қаласының тарихта алатын орнын анықтаңыз:Ұлы Жібек жолындағы
қатынастардын ірі орталығы
«Испиджаб жазба деректерде сонау VII ғасырдың бас кезінен белгілі, Сюань
Цзяньнің сапарнамасында ел «Ақ өзендегі қала» деген атаумен еске алынған.
Өзге емес, дәл осы Испиджаб атауының аталу сыры көп, кейінірек Махмұт
Қашқаридың XI ғасырдағы деректері арқылы айқындала түсті, «Сайрам,-
деп жазды ол,- Испиджаб аталып жүрген ақ қаланың (Әл-Мединат әл-Байда)
атауы. Оны Сайрам деп те атайды». Испиджаб атауы соғды тілінде «Ақ
су» мағынасын береді деген де пікір бар, олай болса, «Ақ өзендегі қала»-
«Испиджаб»-«Сайрам» деген атауларының түп-төркіні бір екеніне осының
өзі айғақ бола алады», Мәтін бойынша Испиджаб қаласының тарихта алатын
орнын анықтаңыз:Ұлы Жібек жолындағы қатынастардың ірі орталығы
Мәнмәтін сұрақ
«…Қазақстанның онтүстігінде қолөнершілер тұрақтары біздің
заманымызға дейінгі бірінші мыңжылдықтың аяғынан-ақ пайда бола
бастағандығы мәлім, Көне Жібек жолында қанат жайып, өркендеген
осындай қалалардың бірі қазіргі Жамбылдың негізі- ежелгі Тараз (Талас)
болып табылады.VI ғасырдың екінші жартысында Батыс Түрік қағанаты
және оның құрамындағы Талас алқабы да Персия, Византия, Үндістан
сияқты ұлы мемлекеттер арасындағы саяси және экономикалык қарым-
қатынастар ықпалында болған. Ол кезде бұл елдер арасында қағанаттың
жерімен өтетін Жібек жолы үшін шиеленіскен күрес жүріп жатқан.
Сондықтан да олардың әрқайсысы көне түркілерді өздеріне одақтас
етуге тырысқан. Осындай мақсатпен Византия императоры Юстиниан
түрік қағаны Дизабулға грек Земарх басқарған елшілік жібереді
Елшінің бізге жететін қолжазбаларында тарихта алғаш рет 568 жылы
болған Толос (Талас) қаласы жайлы айтылады.Сол кезден бастап бұл
қала аты парсы, түркі, араб тілдес авторлардың бірнеше үрпақтары
шығармаларында кездеседі. Көне түркі тарихшысы Нершахи өзінің
«Бұхар Тарихы» деген кітабында 580 жылғы оқиғалар жайлы айта
келіп, Таласты Тараз деп қате жазады да, қала осы атпен белгілі бола
бастайды. Ол кезде қала жайлы араб саяхатшысы әл-Макдиси «Тараз.
ірі бекіністі қала, бақтары көп, халқы тығыз, қала сыртында терең ор
қазылған, төрт қақпасы және төңірегінде елді мекендері бар. Қаланың
орталық бөлігіне кірер қақпа алдында үлкен өзен ағады, өзеннің арғы
бетінде де тұрғын үйлер, өзеннен өтер өткелдері бар. Мешіт базарлар
арасына салынған» деп жазған. Ол XVIIII ғасырдан бастап Әулиеата деп
атала бастайды.Қазір мұнда ежелгі Тараз орнының Х-XIII ғасырлардың
сәулет ескерткіштері-Бабаджа-қатын, Айша-бибі, Қарахан, Шаһ Мансұр
күмбездерінің, соңғы дәуірлерде салынған тұрғын үйлер, медресе,
мешіт, монша тағы да басқа ғимараттардың негізінде мемлекеттік қорық-
мұражайы ұйымдастырылған»
1.Мәтіндегі Тараз қаласы орналасқан аймақ:Оңтүстік Қазақстан
2.Тараз қаласында орналасқан кесене: Айша бибі
3.Мәтіннен XV ғ. Тараз қаласының ыдырау себебін анықтаңыз: Ұлы
Достарыңызбен бөлісу: |
