«Адамның өмірінде қабылдаудың алатын орны»
жүктеу/скачать 54,07 Kb.
|
Эссе Санақбай Қымбат
|
Эссе «Адамның өмірінде қабылдаудың алатын орны» Қабылдау дегеніміз - объективті әлем объектілері мен құбылыстарының қасиеттерінің ажырамас кешендерінің адам санасында олардың белгілі бір сәтте сезімге тікелей әсер етуімен көрінісі. Қабылдаудың сезімдерден айырмашылығы, ол объектінің барлық қасиеттерін көрсетеді, және оның интегралды бейнесін құрайды. Қабылдау сенсор мен жеке адамның қатынастарына негізделген, анализатор жүйесінің жұмысының нәтижесі болып табылады. Рецепторларда жүргізілетін алғашқы талдау анализаторлардың ми бөлімдерінің күрделі аналитикалық-сенсорлық белсенділігімен толықтырылады. Қабылдау жүйке байланысының екі түріне негізделген: 1-ші - бір анализатор ішінде қалыптасады; 2-ші - анализатор. Анализаторлар арасында қалыптасқан байланыстардың арқасында біз арнайы бейімделген анализаторлар жоқ заттардың немесе құбылыстардың осындай қасиеттерін бейнелейміз және қабылдаймыз (мысалы, заттың өлшемі, меншікті ауырлық күші және т.б.). Берілген қабылдау әрекетін қамтамасыз ететін анализаторлар жиынтығы. Бұл жағдайда бір анализатор жетекші бола алады, ал қалғандары тақырыпты қабылдауды толықтыра алады. Қабылдаудың негізгі қасиеттері... Танымдық психикалық процесс ретінде негізгілерге мыналар жатады: сыртқы әлемнен алынған ақпаратты атрибуциялауда көрінетін объективтілік: тұтастық, қабылдау әрқашан объектінің ажырамас бейнесі болатындығын, оның жеке қасиеттерінің көрінісі емес екендігін көрсетеді ; адамның сезімдерден шынымен абстракцияланған жалпыланған құрылымды қабылдауында көрінетін құрылым: объектінің мәнін түсіну арқылы анықталатын қабылдаудың мағыналылығы; қабылдау тұрақтылығы - заттар бейнелерінің салыстырмалы тұрақтылығы, атап айтқанда олардың пішіні, түсі. Қабылдау шарттары өзгерген кездегі құндылықтар; селективтілік жекелеген объектілерді басым таңдауда көрінеді және ТҰЛҒА қызығушылықтары мен қатынастарына байланысты. Бос орындар. Кеңістікті қабылдау заттардың көлемін, пішінін, салыстырмалы орналасуын, олардың рельефін, арақашықтығы мен бағытын қабылдауды қамтиды. Уақытты қабылдау - бұл құбылыстардың немесе оқиғалардың ұзақтығы мен реттілігінің көрінісі. Қозғалыстарды қабылдау - бұл объектілердің кеңістіктік тіршілігінің бағыты мен жылдамдығының көрінісі. Қабылдаудың негізгі қасиеттері мен түрлері Негізгі белгілері: Тұрақтылық, яғни психиканың қоршаған орта жағдайларына (оларға дейінгі қашықтық, жарықтандыру, бұрыш және т.б.) қарамастан, қабылданатын объектілердің салыстырмалы тұрақты сипаттамаларын сақтау қабілеті. Объективтілік - бұл жеке объектілерді кеңістіктен оқшаулау, уақыт пен кеңістіктегі объектінің оқшаулануын түсіну. Объективтілік объективтендіру процесімен тығыз байланысты. Құрылымдық - объект оның бөліктерінің өзара байланысы ретінде қабылданады. (Бұл қасиет көбінесе музыкалық шығарманың мысалымен түсіндіріледі: оны әр түрлі пернелерде, әр түрлі аспаптарды қолданып ойнауға болады, бірақ дыбыстар арасындағы байланыс өзгеріссіз қалады). Мағыналық қабылдауды ойлаумен байланыстырады. Біз объектіні атауға, оның мақсатын анықтауға, таныс нәрселермен байланыстыруға тырысамыз, егер оны бірінші рет көрсек. Таңдау, яғни адамның өзі қоятын (немесе қоймайтын) міндеттеріне байланысты кейбір объектілерге назар аудару және басқаларын елемеу. Тұтастық - объект немесе жағдай әр түрлі бөліктерден тұрады, бірақ кешенді түрде қабылданады. Сонымен қатар, бұл тұтастық объектінің бір қасиетімен тікелей айналысқан кезде де, қалғаны санамызда күрделі бейнені аяқтай отырып туындайтындығынан көрінеді. жүктеу/скачать 54,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|