10  20  30  10  Сиверс  екпесі 35

Біздің бақылауларымызда Жетісу 5 телітушісі келесі зиянкес бөжектерге: 
жапырақ күйе көбелектері, жидек қандаласы және қызыл қан бітесіне қарсы 
жоғары төзімділікті көрсетті. Бұл телітуші басқа телітушілерге қарағанда 
зиянкес бөжектермен аз зақымдалады. Ал М 9 телітушісі барлық зиянкес 
бөжектермен зақымдалуында жоғарғы көрсеткішке ие болды және көптеген 
алма сұрыптарымен төмен үйлесімдік көрсетеді нәтижесінде ұластырылған 
жерде ісік пайда болады және зиянды организімдерге және қатты желге төзімсіз 
болады. Ал біздің нысан ретінде қолданып отырған Арм 18 телітушісі Алматы 
облысы 
жағдайындағы 
көшеттіктерде 
зиянкес 
бөжектермен 
қатты 
зақымдалатыны анықталды ал бұл телітуші Жамбыл облысында қызыл қан 
бітесімен қатты зақымдалатыны анықталды. Оңтүстік Қазақстан облысында 
телітушілердің ең қауіпті зиянкес бөжегінің бірі қызыл қан бітесі тұқымдық 
телітушілерді де зақымдайтыны анықталды.[134]. Зерттеу нәтижелері бойынша 
Дағыстан Республикасы селекцияларынан шықан ергежейлі телітуші Б7-35 
және өзіміздің отандық жартылай ергежейлі Жетісу 5 телітушісі зерттеуге 
түскен 
жеті 
телітушілердің 
арасында 
зиянкес 
бөжектермен 
аз 
зақымдалатындары анықталды. Сондай-ақ біздің зерттеулерде II танап 
көшеттіктеріндегі сорттық-телітуші комбинациялардың негізгі зиянкес 
бөжектермен зақымдалуы мен олардың таралуы анықталды (кесте 8).
Кесте 8–Алматы облысы алма көшеттіктерінің сорттық-телітуші 
комбинациялардың негізгі зиянкес бөжектермен зақымдалуы 
Сорттық-
телітуші 
комбинация
лардың 
атауы 
Зиянкестердің атауы және зақымдалу көрсеткіштері % 
Жасыл 
алма 
бітесі 
Қызыл 
қан 
бітесі 
Бүршік 
масасы 
Алма 
күйе 
көбелек-
тері 
Жапырақ 
шират-
қыштар 
Бізтұмсық-
тар 
Жасыл 
цикадка
Арм18+ 
Стакримсон 
20 
7 
7 
20 
35 
8 
15 
ММ106+ 
Ред 
Делишес 
15 
7 
5 
15 
20 
5 
10 
М9 +Голден 
Делишес 
20 
3 
3 
20 
25 
10 
10 
Жетісу-
5+Апорт 
20 
- 
5 
15 
15 
5 
5 
М7+ Мельба 
25 
8 
8 
20 
25 
10 
10 
Сиверс 
екпесі 
+Апорт 
30 
5 
5 
25 
30 
15 
15 
Б7-35+ 
Айдаред 
25 
5 
5 
25 
30 
10 
10 
Арм18+Гол
ден 
Делишес 
30 
10 
8 
30 
30 
15 
15 

Алматы 
облысы 
алма 
көшеттіктерінің 
сорттық-телітуші 
комбинациялардың негізгі зиянкес бөжектермен зақымдалуы пайызын зерттеу 
барысында анықталғандай барлық сорттық-телітуші комбинацияларының 
зақымдалуы байқалды, тек Жетісу 5+Апорт комбинациясы қызыл қан бітесімен 
зақымдалмады.Әсіресе 
Сиверс 
екпесі+Апорт 
комбинациясы 
зиянкес 
бөжектермен қатты зақымдалатыны анықталды.Алма көшеттіктеріне негізінен 
бітелер өте қауіпті зиянекс бөжектер болып табылады. Жасыл алма бітесі 15 
тен 25 ұрпаққа дейін, ал қызыл қан бітесі 15-20 ұрпақ беріп көбейетіндіктен 
және тез таралатын болғандықтан жас көшеттерге орасан зиянын тигізеді, 
сондықтан біздің зерттеулерімізде көшеттіктердегі бітелерге көп көңіл бөлініп, 
олардың таралуы мен зақымдану пайызы зерттелді. Біздің зерттеулерімізде 
Қазақстанның оңтүстік-шығыс жағдайында алма көшеттіктерінде бітелердің 
яғни жасыл алма бітесі мен қызыл қан бітелерінің бес түрлі сорттық-телітуші 
комбинацияларын зақымдау деңгейі зерттелді. Зерттеу нәтижелері (9-кестеде 
көрсетілген)
Кесте 9-Қазақстанның оңтүстік-шығыс жағдайында алма көшеттіктеріндегі 
сорттық-телітуші комбинациялардың Нағыз бітелер (
Aphidinea) 
туыстасының 
зиянкес бөжектермен зақымдалуы (20-25.08.2015ж) 
Сорттық-телітуші 
комбинациялары 
Көшеттердің жасыл 
алма 
бітесімен 
зақымдалуы % 
Көшеттердің қызыл қан 
бітесімен зақымдалуы % 
Арм18+ Стакримсон 
40 
30 
ММ106+ Голден Делишес
40 
15 
М9 + Ред Делишес 
35 
10 
Жетісу-5+Апорт 
25 
- 
Сиверс екпесі +Апорт 
30 
25 
 
Кестеде көрсетілгендей біздің тәжірибеге түскен сорттық-телітуші 
комбинацияларының жасыл алма бітесімен зақымдалуы жоғары болды, ал 
Жетісу-5+Апорт сорттық –телітуші комбинациясының қызыл қан бітесімен 
зақымдалуы мүлде байқалмады, қорта айтқанда бұл сорттық –телітуші 
комбинациясы қызыл қан бітесіне төзімділік көрсетті.[134 60 б.]. 

жүктеу/скачать 7,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: