаша аударма - А.Швейцердің аударма теориясына арналған еңбегі қалай аталады теория перевода блок и переводы Гейне искусство перевода поэзия и перевод перевод искусство
тіларалық аударма сәйкестіктерінің сипатын жэне аударманың әдістері мен тәсілдерін зерттейтін ғылым аударма теориясы тарих идиоматика лингвистика аударматану -Аударма теориясында мәтінді қалай жіктейді? түпнұсқа және аударма мәтін аударылған мәтін және сарапталған мәтін сегменттелген мәтін және талданған мәтін аударма мәтін және шығарылған мәтін түпнұсқа және бастапқы мәтін - Аударма негізгі үш формада өмір сүреді. Ауызша, жазбаша, машина арқылы Адекватты, мәліметті, жазбаша Жазбаша, ғылыми, техникалық Ауызша, машиналы, көркем Ғылыми, көркем, машина арқылы -Фразеологияларды қалай аударған жөн
сөзбе-сөз аудармау балама
сол күйінде қалдыру - Аудармашы 1-2 фразаны немесе ауызша мәтінді аударатын аударма қалай аталады? абзацты-фразалық аударма синхронды аударма жазбаша аударма көркем аударма ақпараттық аударма
біржақты
әржақты көркем
жазбаша ауызша
Стилистика Лингвистика Грамматика Фонетика
Лексика - Аударманың пәні не? Бастапқы және аударма мәтіндері, білімдер, аудармашының тәжірибесі, адамдардың өздеріне арналған мәтінді қабылдау ерекшеліктері. Аудармашылық қызмет үдерісі мен оның нәтижесі Кең социомәдени контексте аударма үдерісі Түрлі аспектілерде ашылатын мағынасын табу үдерісі; Аралық аудармашылық қызметтің нәтижесі. -Аудармашыны тілдік тұлғаның қандай типіне қатысты болады? Билингвалды тұлға. Коммуникативтік тұлға Ұлттық тұлға Тілдік тұлға Кәсіби тұлға -Аудармалық білімдер кедергісінің ерекшілігі неден көрінеді? Аудармашының біліміндегі олқылықтан. Мәдени – тарихи мәліметтер деңгейінің жетімсіздігінен Мінез – құлықтық мәдени стереотиптерін білмеуден Бастапқы тіл мен аударма тілінің сөздерінің барабар болмауынан Сөздерді гипонимиялық немесе гиперонимиялық нақтылау ерекшеліктерін білмеуде -Мәні аударма тіліне мағынаны жеткізу үшін қажетті артық сөздерді қысқартуда жатқан амал» анықтамасында қандай амал екенін аңықтаныз? Қалдырып қалу. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Келесі анықтама қандай аудару тәсіліне жатады: «..шет тіл сөзінің семантикасын, морфологиялық құрылымын аудару»? калькалау. транскрипциялау транслитерациялау баламаларды табу синониммен алмастыру -Қандай салада аударма жасау үшін нақты қалыптан шықпауды талап етіледі? заңгерлік сала. іскери-экономикалық дипломатиялық саяси сала медициналық сала -Қай аударма басқа елдің тілімен қатар оның мәдениетін, нормаларын білуді талап етеді? заңгерлік. саяси көркем
ғылыми публицистік -Бастапқы тілдегі жалпы ұғымды аударма тіліндегі түр ұғымына алмастырған жағдайда қандай амал туралы айтуға болады? Нақтылау. Алмастыру Орын ауыстыру Толықтыру Сипаттап аудару -Аударма тілінің фонемаларының көмегінен бастапқы лексикалық бірлікті формальды-фонемалық қалпына келтіруге ықпал ететін амал түрі? Транскрипция. Транслитерация Антонимиялық аударма Бастапқы мәнді эвфемизациялау Нақтылау
Калькалау. Транслитерация Транскрипция Тарылту
Генерализация -Аударма кезіндегі үш фазалық қос тілді коммуникацияның моделін жасаған кім ғалым? О.Каде.
Эквиваленттік деңгейлерінің моделі. Аударманың семантикалық моделі Трансформациялық модель Денотативтік модель Заңды сәйкестіктері моделі
Генерализация. Модуляция Нақтылау Алмастыру Барлык жауап дурыс -Бұл аудару кезінде қандай аударма түрлері қолданылған?I began the bookМен кітапты оқуды бастадым Толықтыру. Нақтылау Алмастыру Орнын ауыстыру Барлык жауап дурыс - Бұл аудару кезіңде қандай фразеологиялық аударма қолданыл ған? Lump – sum purchase. Келісім бойынша сатып алу Фразеологиялық калькалау. Сипаттап аудару Абсолютті ұқсас фразеологизмдер Функционалдық ұқсастық Барлык жауап дурыс -Бұл аудару кезіңде қандай фразеологиялық аударма қолданыл ған? Live a cat dog life. Ит пен мысық сияқты тұру Абсолютті ұқсас фразеологизмдер. Фразеологиялық калькалау Сипаттап аудару Функционалдық ұқсастық Барлык жауап дурыс -Аударғанда сөйлемнің құрылымына қосымша сөздер енгізу амалы? Толықтыру. Орын ауыстыру Сөз таптарын алмастыру Фразеологизмдер Барлык жауап дурыс - Бұл аудару кезіңде қандай фразеологиялық аударма қолданылған? Мы заставили Ануара раскрыть карты. Біз Ануарға өзінің ішкі сырын ықтиярсыз айтқызды Ішінара эквивалентті. Сипаттап аудару Абсолютті ұқсас фразеологизмдер Функционалдық ұқсастық Барлык жауап дурыс - Берілген аудармада қандай аударма түрі қолданылған. I am the only king here! Мен осы жердің патшасымен! Нақтылау. Толықтыру Алмастыру Орнын ауыстыру Барлык жауап дурыс -Идиомаларды аудару мүмкін емес деген тұжырымды негізсіз деп санаған орыс лингвисті кім? А. Федоров. -У. Теккерейдің төл туындысында аударылған бірліктер. балама.
сөзбе-сөз еркін
адекватты қарапайымдалған -В.Н. Комиссаров бойынша эквиваленттердің қанша типтері бар? 3 6 9 10 11 -Аудармашының тілдің тұлға ретінде вербальды-семантикалық параметрге не жатады? -Коммуниканттардың қабылдауының барабарлығы, басқа мәдениеттің құндылықтарын, құндылық ұстанымдарын білу. Қатынас қағидаларын, аудармашылық деңгейде білу, стратегияларды, тактикаларды білу Қос тілдің тілдік жүйелерінің элементтерін меңгеру (фонетиканы, лексиканы, грамматиканы білу), ортақ тілді меңгеру, тіл иесі халықтың мәдениетінмеңгеру Стратификациялық, жағдайлық және функционалдық өзгермелілерді білу А.В. Федоров -Аударманың трансформациялық тәсіліне енеді: Транскрипциалау. Транслитерациялау Антонимдік аударма Калькалау толықтыру - Аударманың үш фазалық моделін енгізген ғалым? А.Н. Хомский Б.Е. Каден С.Дж. Кэтфордт Д.В.Н. Комиссаров В.В Виноградов -Аударма өнерінің табысы дегеніміз? Аударылған шығарманың көркемдік тұрғысынан да, мазмұн дәлдігі жағынан да,стильдік орайында да түпнұсқадай болып шығуын айтамыз. Аударылған шығарманың мазмұнының дал болып шығуын айтамыз Аударылған шығарманың стильі мен мазмұны жағының дал болып шығуын айтамыз Аударылған шығарманың барлық талаптарының сай болуы барлығы
Коммуникативтік тұлға.. Ұлттық тұлға Тілдік тұлға Билингвалды тұлға Кәсіби тұлға
Транслитерация Транскрипция Антонимиялық аударма Бастапқы мәнді эвфемизациялау Нақтылау
Транслитерация.. Транскрипция Калькалау Тарылту
Генерализация Калькалаудың сөзді кеңейтіп қолдануға ықпал ететін түрі? Семантикалық калька.. Сөз жасаушы калька Фразеологиялық калька Жартылай калька Дәл емес калька - Қандай аударма теориясы компонентік талдау мәліметтеріне сүйенеді? Аударманың семантикалық моделі.. Трансформациялық модель Денотативтік модель Заңды сәйкестіктері моделі Эквиваленттік деңгейлерінің моделі -Аударма тілінде өзінің мәнімен стилистиқалық реңкі бойынша сәйкестін сөздері болуымен: Лексикалық фразеологизмдер.. Компаративтік фразеологизмдер Предикативтік турақты тіркестер Мақалдар Мәтелдер
Тиісті эквиваленттерді іріктеумен . Ішінара сөзбе-сөз сәйкесуімен Фразеологиялық калькалаумен Тиісті эквиваленттерді іріктеу жолымен Сипаттап аудару жолымен
Дәлме – дәл Сөзбе – сөз Теңеуді қалдырып кету Теңеудің құрылымында реалияны тастап кету Сипаттап аудару -Основы художественного перевода» монографиясын кім жазды? Ж.Сағындыкова. В.Н Коммисаров А. Козакова С. Тәлжанов Г. Бельгер -Қандай жағдайда аударма сапалы болып саналады? Аударма толық адекватты, ал жеке сегменттері эквивалентті болса Аударма эквивалентті де, адекватты да емес Аударма тілі нормаларының бұзылған кезінде Аударма эквивалентті болуы мүмкін, бірақ адекватты емес Аударма адекватты бола алады, бірақ жеке сегменттік дәрежеде эквивалетті бола алмайтын жағдайда -Сөзбе -сөз орындалатын, аударма нормаларын бұзатын немесе түпнұсқа мәтіннің мазмұнын өзгертетін аударманы қалай айтамыз? Әріпті
Кезекті Еркін
Сапалы Ілеспелі
-Темірді қызған кезінде соқ Ерегестен ештеңе өнбейді Бидай күн шыққанда жина Ексең -емесің Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей
түпнұсқасының стильдік ерекшеліктерін басқа тілде жеткізудің мүмкіндіктерін қамтамасыз етуінде Түпнұсқасының тура мағынасын жеткізуде түпнұсқа тілі тәсілдерінің аудармадағы өзгеруінде Еш маңызы жоқ Сөйлемнің стилистикалық құрлымын жеткізуде -Басқа тілдегі жалқы есімдерді аударуда ненің маңызы баршылық? Дыбысталу, жазылу мәселесі Оқылуы Лексикасы Стильдік ерешелігі Грамматикалық мәселе - Аудармада әдебиет дегеніміз не? Сөз өнері, тілдің эстетикалық қызметі Коммуникативтік қызмет Аударма шеберлігі Технологиялық үрдіс Байсалды принцип - Теоретиктер адекваттық емес аударманы қалай атайды? Еркін, әріптік Дәлме-дәл, еркін Эквивалентті, әріптік Парапарлық, эквивалентгік Баламалық, баламасыз -Келесі «мәселені қабырғадан қою» тәсіл арқылы аударылған: Тиісті эквиваленттерді іріктеумен . Ішінара сөзбе-сөз сәйкесуімен Фразеологиялық калькалаумен Тиісті эквиваленттерді іріктеу жолымен Сипаттап аудару жолымен -Қай аудармашы аудару үшін қазақ тіліндегі мал атауларын он жылдан астам жинаған екен? Г. Белгер Ә. Жұмабаев М.Әлімбаев А.Құнанбаев И.Жансүгіров - У. Теккерейдің шығармасындағы осы фразеологизмдерді аударғанда қандай тәсіл қолданылған «In a word Veorge had thrown the great cast . He was going to be married» . «Қысқасы Джордж тәуекелге бел байлап үйленетін болды» -баламалар табу. -өзгерту -модуляция -ауыстыру -антонимдік аудару -Қандай сөз дұрыс аударылған: aspirant - претендент actual – нағыз, шын compositor - композитор fabric -фабрика physique - физик -Көркем шығарманы аударуда аудармашы ең басты қандай қасиетке ие болуы керек? әдеби
шығармашылық музыкалық саяси тілдік
терминдердің дұрыстығына байланысты іске асырылуына байланысты әдеби құндылықтарына байланысты ақпараттардың дәлдігіне байланысты компьютердің көмегіне байланысты
жазбаша аударма ауызша аударма бірізді аударма синхронды аударма абзацты – фразалық аударма -Автоматтық аударма дегеніміз компьютерлік аударма аударма үрдісін жылдамдату аударма барысында аудармашы контексті қажет етпейді түпнұсқа мәтінін интерпретациялау автоматтық деңгейдегі аудармашылық дағдылар -Аударма кәсібінің ережелері келесі түрлерге бөлінеді: Нормативтік және құқықтық Информациялық және әдеби Тематикалық және жанрлық Жазбаша және ауызша Жазбаша және синхронды -Аудармашының билингвизмі дегеніміз: -тек екі тілді ғана біліп қоймай, қарым-қатынас жасау үшін осы тілдердің коммуникативті-тең құралдарын таба алу -тек екі тілді ғана біліп қоймай, тарихты да білу -тек екі тілді ғана білу- ана тілі мен шет тілін -тек екі тілді ғана біліп қоймай, сөйлеу этикетін білу -екі тілді ғана біліп қоймай,сонымен қатар мәдени сөйлеудің негіздерін білу -Аударманың ақпараттық моделінің тұжырымдауынша: кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін әр-түрлі ақпараттық тасымалдаушысы кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде меңгеретін тіл жүйесінің грамматикалық өнімі кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін терең мазмұнды құрылымның бірлігі болып табылады кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін аудармашы толық түрде қабылдап, мәнін түсінетін құрылымды-семантикалық бірлік кез-келген ауызша немесе жазбаша мәтін қарапайым семантикалық компоненттердің бірлігі -Аудармада "аударылмау" дегеніміз - бұл: -баламасыз сөздердің шартты атауы - аударуға болмайтын түпнұсқадағы тілдік бірліктер -аудармашы аудара алмайтын түпнұсқадағы тілдік бірліктер -аударуды қажет етпейтін түпнұсқадағы тілдік бірліктер - аударуға келмейтін түпнұсқадағы тілдік бірліктер -Аударматануда эквивалентсіз сөздер деп атайды: аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері жоқ түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде жүйелі сөздік сәйкестіктері бар түпнұсқадағы тілдік бірліктер аударма тілінде синонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде антонимдары жоқ лексикалық бірліктер аударма тілінде омонимдары жоқ лексикалық бірліктер -Аударма барысында сөйлем құрылысын өзгертудің негізгі түрлері болып табылады: сөйлем құрылысының түрлерін және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру фонеманы ауыстыру және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру сөз тіркестерін және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру лексемаларды және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру морфемаларды және сөз таптары мен сөйлем мүшелерін ауыстыру - Бүкіл сөзін сөйлеп болғаннан кейін жасалынатын аударма. бірізді аударма синхронды аударма көркем аударма жазбаша аударма парақтан аудару -Аударманық психология процесі ретіндегі кезеңдерін аңықтаныз: түпнұсқаны түсіну, түпнұсқа тілінің формаларын ұғыну, аударма тілінің формаларын таңдау рецепция, ұғыну, түсіну танып білу, ұғыну қабылдау, түсіну, талдау анализ, синтез -Түпнұсқадағы грамматикалық бірліктің аударма тілінде басқа грамматикалық мағынамен ауыстырылатын грамматикалық трансформация. Грамматикалық ауыстыру Жалпылау (генерализация) Транскрипция Компенсация Калькалау -Түпнұсқаның лексикалық бірліктерінің құрамдас бірліктерін-морфемасын немесе сөзді(тұрақты сөз тіркестері жағдайында) аударма тілінің лексикалык сәйкестіктерімен ауыстыру арқылы аудару тәсілі. Калькалау Грамматикалық ауыстыру Жалпылау (генерализация) Транскрипция Компенсация - Аударма барысында түпнұсқадағы бастапқы тіл бірліктерінің кейбір мағыналық элементттерінің жойылу немесе түсіп қалуын аударма тілінде қандай да бір басқа тәсілдермен орнына келтіретін аударма тәсілі. Компенсация Калькалау Грамматикалық ауыстыру Транскрипция генерализация -Аудармалық білімдер кедергісі ерекшілігі неден көрінеді? Аудармашының біліміндегі олқылықтан. Мәдени – тарихи мәліметтер деңгейінің жетімсіздігінен Мінез – құлықтық мәдени стереотиптерін білмеуден Бастапқы тіл мен аударма тілінің сөздерінің барабар болмауынан Сөздерді гипонимиялық немесе гиперонимиялық нақтылау ерекшеліктерін білмеуде -Ғалымдардың қайсысы аудармаға тілдік делдал ретінде анықтама берген? С.В. Тюленев. В.Н. Комиссаров А.Н. Федоров В.Ю. Розенцвейг Р.К. Миньяр-Белоручев -Сөйлем құрылымында компоненттердің орнын өзгерту» деген анықтамада қандай аудару амалы туралы айтылған? Орын ауыстыру. Алмастыру Қалдырып қалу Толықтыру Сипаттап аудару Экспликация дегеніміз не? түпнұсқалық сөз аударма тілінде тіркес ретінде пайдаланады. түпнұсқалық мәтіндегі сөйлемдер аударма тіліне өзгерту лексико – грамматикалық өзгерту тәсілі. сөздерді алмастыру 2-3 сөйлем бірігеді -Аударманың екі түрі қандай? Шетелдік әдебиетпен өз халқын таныстыру,бөтен елдің тіліндегі шығармалардың қалпын өзгертпей,дәл жеткізу. орыс әдебиетшілерінің шығармаларын аудару,терминдік сөздерді баламалап қазақ тілінде жеткізу шетелдік шығармалардың мазмұнын толық сақтап жеткізу,стиль ерекшеліктерін толық сақтау қазақ тілінің мақалдарын қолдану арқылы шығармаларды аудару,коркем шығармалардың түп нұсқадағы мазмұнын сақтау барлығы
3 -Аудармашыны тілдік тұлғаның қандай типіне жатқызуға болады? Коммуникативтік тұлға.. Ұлттық тұлға Тілдік тұлға Билингвалды тұлға Кәсіби тұлға
Транслитерация Транскрипция Калькалау Тарылту Генерализация -Аудару үдерісінде негізінен синонимдердің қандай функциялары ескеріледі? Ұқсастыру функциясы. Дифференциалау функциясы Нақтылау функциясы Алмастыру функциясы Когнитивтік функциясы Қандай жағдайда бастапқы тілдің теңеулерін аударғанда қателіктер жіберіледі? -Дәлме – дәл -Сөзбе – сөз -Теңеуді қалдырып кету -Теңеудің құрылымында реалияны тастап кету Сипаттап аудару -Келесі реалияларды аударғанда қандай тәсіл қолданған? Underwrite – андеррайтер; attorney-атторней; offidavit-оффидевит транслитерациялау. транскрипция калькалау сөзбе-сөз аударма алмастыру -Машиналық аударма қалай жүзеге асады? компьютердің көмегіне байланысты -
Сапа жүктеу/скачать 187 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|