Жұқпалы емес аурулардан болатын көздің екінші реттік аурулары. Көз ауруларының кейбіреуі жұқпалы емес аурулардың салдарынын пайда болатынын айттық. Мысалы қант диабетінде көздің торлы қабығының қан тамырлары жарылып, торлы қабыққа және шыны тәрізді денеге қан құйылады. Торлы қабық ажырайды. Ретро- интрабульбарлық неврит дамып, көз көрмей қалады. Ал иод жетімсіздігінен (базедов ауруы, гипертиреоз) экзофтальм (көздің шарасынан шығуы) дамып, осыдан көз қиығы керіліп, қабақтар сирек қағылады. Қабақ ісініп, қарашық кеңейеді.
Гипо және авитаминоз салдарынан да көз аурулары дамиды.
А – витамині жетіспесе көзде алғашында гипералопия дамиды, яғни көз кешқұрым нашар көреді. Ол халық арасында «тауық соқыр» деген атпен белгілі. Оның себебі А витамині жетіспеуінен торлы қабықтың таяқша тәрізді жүйке торшаларының жарықты қабылдағанда ыдырайтын родопсин пигментінің қалыптан аз болуы. Өйткені ыдыраған родопсиннің қалыпқа келуі үшін А витамині қажет. А витаминінің жетімсіздігі салдарынан көздің қасаң қабығы құрғап, жұмсарып, алғашында асептикалық қабыну (құста серозды - фибринозды кератит), одан іріңді қабыну (шошқада) дамиды.
