Ағылшын тілі сабақтарында сын тұРҒысынан ойлау әдісін-тәсілдерін тиімді пайдаланудың жолдары

Соныменқатарсабақтарымныңойтолғаныснемесеқорытындыкезеңдерінде  «эссе» жазу, «венндиаграммасы», «бесжолдыөлең» қолданамын

Мысалы: 1 America

2 Independent, friendly, developed

3 to fight, to discover

4 America is a big country

5 The USA

Сыниойлауарқылыоқушыжаңаұғымдарды, түсініктердіөзініңбұрынғыбілімінжаңаақпаратпентолықтырады, кеңейтетүседі. Сондықтанда, сабақтақарастырғалытұрғанмәсележайлыоқушынебіледі, неайтаалатындығынанықтауданбасталады. БұлмектептебекітілгенбағдарламабойыншаТ.Аяпова, З.Әбілдаеважазған 6-шысыныпоқушыларынаарналған “English” оқулығыбойыншаоқушыларғамынадайтапсырмаберілді. Тапсырма 3-шітараудың 1-шіпараграфынаналынды. Тақырыбы “Food and drink”

Read the word at the top of each box. Circle the word that go with it.

banana     carrot                                   coffee             juice

apple       lemon                                   tea                 mineral water
Яғни, бұлтапсырмадаоқушылартақырыпқасайкелмейтінсөздікөрсетуікерекболатын. Берілгентапсырманыоқушыларөздеңгейіндеорындапшықтыжәнедесоңынаносысөздердіпайдаланаотырыпмұғалімніңсауалынажауапберуарқылысөйлеудағдыларындамытты. Мәселентапсырматөмендегідейболды:

Teacher: What do you like? What don’t you like?

Pupil: I like tea, but I don’t like coffee.

Осытапсырмаларорындаубарысындаоқушылардыңтапсырманыбарыншажақсыдеңгейдеорындауғатырысқанынбайқадық. Аталғанәдістіқолданубарысындаоқушыларөзбелсенділіктерінтанытыппәнгедегенқызығушылығыноятты.

Меніңойымшаәрбірмұғалімсабақтақолданғанстратегиянемесеәдіс- тәсілдеріоқушылардыңбелсендіжұмысжасауына, сабақтықаншалықтымеңгеругекөмектескендігінеойтолғаужасапотыруытиіс. Егерсабақтакеткенқандайдабіркемшіліктерболса ,мұғалімсабақтанкейінойтолғауарқылыкелесіжолықалайістейтінінойластырады. Сабақтанкейін, сабақтыңсоңындадискуссиятүрінденемесеэссеақылыөзініңқатынасынкөрсететінкерібайланысжасапотыруытиіс. Өзін -өзіталдауосыбайланысқасырттанқарауғамүмкіндікбереді, мен-мұғалімміннеістедім,қалайқолдандымжәнеқандаймүмкіндіктердіұсындым.

Қорытындылайкелгенде, сынитұрғыданойлаудегеніміз- алғанбілімге  сынкөзбенқарау, іздену, оныңақиқатындәлелдеу, яғни, білімдісаналытүрдеалу. Бұлтехнологияныңтиімділігі – оқушыныңқұзыреттілігінарттырыпғанақоймайды, соныменқатар:

1. 
   Жекетұлғаныңжетілуіне, дамуынабағытталады.
   
2. 
   2. Мұғалімменоқушыларарасындаізгілікті  қарым-қатынасорнауы.
   
3. 
   3.Оқушыныңөздігіненжан-жақтыбілімалуынажағдайжасалады.
   
4. 
   4. Алғанбілімгесынкөзбенқарау, білімдісапалытүрдеалу.
   
5. 
   5. Оқушыны  ойынашықайтаалуға, пікірайтуға, алмасуғаүйренеді.
   
6. 
   6. Бірін –бірі сыйлауға баулуы.
   
7. 
   7. Мәселенің ең негізгі түйінін табуға дағдыланады.
   
8. 
   8. Оқушының шығармашылық белсенділігінің артуы.
   

ХХІ ғасырдың жан-жақты зерделі, дарынды, талантты адамын қалыптастыру бағытындағы білім беру мәселесі мемлекетіміздің басты назарында. Сондықтан да оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу міндеті туындап, білімге, барлық оқу-әдістемелік жүйеге жаңа талап қойылды. Осы талаптарды ескере отырып, алдыма қойған мақсатым — оқушыны оқуға қызықтыратын, қабілетін арттыратын жағдай жасау. Оның бастысы — оқу үрдісін жаңаша ұйымдастыру, оқушылардың ойлау дағдыларын жетілдіру, өздігінен білім алу процесінде бірлесе әрекет етуге үйрету

Қазақстан әлемдік білім беру кеңістігіне енуі отандық білім дамуының стратегиялық жоспарын әзірлеуді және ұлттық білім жүйесінің жетістіктері мен білім дамуындағы жалпы әлемдік үрдістерді ескеретін жаңа үлгісіне көшуді талап етуде. Білім бере отырып, тиімді жолмен жаңа заман тұлғасын қалыптастыру  әр ұстаздың мақсаты екені белгілі. Білім мазмұнын жаңартудың ғылыми негізіне оқушы белгілі бір қажетті біліктер мен дағдылардың иесі, оқу әрекетінің субъектісі, әр түрлі мәдениеттер мен өз көзқарасы тұрғысынан білімді, сауатты, өз ойын дұрыс әрі шебер жеткізе білетін, мәдениетті тұлға болуы керек. Ағылшын тілін оқытуда ең алдымен тәжірибелік мақсат қойылады, оған оқушылардың сөздік қорларын байыту, сауатты жазуға үйрету, сөйлесуге, көргендерін, естігендерін әңгімелеп беруге үйрету қажет. Ал бұл іс-әрекеттерді сауатты да дұрыс жүзеге асыру үшін грамматикалық жұмыс жүргізілуі керек.

Сыни ойлау деген – әр жеке тұлғаның кез –келген жағдайдағы мәселені ойлап, зерттеп қорытып, өз ойын еркін ортаға жеткізе алуы. Сыни тұрғыдан ойлау, өзіндік, жеке ойлау болып табылады. Ол – өз алдына сұрақтар қойып және үнемі оларға жауап іздеу, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтау, әр мәселеге байланысты өз пікірін айту, оны дәлелдей алу, сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдемелердің қисынын зерттеу дегенді білдіреді. Нағыз сабақ – ол әрқашан диалог, іздене, дайындала, үйрене,шәкірттер болашағын ойлай жасалған еңбек пен тәжербиенің бірлігі. Сын тұрғысынан ойлау үш бөліктен тұрады:

Біріншіден, сын тұрғысынан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып табылады.

Екіншіден, сын тұрғысынан оқыту жаттанды қағидаларды дәлелдеп айта беру  емес, оқушы оқып, оны еске сақтап айту қабілеті жоқ, керісінше терең ойлау арқылы ескіге жаңаша көзқарас қалыптастыру мүмкін, тың идеялар ойлап табуы мүмкін.

Үшіншіден, сын тұрғысынан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан басталады. Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге құмар болып келеді. Өзінің жеке қызығушылықтарымен қажеттіліктеріне жауап беруге талпынады.

Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы  қызығушылықты ояту, мағынаны ашу, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.

Үйрену процесі – бұрынғы білетін және жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Үйренуші жаңа ұғымдарды, түсініктерді, өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан да, сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін “Топтау”, “Түртіп алу”, “Ойлану”, “Жұпта талқылау”, “Болжау”, “Әлемді шарлау” т.б. деген аттары бар әдістер (стратегиялар) жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты – үйренушінің белсенділігін арттыру. Өйткені, үйрену – енжарлықтан гөрі белсенділікті талап ететін іс-әрекет екені даусыз. Оқушы өзі білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады, тазарады. Осылайша шыңдалған ойлауға бірте-бірте қадам жасала бастайды. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы біліммен ұштастырады.