Абай әлемі. Жаңа қазақ жазуы Тапсырма №15 Абай шығармалары — замана айнасы Тексерген

жүктеу/скачать 144,61 Kb. Дата 10.06.2022 өлшемі 144,61 Kb. #146319

Бұл бет үшін навигация:

• Абай әлемі. Жаңа қазақ жазуы Тапсырма №15 Абай шығармалары — замана айнасы Тексерген
• 1 Абайдың көркем аударма саласын дамытудағы еңбектер
• 2 "Евгений Онегин" романынан үзінділер аударудағы Абайдың көздеген мақсаты
• 3 Ақынның табиғатына жақын Лермонтов поэзиясының ерекшелігіне тоқталу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ «Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы Жаратылыстану-математика факультеті География-тарих География мұғалімдерін даярлау Абай әлемі. Жаңа қазақ жазуы Тапсырма №15 Абай шығармалары — замана айнасы Тексерген: Мукашев Е.С. Орындаған: Данелқан А.А. Тобы: ДГИ-101в Семей 2022 Абай шығармалары — замана айнасы 1. Абайдың көркем аударма саласын дамытудағы еңбектер 2. "Евгений Онегин" романынан үзінділер аударудағы Абайдың көздеген мақсаты 3. Ақынның табиғатына жақын Лермонтов поэзиясының ерекшелігіне тоқталу 1 Абайдың көркем аударма саласын дамытудағы еңбектер Ең бірінші аудармасы - орыстың атақты ақыны Лермонтовтың «Бородино» атты патриоттық өлеңінен үзінді. Ең соңғысы - Лермонтовтың «Вадим» атты ұзақ әңгімесінің желісін, оқиғасын алып, өзінше қысқартып жазған поэма. Абай аудармаларын зерттеушілер қазір орыс әдебиетінен оның елуден аса аударған өлеңдері барлығын айқындап отыр. Олардың ішінде лирикасы да, баснясы (мысал өлеңдер) да, ұзақ өлеңдері де, сатиралық лирикалары да бар. (Солардың ішінде «Қарға мен түлкі» атты басня екі түрлі вариантта аударылған) Орыстың атақты жазушы, ақындарын аударуда Абай тек қана қазақ емес, бүкіл шығыс елінде елеулі орын алады. Шығыс елінде 1889 жылға шейін Пушкиннің «Евгений Онегині» тек Әзірбайжанда ғана аударылған. Евгений Онегинді сонан кейінгі аударған - Абай. Қазақпен салыстырғанда, ол кезде үлкен мәдениетті саналатын татар, өзбек, тағы басқа көршілес елдердің бәрінен бұрын Сарыарқада жатқан Абайдың дүниежүзілік мәдениет мұрасының шаршы төрінен орын алған Пушкинді танып, Татьянаның үнімен даланы жаңғырықтыруы - қазақ үшін мақтанарлық іс. Абайдың өмірбаянын жазған тарауда Абай 70-80 жылдардан бастап орыс мәдениетіне түгелдей бет бұрды, орыстың ол кездегі алдыңғы қатардағы идеясымен танысып, оларға Сарыарқадан үн қосушы бірінші ақын да Абай еді дедік. Демек, болашағы мол ұлы орыс халқының тез ілгерілеуіне бөгет болып отырған аграрлық-патриархалдық патшалық Россияның құрылысын, әлеумет өміріндегі әртүрлі кемшіліктерді қатты шенеп, соларды жою арқылы Россияны алға апаруға күш салған, ол жолда шатқалаң қиын соқпақтарға кездесіп, талай қиыншылықтарды бастарынан кешірген Крылов, Пушкин, Лермонтовтың шығармаларының Абайға ұнауы, олармен өзінің мұңдас болуы, осы елдердің ұлы ақындарының идея-тілектерінен туды. Крылов жазған «Қасқыр мен қозы», «Қарға мен түлкі» оқиғалары ол кездегі қазақта да аз емес болатын. Сонымен қатар орыстың ұлы ақындарының жалпы адамгершілікке үндеген әртүрлі мысалдары мен үлгілі өлеңдері, өз елінің басшысы, ұстазы боламын деген кемеңгер ақынға осы жағынан да дәл келді. Екінші, Пушкин, Лермонтовтардың шын мәніндегі искусство иелері екендігін Абай жақсы ұғынды. 2 "Евгений Онегин" романынан үзінділер аударудағы Абайдың көздеген мақсаты Абайдың аудармаларының характеріне жалпы шолу жасасақ, жоғарғы ақындардың кез келген өлеңдерін аудара бермей, таңдап, талғап аударғанын көреміз. Абайдың аударған өлеңдері не адамгершілік тақырыбына байланысты жаман мінез-құлықты шенеу, жақсылыққа үндеу, не патриоттық үлкен идеяны көксеген өлеңдер, не философиялық терең ой, не үздік көркем өлеңдер болып келеді. Крыловтың мысалдары, «Теректің сыйы», «Тұтқын», «Татьянаның Онегинге», «Онегиннің Татьянаға» жазған хаттары, тағы басқа осылар тәрізді атышулы өлеңдер. Абай аудармаларының тарихи-әлеуметтік мәні үлкен. Өйткені, ең алдымен қазақ жұртшылығы Пушкин, Лермонтов, Толстой, Салтыков тәрізді дүниежүзілік әдебиетінің ірі тұлғаларымен бірінші рет Абай арқылы танысты. Екінші, өзінің зор талант, асқан шеберлігінің арқасында, ұлы ақындардың ұлы еңбектеріндегі үлкен идея, әдеби сұлулықты қазақ оқушыларының ой-сезіміне жеткізе аудара біліп, оларға жалпы қазақ халқының жүрегінен жылы орын әперді. Оларды қазақ өз ақындарындай сүйді. Абайдан кейін әдебиетті сүйетін қазақтардан хат білсін, білмесін «Татьянаның хаты», «Қараңғы түнде тау қалғып», «Қанжар» («Кинжал»), «Жалғыз жалау жалтылдап» өлеңдерін білмейтін адам аз шығар. Сөйтіп Абайдың аудармалары мәдениетті, үлкен идеяны қолдаушы басқа елдердің ұлы ақындары мен қазақ жұртшылығы араларындағы дәнекер болды. Абай оларды тек досы көріп қойған жоқ, әрі өзінің ұстазы да санады. 3 Ақынның табиғатына жақын Лермонтов поэзиясының ерекшелігіне тоқталу Ақын лирикалық туындыларында да, поэмалары мен қарасөздеріне де ең басты әлеуметтік-қоғамдық мәселе-лер етіп халық тағдырын, ел бірлігі, ізгілік, адамгерші-лік, өнер-білім таңырыптарын қозғады. Ол қай мәселені көтерсе де, оларды халықтық, гуманистік түрғыдан бей-неледі. Заманның әділетсіздігі мен замандастарының жағымсыз ңылық-ңасиеттерін сыншылдықпен шынайы суреттей отырып, ол осы әділетсіздікті, халқының өзі көксеген биіктікке бет алуына кедергі болған надаңдық-ты, алты бақан алауыздыңты батыл айыптайды. Замана мінбесінен халқын бірлікке, өнерге, ізгілікке шақырып, жаңа ой, жаркын идеялардың жаршысы бола біледі. Абай - жаңашыл суреткер, ол қазақ поэзиясын түр мен мазмұн жағынан мейлінше байытты, биік белеске көтер-ді. Көркемдігі үздік, халықтық мазмұны терең шығар-малары арқылы жаңа сападағы әдебиеттің - сыншыл реа­лизм әдебиетінің негізін қалыптастырды. Поэзияны өнер, өнер болғанда қоғамға қызмет ететін, оны ізгілікке ба-ғыттайтын рухани күш деп санады, өзінің бейнелі, үздік көркем сөз айшықтары арқылы ана тілдің көркемдік ңуа-тын, мөлдірлігін дәлелдеді. Абай орыс әдебиетінен жасаған үздік аудармалары арқылы да төл әдебиетімізді байытып, мол рухани қазына қосты. Мұның бәрі жинактай келгенде, Абайды қазақ әдебиетінің классигі, үлттық зор мақтанышымыз деп атауға құқық береді. жүктеу/скачать 144,61 Kb. Достарыңызбен бөлісу: