Алаштың АҚИЫҚтары мақалалар, деректі құжаттар, аудармалар жинағы
Қошкенің тағы бір-екі айтылмай қалған мәселесі
жүктеу/скачать 5,84 Mb.
|
| Қошкенің тағы бір-екі айтылмай қалған мәселесі
Қошкенің - Қошкелігінен шыққан бір қатесі - тақырыптар туралы. Отаршылдықпен күрескен дәуірді алсаң ұлтшылдардың кейіпі (тип) жақсы болып шығады (дейді). Мұны Қошкеге кім айтыпты? Мұндай сыңаржақтық (субъективной) ақыннан, не сондай сыншыдан шығады. Ұлтшылдардың көп жерлері заманына қарай дұрыс шығады. Бірақ ұлтшылдардың барлық сипаттары, істері жөн деген, әрине, субъектинизм. Нағыздық жолымен жазған кезде ұлтшылдардан да қызық-қызық кейіпкерлер шықпай ма? Тез арада қазақты Германия не Япония қыламыз деген қиялдарды суреттесе - баланың мінездері, не Дон-Кихот секілді ерлердің мінездері (боп) табылмай ма? Өткен тарихи оқиғалар нағыздықпен жазылғанда Жүсіпбектің «Қартқожасындағы» елдің: орыс үкіметінің әскерімен соғысамыз. Түріктің халипасына ауамыз - деген бос күжілдегі секілді, Семей, Ақмола қазақтарының «Алаш» болдық. «Құдай жасады» деп уылдасып бос лепіргені жазылмай ма? Қошкенің «Объективная ценность» дегені - сондай нағыздық жолымен жазылған әңгіме, романдардан табылады. Және де өзгерістің аласапыран бас кезінде Қошке айтқан түрлі жаманшылықтар(дың) болғаны рас, бұлар суреттелу керек. Бірақ, екінші жағын да ұмытпау керек қой. Февраль тоңкерісінен кейін «Алаш» болып, ұлтшылдық нағыз күшейген уақытта өңшең Қаражан, Ике секілді байлардың бәрі бірінші ұлтшыл болып, ұлтшылдық жұмысына «Тобықты әңгімелері» секілді бықсыма ел даулары араласқан жоқ па? Бұлар да жазылу керек қой. Мұны бұқарашыл жазушы Жүсіпбек білсе керек қой. Онсоң Қошкенің «Оян қазақ» пен «Горе от уманы» салыстыруы да қате. Бастап шыққан уақытта «Оян қазақтың» қазақ еліне әсері үлкен болғанымен, «Горе от умаға» теңелмейді. «Оян қазақ» «злободневный» бір үгіт кітапша еді. «Горе от ума» орыстың көркем әдебиетінің бір жұрнағы. Және де «Бақытсыз Жамал» мен «Бедная Лиза» екеуі бірдей емес. Карамзиннің сезімшілдік негізімен жазылған «Бедная Лизадан» «Бақытсыз Жамалды» біз артық деп ойлаймыз. Осы мен тоқтаттым, кейін тағы пікір алысармыз. Сәбит МҰҚАНҰЛЫ ӘРКІМ “ӨЗІНШЕ” ОЙЛАЙДЫ жүктеу/скачать 5,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|