жинаушылар
3.Суретте бейнеленген кезеңнің мерзімі:XIII-XV ғасырлар
4.Мәтін бойынша Жошы ұлысының құрылуының тарихи маңызын
анықтаңыз:Азия мен Еуропаны байланыстырды
5.Мәтінде сипатталған Алтын Орда қалаларын олардың орналасқан жерімен
сәйкестендіріңіз:
1.Сарай; 2. Сығанақ; 3. Сарайшық: 4.Үргеніш
A) Әмудария бойы; В) Сырдария бойы; С) Еділ бойы; Д)Жайық бойы
1-С; 2-В; 3-Д; 4-А
Сырдария жағасында дүниеге келіп жастық шағын Қаратау,Ұлытау
атырабында өткізген би: Қазыбек би
Қалмақ ханын шешендікпен жеңіп, қазақтың малын да, жанын да қайтарған
би: Қазыбек би
Қазақтың атақты биі, Жалантөс батырдың ұрпағы: Әйтеке би
«Тәуке ханның сынай қойған сұрағына Төле би іркілмейді. «Әз Тәукем, хан
ием, менің білгенім, ұяттың да кешірімдісі мен кешірілмейтіні, бәнделіктен
жасалғанымен
арсыз-намыссыздығынан,жетесіз-көргенсіздігінен,
сүйексіздігінен, имансыздығынан, қаскүнемдігінен, жауыздығынан, айла-
әрекетінен, елді ақымақ санауының, мәңгүрттігінен, бақкүндестігінен,
колынан келмейтінге ұмтылуынан, екіжүзділігінен, «бақа басты»
еркексымақтығынан, ой-өрісінің жетіспеушілігінен, құнсыздығынан
жасайтын «өлімнен күшті ұят бар да», оған керісінше жасалатын ұяттың
атасы бар, бабасы бар. Ел намысын, ер намысын, ата намысын, туған
халқының намысын сату секілді «өлімнен күшті ұят» бар. Алғашқы
тобындағыларды мен кешірімді деп есептеймін. Неге дегенде, «Ал-һам-
дул-ли-ла-һи, мұсылман болғандықтан, шариғат заңына бас игендіктен,
Мұхаммед ғалайссаламның айтып кеткен аяттарына сай өмір сүріп
келе жатқандықтан, Құранда келтірілген «кінә, сауап, зауал, күпірлік
секілді мұсылман баласына тән емес зиянды істерді бұл жалған дүниеде
жасағандардың жауапкершілігі жөнінде де ойлануымыз керек».Мәтінде
сипатталған ұрпақ тәрбиесінде баса назар аударатын қағидатты
анықтаңыз: Ар-ұят
«Біздің әрбір болыста би-сот сайлауын өткізудің пайдасыз екеніне көзіміз
жетті. Кеңесті «Күлтөбе биігінде» ұстау үшін бізге бабаларымыздан
қалған заңдар жинағын: «Қасым ханның қасқа жолын», «Есім ханның ескі
жолын», «Тәуке ханның «Жеті жарғысын» жақсы білуге тура келеді. Бірақ
оларда уақыт өте келе ескіреді. Оларды да өзгертуге тура келеді. Бірақ
оны жүзеге асыратындар халықта аз, тіпті жоқ деуге болады. Қазақтарды
жақсы білетіндердің айтуынша, «Би екеу болса, дау төртеу». Жоғарғы
соттың болмауы және билердің жұп санды болуы дауды шешудің орнына
қиындатып жібереді. Билердің санын көбейткенмен пайда бар ма? Одан да
әр болыстан білімді және адал 36 адамнан сайлайық, олардың ол орнында
отыратын уақытына шек қоймайық. Тек кімнің күмәнді істерге араласқаны
белгілі болса, соны ауыстырайык». Мәтінде сипатталған билерді тарихи
Достарыңызбен бөлісу: |
