Оқытудың ұйымдастырушылық формалары

Оқу үдерісінде әр түрлі болып қолданылатын қарым-қатынас құрылымы заманауи дидактикада оқытудың ұйымдастырушылық формасы ретінде түсініледі.

Осыған сәйкес оқудың төрт жалпы (құрылымдық) формасын ерекшелейді (1-кесте):
1-кесте. Қарым-қатынас құрылымы және оқытудың ұйымдастырушылық формалары

Қарым-қатынастың түрлері	Қарым-қатынастың құрылымы	Оқытудың ұйымдастырушылық формалары
Жазбаша түрде жүзеге асырылатын жанама қарым-қатынас	Бір адам жазады, сызады, сурет салады. Бір адам оқиды, жазылған нәрсені талдайды, есеп шығарады және т.б.	1. Жеке: бір адам өзі жеке оқиды, шығарма жазады, бұл кезде ол басқа адамдармен тікелей байланысқа түспейді.
Ауызша сөйлеу арқылы жүзеге асатын тікелей қарым-қатынас.	1. Жұптағы қарым-қатынас	2. Жұптық.
	2. Қарым-қатынастың топтық құрылымы: кіші және үлкен топтағы қарым-қатынас.	3. Топтық – бригадалық-звенолық және жалпысыныптық (барлығымен).
	3. Құрамы ауыспалы жұптағы қарым-қатынас (ҚАЖ), диалогтік үйлесім (ДҮ) немесе динамикалық жұп (ДЖ).	4. Ұжымдық.

Зерттеулерге сүйенсек, белгілі бір білім беру мақсаттары мен міндеттерін шешу үшін кез келген үйлесімдегі жалпы ұйымдастырушылық формаларды қолдану бізге оқудың нақты немесе арнайы ұйымдастырушылық формасын береді: сабақ, үй тапсырмасын орындау, факультатив, үйірме жұмысы, кеңес беру, оқу конференциясы, диспут, сұхбат, сынақ, емтихан қосымша сабақтар және т.б. Бұл формаларды дербес деп атауға болады, себебі, олар нақты оқу-тәрбиелік міндеттерді шешу үшін жалпы формалардың қолданылу түрі болып табылады.