Абай мұрасы ұлтымыздың рухани байлығы

Әрбір халықтың өзіндік рухани негізі бар. Қазақ халқының санасында Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы осындай іргелі негіз болып табылады.

Абай мұрасы - ғасырлар бойына жинақталған бүкіл халықтық даналығымызда қамтылған рухани байлық. Оның шығармалары өлмейді, уақыт өте келе олар өзекті болып, әлеуметтік, мәдени және рухани өмірге арналған нұсқауларды анықтайды.

Абайдың ілімі халықтың рухани жаңғыруымен тығыз байланысты және оның даналығы қазіргі заманмен үндес. Абайдың шығармашылығына әсер ету ойды оятады, жаңа сезімдер мен эмоциялардың лебін тудырады, ішкі тілектерді тудырады, ішкі көзқарас пен тазартуға шақырады. Қазақ халқының ғажайып ұлы Абай Құнанбаевтың бейнесі көптеген көрнекті жазушылардың, суретшілер мен ақындардың назарын аударады. ХХ ғасырдың басындағы қазақ қоғамдық ойы мен әдебиетінің прогрессивті демократиялық бағыты Абайдың ар-ұждан мен дәуірдің тілектері болып табылатын Абай есімімен байланысты. Абайдың алғашқы өмірбаяны «Алаш» қозғалысының жетекшісі, белгілі экономист, тарихшы, жазушы Әлихан Бөкейхановқа тиесілі. «Алаш» әдебиеті қоғамның рухани тарихындағы ерекше кезең ретінде гуманизм мен халықтың бостандығын, бірлігі мен келісімін дәріптеген Абайдың жетілуіне жақын болды. Бөкейхановтың орыс тілінде жазылған және 1905 жылы "Семей ведомостарында" жарияланған "Абай (Ибрагим) Құнанбаев" атты мақаласы ол туралы алғашқы, неғұрлым толық ғылыми еңбек болып табылады. 1907 жылы Абай портретімен "Императорлық Орыс Географиялық қоғамының Батыс-Сібір бөлімінің Семей бөлімшесінің жазбалары"журналының беттерінде жарық көрді. Абайтанудың жеке әдебиеттану ғылымының негізін қалаушы көрнекті жазушы Мұхтар Әуезов «Абай жолы» роман-эпопеясының авторы ақын-ағартушыны жоғары бағалады: «Ол - өз халқының тарихында көлеңкелі тау балқарағайындай көтеріледі. Ол қазақ халқының ғасырлар бойғы мәдениетінен ең жақсысын алып, бұл қазыналарды әлемдік және орыс мәдениетінің пайдалы әсерімен байытты »

Абайдың гуманитарлық ізденістері оның алдында үлкен әлемді ашты, онда ол адамзат мәдениетінің ұлылығы мен халықтың өмір сүруінің ауыр жағдайлары арасындағы қайғылы қайшылықты көрді. Абай ақындық шеберліктің шыңына шықты. Тәжірибелі шебердің сенімді қолымен ол қазақ жазба әдебиетінің жаңа ғимаратының берік іргетасын қалайтын өлеңдер, мысалдарды жасайды. Абай көзі тірісінде кітаптарын көрмеді, бірақ Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханов, Мұхтар Әуезов сынды ұрпақтары оның шығармашылық мұрасының таралуына ықпал етті.

Абай шығармашылығы ерекше. Ол терең ұлттық ақын және философ. Біз одан өз заманының тұрмысы мен әдет-ғұрпын шынайы және айқын бейнелейтін суретшіні көреміз. Абай поэзиясы қазіргі қоғамның сын рухымен сусындаған. Ол өзін батыл жаңашыл ретінде көрсетті, өз жұмысында адамдардың мүдделерін көрсетті. Абай поэзиясында ойшылдық, шығыстық тыныштық жоқ, ол халық тағдыры туралы үнемі алаңдаушылыққа толы өмірге толы. Ол өмірдегі құбылыстарға сезімтал реакция жасай отырып, адамдардың өзіндік санасын оятып, дамытатын бейнелер жасады. Абай шығармаларын терең оқып отырып, сіз реалистік образдардың күші мен мәнерлілігімен, идеялық мазмұнының жан-жақтылығымен, тақырыптық әртүрлілігімен Абай шығармашылығы өмірдің нақты энциклопедиясы екеніне көз жеткізесіз. Кәдімгі кейіпкерлер, портреттік эскиздер, табиғат пен күнделікті өмірдің эмоционалды бай суреттері, лирикалық көріністер, бірігіп, өмірді бізден алыста елестетуге және сезінуге мүмкіндік береді. Абайдың шығармалары көптеген тілдерге аударылды, оның шығармашылығы шетелдік жазушылардан, ақындар мен әдебиеттанушылардан кең жауап тапты. Мақалалар мен зерттеулер әртүрлі елдерде - Корея мен Қытайда, Үндістан мен Ираннан бастап Еуропа елдері мен АҚШ-қа дейін жарияланады. Бүгінгі таңда қазақ ақыны мен философының мұрасы әлемдік мәдениет қазынасының ажырамас бөлігі болып табылады. Абай - «қазақтың ғана емес, бүкіл түркі халықтарының рухани әкесі. Абай - біздің ортақ мұрамыз », - деді түрік мемлекет қайраткері Намык Кемал Зайбек. Ол: «Адамзатқа Абай керек! Біз екі әкемізді: Қожа Ахмет Ясауиді, Абайды және басқа да өткен ғасырлардағы даналарды біліп, құрметтеуіміз керек ».