Қабылдаған: Амирбек Айдарбек Түркістан-2023 Жоспар: Кіріспе
жүктеу/скачать 45,1 Kb.
|
БӨЖ Саясаттану Гүлназ
- Бұл бет үшін навигация:
- 3)Саяси жүйелердің құрылымдары, типтері, даму заңдылықтарына талдау жасаңыз.
| Мемлекеттік билік құқықтық құралдар негізінде жүзеге асырылады: заңдар қабылдау, барлық органдардың жұмысын үйлестіру.
Саяси билік өзінің идеологиясы рұқсат еткен басқа әдістерді яғни зорлық-зомбылық, репрессия, террорларды пайдалана алады. Мемлекеттік билік жалпы қоғам үшін ғана емес, сонымен қатар әрбір жеке тұлға үшін де міндетті. Заңды мекемелердің бұйрықтарына бағынбау жауапкершілікке әкеп соғады. Саяси билік көбінесе өз партиясының мүшелерімен шектеліп, мұндай ықпалға ие болмайды. Мемлекеттік билік бүкіл мемлекеттің аумағына таралады. Саяси – үкіметті оның партиясы басқарса ғана. Қоғамның елеулі бөлігі идеологияны қабылдамаған кезде саяси билік жоғалады. Мемлекеттік билік заңды институттар яғни сайлау, отставка арқылы да, күшпен құлату нақты айтсақ революция, соғыс арқылы да жоғалуы мүмкін. 3)Саяси жүйелердің құрылымдары, типтері, даму заңдылықтарына талдау жасаңыз. Жүйе бөліктерден тұратын біртұтас табиғатта және қоғамда барлық интегралдық жүйелер ішкі және сыртқы тәртіппен сипатталады, онсыз олардың тұрақты тәуелсіз өмір сүруі мүмкін емес. Бірқатар факторларға байланысты ол кемелдіктің әртүрлі деңгейлерінде болуы мүмкін, алайда, оның ішкі ұйымы мен көріну формасы кем дегенде ең аз реттелмеген болса, бұл жүйелердің ешқайсысы қалыпты өмір сүре алмайды, жұмыс істей алмайды және дами алмайды. Әлеуметтік жүйелерде саналы реттеу негізінен әлеуметтік басқарумен анықталады. Басқару – бұл интегралдық жүйені белгілі бір ретке келтіру, оны дамытудың ең қолайлы нұсқасына ықпал ету, оның айнымалыларын өзгерту арқылы жүйені жаңа күйге ауыстыру. Қоғамның саяси жүйесі туралы ілім А.А.Богданов пен Л.фон Берталан-фидің жүйелердің жалпы теориясынан бастау алады. Америкалық саясаттанушы Т.Парсонс олардың ілімдеріне сүйене отырып, қоғамды белгілі бір нақты функцияларды атқаратын экономикалық, саяси, рухани автономды жүйелерден тұратын күрделі басқару жүйесі ретінде қарастырды. Қоғамның саяси жүйесінің мақсаты – интеграцияны қамтамасыз ету, мүдделері әртүрлі арнайы топтар мен қауымдастықтарды біртұтас тұтастыққа біріктіру. Т.Парсонстың идеяларын саяси жүйелер теориясының негізін салушы болып саналатын отандасы Д.Истон тереңдетіп, дамытты. Ол өзінің «Саяси жүйе» (1953), «Саяси талдаудың шегі» (1965) еңбектерінде қоғамның саяси жүйесін сыртқы бұйрықтарға белсенді түрде жауап беретін, дамушы және өзін-өзі реттейтін организм ретінде көрсетті. Қоғамның саяси жүйесі бойынша олар белгілі бір қоғамдағы саяси маңызды процестерді реттеуге және нақты жүзеге асыруға қатысатын мемлекеттік және мемлекеттік емес қоғамдық формациялардың, қауымдастықтардың, жеке адамдардың өзара байланысты және өзара әрекеттесетін саяси қатынастарының жиынтығын білдіреді. Ол сондай-ақ белгілі бір қоғамның құқықтық, әлеуметтік, идеологиялық, мәдени нормалардың, тарихи дәстүрлер мен саяси режимнің кодексіне бағынатын саяси институттардың, саяси рөлдердің, қатынастардың, процестердің, принциптердің тұтас, реттелген жиынтығы ретінде анықталады. Саяси жүйе – жалпы әлеуметтік жүйенің бөліктерінің немесе ішкі жүйелерінің бірі. Ол өзінің басқа ішкі жүйелерімен: әлеуметтік, экономикалық, идеологиялық, құқықтық, мәдени өзара әрекеттеседі. Қоғамның саяси жүйесі оның таптық сипатымен, меншік формаларымен, әлеуметтік жүйесімен, басқару формасымен анықталады. Оны әлі де жақсы түсінген жоқ. Қоғамның саяси жүйесіне мемлекет, партиялар, кәсіподақтар, шіркеу және қоғам өміріне әсер ететін басқа да институттар кіреді. Қоғам таптардың пайда болуымен тарихи түрде саяси сипат алады. Мемлекеттегі саяси өмірдің күшеюімен оның саяси жүйесі де күрделене түседі. Саяси жүйелер жіктеледі: 1) қоғамдық-экономикалық формациялар: құл иеленушілік, феодалдық, буржуазиялық және социалистік; 2) саяси режим: демократиялық және антидемократиялық. Саяси жүйе ішкі жүйелер мен элементтерден тұрады. Ішкі жүйенің өз мақсаты бар, бірақ бұл оның негізгі жүйеден бөлек өмір сүре алатынын білдірмейді, өйткені ішкі жүйенің мақсаты жалпы саяси жүйеге бағынады. Қоғамның саяси жүйесінің құрылымында: 1) институционалдық (мемлекеттік, саяси партиялар, қысым көрсету топтары және т.б.); 2) нормативтік (әлеуметтік нормалар); 3) функционалдық (билікті жүзеге асырудың құралдары мен тәсілдері – консенсус, билік, мәжбүрлеу және т.б.); 4) коммуникативті (мемлекет пен саяси партиялардың, басқа да қоғамдық ұйымдардың, жеке тұлғалардың өзара әрекеттесу нысандары); 5) мәдени (менталитет, құндылықтар). жүктеу/скачать 45,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|