В) Шығармашылық тапсырма " Егер де мен........"

Ойынға 2 топ қатысады: Үкімет және Оппозиция

Қазақ хандығының құрылғандығына 550 жыл толуына орай жоғары сынып оқушыларына дебат өткізу үшін мына тақырыптар ұсынылады:

1. 
   Қазақ мемлекетінің дамуы тек ХХ ғасырдан бастау алады.
   
2. 
   Қазақ хандығының тарихи мәні жас ұрпақтың санасына тиісті орын алып отыр.
   
3. 
   Мектеп бағдарламасында қазақ хандығы жөнінде ақпарат жеткілікті деңгейде және тиімді ұсынылған.
   

1. 
   Резолюция Қазақ хандығының тарихи мәні жас ұрпақтың санасында тиісті орнын алып отыр.
   
2. 
   Дефинициялар:
   

Тарихи сана –

Ұрпақ – т.б. (анықтамасы, қайнар көзі)

1. 
   Status qwo: Қазақ хандығының мәдениеттің дамуында, рухани өмірде, қазақ тарихында, тіпті әлемдік аренада алған орнын насихаттау мақсатында Қазақ хандығының 550 жылдығы атап өтілуде.
   
2. 
   Мәселе: Қазақ хандығы жөніндегі ақпарат мардымсыз, оқушылардың қызығушылығын арттыруға ықпалы аз, тәрбиелік-танымдық әсері болмады.
   
3. 
   Себеп 1: 1. Қазақ хандығы жөнінде білуге қажеттілік тумады. (Ф №1, қайнар көзі)
   
4. 
   Шешу жолы 1: Мектеп бағдарламасына Қазақ хандығының тарихына арналған элективті курс бағдарламасын енгізу (интерактивті)
   
5. 
   Нәтиже: Сынақ нәтижесінде оқушылардың Қазақ хандығы жөнінде қомақты білім қалыптасады.
   

1. 
   жақтаушы:
   

1. 
   Қарадың кілтті сөздері (Дефинициялар) Анықтамасы. Қайнар көзі.
   
2. 
   Status qwo (Бүгінгі күнгі жағдай)
   
3. 
   Мәселе
   

Себеп 1 (Факт №1)

Себеп 2 (Факт №1

Шешу жолы 1

Шешу жолы 2

Нәтиже 1

Үкімет философиясы

Қорытынды.

1-даттаушы:

Спикердің сөзі 2 бөлімнен тұрады:

1. Үкіметтің 1 спикерінің ұсынған кейсіне қарсы қақтығыс нүктелерін қамтамасыз етуге міндетті.

Қақтығыс нүктесі 3-тен кем болса қақтығыс әлсіз болғаны ( Үкімет ұсынған кейске шабуыл жасайды,яғни кейс құрылымы бойынша жоғарыдан төмен қарай қақтығыс жасалуы керек)

Қақтығыс нүктелері қамтамасыз етілген соң, контркейс ұсынады.

Оппозицияның философиясы.

Қорытынды.

2-жақтаушы:

Спикердің сөзі 2 бөлімнен тұрады: Ребатл жасайды.

1. Кейсті қалпына келтіру,

2. Жаңа фактілер арқылы күшейту. Факт №2.

Үкімет философиясы

Қорытынды

2-даттаушы:

Спикердің басты міндеті қалпына келтірілген Үкімет кейсін қайта әлсірету, қақтығыс нүктелерін қамтамасыз ету.

Оппозицияның философиясы.

Қорытынды.

Спикердің басты міндеті қалпына келтірілген Үкімет кейсін қайта әлсірету, қақтығыс нүктелерін қамтамасыз ету.

Оппозицияның философиясы.

Қорытынды.

Спикердің міндеті ойынға сараптама жасау. Жаңадан ештеңе енгізбейді, қарсы топтың әлсіз тұстарын, өз тобының басым түскен жерлерін талдап, осыған төрешінің көзін жеткізу.

Оппозицияның философиясы.

Қорытынды.

І Ж – 3 мин

І Ж х ІІІ Д – 1,5 мин (айқас сұрақтар)

І Д – 3 мин

І Д х ІІІ Ж – 1,5 мин (айқас сұрақтар)

ІІ Ж – 3 мин

ІІ Ж х І Д – 1,5 мин (айқас сұрақтар)

ІІ Д – мин

ІІ Д х І Ж – 1,5 мин (айқас сұрақтар)

ІІІ Ж

«Есімханның ескі жолы»– дәстүрлі қазақ қоғамындағы әдет-ғұрып заңдарының жиынтығы. Оның негізі Қасым хан тұсында «Қасым ханның қасқа жолы» деген атпен 1511-1523 жылдары қабылданған.Есім хан ғасыр бойы сұрыпталып, орныққан осынау жол-жоралғы, әдеп-ғұрып жоспарын өз заманның әскери-саяси және әлеуметтік қажеттіліктеріне орай жетілдіріп жүйеледі. Кейінен қазақ қоғамында бұл заңдар жиынтығы «Есім ханның ескі жолы» деген атпен қалды. Дау шешіп, төрелік айту құзыретін иеленген би-қазылардың оны білуін міндетті етңп санаған.

«Жеті жарғы»–XVII ғасырдың аяғы мен –XVIII ғасырдың басында Тәуке хан тұсында қабылданған қазақ халқының дәстүрлі әдет-ғұрып заңдарының жинағы. Тәуке хан елдің ауызбірлігін арттыратын шаралар қарастырып, хандық билікті нығайтуға күш салды. Қазақ қоғамының дамуы қуатты билік пен бірлікті қамтамасыз ете алатын жаңа заңдар жүйесін қажет етті. Осы ретте Тәуке бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі әдет-ғұрып заңдарын, «Қасым ханның қасқа жолы» мен «Есім ханның ескі жолын» одан әрі жетілдіру арқылы жаңа заң жүйесін жасауға тырысты. Үш жүздің игі жақсылары мен билерін жинады. Олардың ішінде атақты Толе, Қазыбек, Әйтеке билер болды. Шамамен, Түркістан төңірегіндегі Күлтөбенің басында «Тәуке ханның Жеті жарғысы» деген атауға ие болған заңдар жиынтығы қабылданды.

Жаңа сын-қатерлерге біздің лайықты жауабымыз «Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясаты болды.

Біріншіден, әлемнің құбылмалы жағ­дайында инфрақұрылымды дамытуға басымдық берілуі – қазіргі дүниедегі табысты ұлттардың ортақ тренді.

Екіншіден, сапалы жолдар мен коммуникациялар сала отырып, біз өңірлік және жаһандық экономикалық байланыстарға тереңірек кооперацияланамыз.

Үшіншіден, инфрақұрылымдар құрылысының кең ауқымды жобалары – шетел инвестицияларының тұрақтылығы.

Олар ұзақ мерзімді экономикалық өсімді қамтамасыз етеді.

Төртіншіден, бұл лайықты еңбекпен қамтылудың, еңбек өнімділігі өсімі мен халық әл-ауқатының берік кепілі.

Бесіншіден, «Нұрлы Жол» – барлық өңірлер үшін жаңа мүмкіндіктер.

Мемлекетіміздің жүрегі – Астанадан тарайтын жолдар адам мен тауарды ғана емес, елорданың жасампаз рухын күллі елімізге тарататын күретамыр.

Дағдарыстар өтеді, кетеді. Ел тәуелсіздігі, ұлт мұраты, ұрпақ болашағы сияқты ұлы құндылықтар ғана ғұмырлы.

«Нұрлы Жол» – бізді елдік  құн­ды­лықтардың қадіріне жеткізіп, асқақтата түсетін мәнді жол.

«Нұрлы Жол» Жаңа Экономикалық Саясатын Ұлттық қорсыз көзге елес­те­тудің өзі қиын. 13 жыл бұрын біз оны экономикалық қауіпсіздіктің маңызды тетігі ретінде құрған болатынбыз. Ол 2007-2009 жылдардағы жаһандық дағдарыстың салдарын жеңуде маңызды рөл атқарды. Ұлттық қор экономиканы әлемдік нарықтарда баға құлдыраған жағдайларда құтқарады.

Біз инфрақұрылым мен өндірісті инвес­тициялап, бизнеске, бірінші кезекте, шағын және орта кәсіпкерлерге көмек­тесеміз.

Керісінше, өткен бес жыл ішінде оның валюталық портфелі 3,8 есеге өсті!

Экономикаға жаңа бір мезгілдік инвестиция өсімнің жаңа тетіктерін іске қосады.
Менің бата дарыған халқым!
Қазақтардың бүкіл тарихы, тәуелсіз Қазақстанның бүкіл тарихы – бұл тұтастық пен бірлесудің тарихы. Бірлікті сақтау мен нығайту – ең жоғары ізгілік.

ХХІ ғасырда бірлігі күшті, еңбегіне қуанатын, адамдары дос ел ғана бақытты өмір сүре алады. Біз, қазақстандықтар, мұны өзіміздің жүрегімізбен сезіндік.

Тәуелсіздік жылдарында біз шың­далып, рухани тұрғыдан беки түстік.

Біз – БҰҰ-ға кіретін 193 мемлекеттің біріміз. Олардың әрқайсының өз жоспары, өз болашағын болжау бар.

Адам өмірі оңдаған жылдармен шек­теледі. Халық өмірі оның келесі ұрпа­ғымен жалғасып отырады. Сондықтан Ха­лық Мәңгілігі туралы арманнан жо­ғары арман жоқ.

Мәңгілік Ел – бұл ертеңгі күнге есік ашатын, болашаққа сенім арттыратын идея, бұл – кері қайтпайтын және берік тұрақтылықтың символы.

«Қазақстан-2050» Стратегиясы – бұл біздің ұрпағымыздың көптеген буыны жүру маңдайына жазған миллиондар жолы. Біз белгілеген тарихи датаға дейін 36 жыл бар.

2050 жылы 1991 жылы туған Тәуел­сіздіктің құрдастары сол кезде үл­кен өмірге қадам басатын жас қазақ­стан­дықтар үшін аға буын болады. Тәуел­сіз­діктің құрдастары шамамен 60-қа келеді. Олар ақсақалдар буынына айналады.

Қазақтарда «Елу жылда – ел жаңа» деген ұғым бар. Бұл сөздер не ғылыми-техникалық прогресс, не инновациялық технологиялар болмаған ерте кезеңде айтылған.

Біздің дәуіріміз – жылдамдықтар уа­қыты. ХХІ ғасырда қоғам әрбір бес жыл сайын түбірінен өзгеріп отырады. Сондықтан басты екі қағида халық тағ­дырын айқындайды.

Бірінші. Бұл ұрпақтар мен құн­ды­лықтар сабақтастығы.

Екінші. Ұлттың серпінділігі, жас­тардың инновациялылығы.

Біз өзіміздің тарихымызды батыл жә­не лайықты жүзеге асыруға тиіспіз. Біз егер біртұтас болсақ, күштірек бола түсе­міз. Біздің жалпыұлттық идеямыз – Мәң­гілік Елдің мыңжылдық мәні, міне, осында.

Халқымыздың қастерлі Тәуелсіздігі мен Мәңгілік Еліміздің болашағы мені үнемі толғандырады. Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы қандай болуы қажет деген сауалды мен өзіме сәт сайын қоямын. Осы жайлы ой орамдарын қағазға түсіріп, «Тәуелсіздік толғауы» деп атадым. Ол азат еліміздің күллі азаматтарына, жалынды жастарға, бүгінгі буынның ерен істерін лайықты жалғастыратын ертеңгі ұрпаққа арналады.

Заман ағымы бізді Қазақстан Рес­пуб­ликасы тұңғыш рет Тәуелсіз Ел ретінде әлемге әйгіленген тарихи дата – 1991 жылдың 16 желтоқсанынан алыстатып барады.

Біз жыл өткен сайын сол бір тарихи таң­даудың сарқылмас құдіретін жан жү­регімізбен түсінеміз.

Ол – егемен мемлекетте бейбітшілік пен келісімде, өзара сенімде азат өмір сүру таңдауы.

Ол – туған жеріміздің қазынасы мен қазба байлығына дербес иелік етіп, барша қоғамның игілігі үшін өз қалауымызбен жұмсау таңдауы.

Ол – өз тағдырымызды өзіміз ай­қын­дау, болашағымызды өз қолымызбен жасау таңдауы.

Біздің жаңа Қазақстанымыз жарық жұлдыз болып дүниеге келді.

Баршамызды Тәуелсіздіктің Ұлы рухы жебейді, біріктіреді, бойымызға қуат беріп, сенімімізді нығайтады.

Ол алтын күні жарқырап, алтын қыраны қалықтаған Қазақ елінің ашық аспаны астында дүниеге келген әрбір сәбидің жүрегіне орнайды. Ол әрбір азаматтың жүрегінде, әр шаңы­рақтың төрінде, елімізде бой көтерген әрбір үйде, әрбір қала мен ауылда салтанат құрады.  Ол біздің эконо­микамыздың өсімімен, әрбір жаңа өндіріс орнымен, ұлан-ғайыр Отаны­мызға төселген әрбір күре жолмен, дала төсіне өнген әрбір тонна ал­тын дәнмен нығаяды.

Тәуелсіздік – сан буын бабалардың  қасиетті жеріміздің әрбір қадамын қорғау үшін төгілген өлшеусіз қаны мен терінің өтеуі.

Тәуелсіздік – кешегі батыр бабалар өсиет еткендей Қазақстанды қасық қаны қалғанша қорғау жөніндегі әрбір азаматтың қайсар шешімі.

Біз жүргізіп отырған сыртқы және ішкі саясат – халықтың даналығы.

Қазақстанды өркендету жолындағы күллі жауапты шешімдердің даналығы.

Халқымыздың асқақ абыройының, қонақжайлылығы мен кең пейілінің даналығы.

Тәуелсіздік дегеніміз – жалпыға ортақ еңбек. Ғылым қуып, білім іздеген оқу­шылар мен студенттердің еңбегі. Еліміз­дің ұлттық байлығын еселей түсетін барша мамандық иелерінің еңбегі. Әрбір жас буынның жүрегіне Отанға деген шексіз сүйіспеншілік дарытатын қазақстандықтардың еңбегі.

Оның көкжиегін жаһандық деңгейге жайған сан қырлы мәдениеті бар. Оның ғылымға, инновациялар мен прогреске әрдайым айқара ашық есігі бар. Оның көздеген межелеріне қалайда жететін мақсаткерлігі бар.

Мәңгілік Ел – Тәуелсіздіктің өмірлік философиясы. Бұл қағидаларды мүлтіксіз сақтай отырып, біз Отанымыздың көк байрағын нық ұстаймыз, оны Қазақстан дамуының жаңа биіктерінде асқақтата беретін боламыз.

Бұл – біздің мәңгілік ұстанымымыз!

«Неразрывна связь времен»

(представлен текст для внеклассного чтения, обратную связь учитель осуществляет на свое усмотрение).

Жанибек хан

Асан Кайгы

Мухаммед Хайдар Дулат

6 класс – Правители Казахского ханства

7 класс – Культура Казахского ханства в ХV-ХVІІв.

8 класс – Система правления в Казахском ханстве

10-11 классы – Дебаты

«Исконный путь Есим-хана»

«Жеты жаргы» («Семь установлений»)

«Независимость Республики Казахстан – Великая история Мәңгілік Ел»

Сведения о Керей-хане встречаются в трудах «Тауарих-и гузидайи Нусратнаме» и «Тарихи-и Рашиди». После политической борьбы и вражды с Абулхаир-ханом султаны Керей и Жанибек откочевали из Ак Орды на западную окраину Моголистана. В долине реки Чу в окрестностях горы Козыбасы они приняли решение о создании независимого Казахского ханства. В 1459 году султан Керей на правах старшего по возрасту был поднят на белой кошме и провозглашен первым правителем нового ханства.

После отделения Керея и Жанибека Ак Орда начала распадаться. Недовольные Абулхаир-ханом султаны, эмиры, родоплеменные вожди стали откочевывать от него и присоединяться к Керей-хану и султану Жанибеку. Население Казахского ханства превышало 200 тысяч человек. В 1468 году Абулхаир предпринял поход на Моголистан, но он не был завершен в связи с неожиданной смертью правителя Ак Орды. Место покойного Абулхаир-хана занял его сын Шейх-хайдар. Он правил недолго и погиб в сражении с казахами. Казахское ханство получило передышку и возможность укрепиться.

Керей-хан правил Казахским ханством около 10 лет. Согласно легенде, он похоронен у подножия горы Хантау в долине реки Чу.

После смерти Керей–хана Казахское ханство возглавил Жанибек-хан в 1472 году. Именно при нем произошло становление Казахского ханства.

Современный казахский писатель М. Магауин в своей книге «Азбука казахской истории» дает ему следующую оценку: «Признак того, что Жанибек в казахской истории является особой личностью, в том, что он в сознании народа запечатлен правителем святым, умным и справедливым, поэтому он в исторической памяти казахской нации прозван не просто Жанибек-ханом, а Аз-Жанибеком. Аз-Жанибек не только заложил фундамент казахской государственности, но также стержень всех благих начинаний этого народа, кроме того, он основоположник великой династии. Могучие властители Казахской Орды, великие сыны казахского народа: Касым хан, Хакназар-хан, Тауекель-хан, величественный и бесстрашный Есим-хан, салкам Жангир-хан, Аз-Тауке- хан, Абылай-хан, последний хан – Кенесары, великий ученый Чокан, вождь Алаш Орды Алихан Букейханов – все они прямые потомки святого Аз-Жанибек-хана».

Керей-хан и Аз-Жанибек-хан благополучно провели свой народ через тернистые пути истории.

Согласно одним источникам, человек по имени Хасан Сабитулы, прозванный Асаном Кайгы (Асан Печальный), родился в Приволжье. По другим источникам – его отец Сабит жил на берегу Сырдарьи в Приаралье и занимался охотой. Асан был одним из влиятельных биев Золотой Орды. После ее распада переселился в Дешт-и Кыпчак. Он был советником первых казахских ханов Керея и Жанибека.

Произведения степного мудреца были наполнены печалью, за это люди прозвали его Асан Кайгы, что означает «Асан Печальный». В своих толгау Асан Кайгы сильно переживал за будущее родного народа, призывал к укреплению ханства. Асан Кайгы мечтал о жизни соотечественников на плодородной земле, богатой травостоем, чтобы «люди жили благополучно и свободно до ста лет, а овцы давали приплод по два раза в год». Свою мечту поэт назвал – «Жеруюк» (Земля обетованная). На шести груженных верблюдах-атанах Асан Кайгы шесть лет путешествовал по казахской степи в поисках благодатной земли. Он воспевал каждую местность, каждое поселение, встреченное на пути. Эти песни передавались из уст в уста и сохранились в народной памяти. Несколько своих толгау поэт посвятил Аз-Жанибеку. В них он видит будущее родного народа в тесной зависимости от рассудительности, прозорливости правителя.

В толгау Асана Кайгы заложен глубокий смысл. Он предсказывал, что после распада Золотой Орды вспыхнут разногласия между народами, населявшими эту степную империю. Асан Кайгы предупреждал об усилении Руси: «И отвернется тогда сестрица, Покинет хана сила, обессмолятся деревья, Станут дети твои заискивать перед русскими, Страна моя, народ мой, что станет с тобой?».

Асана Кайгы почитают не только казахи, но и ногайцы, узбеки, туркмены, кыргызы, каракалпаки и другие народы.
Мухаммед Хайдар Дулат
Мухаммед Хайдар Дулат (Дулати, Дуглат) –средневековый историк, литератор. Родился в 1499 году в Ташкенте, погиб в 1551 году в индийском городе Кашмире.

Автор знаменитых произведений «Тарих-и-Рашиди» и сказания «Джахан-наме», осветивших историю Моголистана и тюрских народов. Потомок эмиров племени дулат, издавна обитавшего на земле Жетысу.

Отрочество Мухаммеда Хайдара Дулата пришлось на время войны кочевых узбеков во главе с Мухаммед Шайбани-ханом с государством династии Тимуридов, распада Моголистана и возрождения Казахского ханства. Он был двоюродным братом знаменитого Бабура (их матери – родные сестры). Поэтому сначала он жил в Кабуле, потом в Кашгарии, затем перебрался в Индию и служил военачальником при дворе Великих Моголов.

Мухаммед Хайдар Дулат погиб в годы своего правления в Кашмире от рук восставшего населения. Он был всесторонне образованным человеком. Хорошо разбирался в событиях и деятелях, изучал историю Казахского ханства.

Подведение итогов. За каждый правильный ответ, ученики получают фишки. Подсчитывают фишки, выявляют победителей. Поздравление победителей.

1. 
   Какие акыны, салы и сере относятся к ХVІ-ХVІІ вв?
   
2. 
   Как развивался календарь у казахов?
   
3. 
   Расскажите о национальном жилище казахов?
   
4. 
   Как развивалась устная литература?
   
5. 
   Какие обряды проводились, когда казахи переезжали с зимовок?
   
6. 
   Какие музыкальные инструменты были у казахского народа?
   
7. 
   Что такое терме?
   

- Какой была система правления в Казахском ханстве?

- Кто избирал хана? С какой целью проводилась ханская дележка?

- Кого называли султанами?

- Какой ступенью общественного строя управляли рубасы?

- Что такое ата аймак?

- Кто являлся главой аула?

- Какие классы существовали в Казахском обществе?

І тур: Тест (во 2 тур проходят те ученики, которые набрали свыше 18 баллов по тесту).

ІІ тур: Байга (выполнение заданий на интеративной доске)

А) "Цифры говорят" (выбрав цифру, ответь на вопросы.)

Б) "Портреты говорят" (Опираясь на текст, определи историческую личность)

В) Творческое задание "Если бы я........."

А) Ханства Абулхаира и Мавераннахра

В) Мавераннахра и Могулистана

С) Ханства Абулхаира и Могулистана

Д) Белой и Ногайской Орд

2. Кто писал в 1465-1466 годах о поселении в Западном Жетысу Керейя и Жаныбека?

А) Мухаммед Хайдар Дулати

В) Кадыргали Косымулы Жалаири

С) Масуд ибн Усман Кухистани

Д) Абулгази Бахадур

3. В каком году султан Касым стал ханом?

А) 1509 году

В) 1511 году

С) 1512 году

Д) 1480 году

4. С кем заключил "клятвенный союз" о мирных отношениях хан Хакназар?

А) С Баба-султаном

В) С Абд ар- Рашидом

С) С ханом Шайбани

Д) С ханом Абдаллахом ІІ

5. В каком городе правил ханством хан Касым в последние годы жизни?

А) Сайраме

В) Тукестане

С) Сыганаке

Д) Сарайчике

6. Какой округ хан Абдуллах подарил султану Тауекелею в Самаркандском регионе за уничтожение своего главного врага – Баба- султана?

А) Ташкент

В) Искандер

С) Мунши

А) На султанов

В) На биев

С) На аксакалов

Д) На батыров

8. Как назывался свод законов, разработанный во время правления хана Тауке?

А) "Исконный путь"

В) "Жеты-Жаргы"

С) "Проторенный путь"

Д) "Белик кесим"

9. Какой ступенью общественного строя управлял рубасы?

А) аулом

С) родом

А) Собрание

В) Курултай

С) Мажилис

Д) Съезд

11. Какой город являлся ханской ставкой хана Касыма?

А) Сайрам

В) Сыганак

С) Туркестан

Д) Сауран

12. Кто был батыром-военачальником, принимал участие в войнах хана Есима?

А) Шалкииз

В) Сыпыра- жырау

С) Маргаска

Д) Жиембет-жырау

13. Выдающийся государственный деятель, которому удалось восстановить территориальную целостность Казахского ханства, хан Абылай жил:

А) В 1711-1781 годы

В) В 1715-1785 годы

С) В 1720-1785 годы

Д) В 1711-1789 годы

14. На какой территории появились предпосылки для создания Казахского ханства?

А) Западного Жетысу

В) Южного Казахстана

С) Центрального Казахстана

Д) Средней Азии
15. В какие годы правил хан Есим?

А) В 1523-1528 годы

В) В 1538-1580 годы

С) В 1582-1598 годы

Д) В 1598-1628 годы

16. Как казахи называли бедняков, не имевших скота и занимавшихся земледелием?

А) Караша

В) Жатаки

С) Егинши

Д) Толенгутами

17. В 1771 году согласно традиции престолонаследия, которой придерживалась степная аристократия, ханский трон должен был наследовать старший сын -

А) Абылай

В) Абулфайыз

С) Есим

А) Хан Уали

В) Хан Шергазы

С) Хан Нуралы

Д) Хан Жангир

19. Взяв в 1841 году ханскую власть в свои руки, Кенесары взамен суда биев ввел:

А) Ханский суд

В) Бийский суд

С) Народный суд

Д) Гражданский суд

20. Ханская власть сохранялась до 1845 года -

А) Во внутренней орде (Букеевское ханство)

В) В младшем жузе

С) В среднем жузе

Султаны ......................................... являлись потомками Чингизхана, поэтому оба имели право занять ханский трон в создаваемом ими ханстве

............... сознавал, что единственной реальной силой, способной оградить от внешней опасности раздираемое противоречиями ханство, в ту пору являлась Российская империя

.........................- выдающийся государственный деятель, которому удалось восстановить территориальную целостнось Казахского ханства.

В 30-40-х годах ХІХ в. значительную территорию Казахстана охватило народное восстание. Его возглавил ........................ внук хана Абылая, сын Касыма-торе

В предверии празднования 550-летия Казахского ханства учащимся 10-х - 11-х классов предлагаются темы дебатов:

1. 
   Развитие Казахской государственности берет начало с ХХ века.
   
2. 
   Историческое значение казахского ханства занимает важное место в сознании подрастающего поколения.
   
3. 
   В школьной программе по казахскому ханству информация дана в полной мере.
   

1. 
   Резолюция Историческое значение казахского ханства занимает важное место в сознании подрастающего поколения.
   
2. 
   Дефиниции:
   

Историческое сознание –

Потомки, наследники – и т.д. (источник, справка)

1. 
   Status qwo: В предверии празднования 550-летия Казахского ханства дать информацию о развитии духовной культуры, месте в мировой арене Казахского ханства.
   
2. 
   Вопрос: Информация по казахскому ханству недостаточна, поэтому не вызывает интереса у учащихся к позавательно-воспитательной стороне.
   
3. 
   Причина 1: Не было потребности изучения темы казахского ханства. (источник Ф. №1)
   
4. 
   Пути решения 1: Ввести в школьную программу элективный курс по изучению Казахского ханства
   
5. 
   Результат: С помощью зачета по теме «Казахское ханство» у учащихся формируются прочные знания.
   

1. 
   Правительство
   

1. 
   Дефиниции (Ключевые слова) Значение. Источник.
   
2. 
   Status qwo (Обстановка на сегодняшний день)
   
3. 
   Проблемы
   
4. 
   Причины проблемы
   
5. 
   Причина 1 (Факт 1)
   
6. 
   Причина 2 (Факт 2)
   

Пути решения 2

Результат 1

Результат 2

Философия Правительства.

Подведение итогов

Выступление спикера состоит из 2-х частей:

1. Обеспечение точек столкновения против кейса оппозиции. Точек столкновения должно быть не меньше трех, иначе контратака признается слабой. Контратака осуществляется по структуре кейса, т.е. сверху вниз.

2. Только после того, как обеспечиваются точки столкновения, спикер может оппонировать контркейсу. Они имеют право не предоставлять свой кейс.

Философия оппозиции.

Подведение итогов.

Выступление спикера состоит из 2-х частей:

1. Ребатл. 1. Восстановление кейса.

2. Усиление кейса новыми фактами. Факт №2.

Философия Правительства.

Подведение итогов.

2 Оппозиция

Спикер должен опровергнуть, ослабить восстановленный кейс.

Философия оппозиции.

Подведение итогов.

Спикер должен сделать анализ игры, ничего нового он не должен вносить, убедить судью в том, что оппоненты недостаочно твердо стояли на своей позиции, т.е. показать их слабые стороны, а также аргументированно убедить судью в том, что их команда выступила лучше.

Философия Правительства.

Подведение итогов.

Спикер должен сделать анализ игры, ничего нового он не должен вносить, убедить судью в том, что оппонеты недостаточно твердо стояли на своей позиции, т.е. показать их слабые стороны, а также аргументированно убедить судью в том, что их команда выступила лучше.

Философия оппозиции.

Подведение итогов.

1. Спикеры должны убедить судью, что их позиция оптимальна.

2. Сохранять этические нормы дебата.

3. Источники и ресурсы должны охватывать последние 5 лет.

4. Перекрестные опросы проводятся в 2-х целях:

1. Уточнение. 2. Устроить ловушку оппонентам. Ослабление позиции.

І П – 3 мин

І П х ІІІ О – 1,5 мин (перекрестный опрос)

І О– 3 мин

І О х ІІІ П – 1,5 мин (перекрестный опрос)

ІІ П– 3 мин

ІІ П х І О – 1,5 мин (перекрестный опрос)

ІІ О– 3мин

ІІ О х І П– 1,5 мин (перекрестный опрос)

ІІІ П

ІІІ О
Информация для педагогического коллектива и родительской общественности

Применялся в годы правления Касым-хана (в 1511-1521 годы). Основы взяты из законов «яргу» («жаргы»- истина), применявщихся в средневековые времена в кыпчакских и чагатайских улусах. Касым-хан в своем своде правил сохранил особенности казахских обычаев, не противоречащих Корану. Например, нельзя было жениться родственникам до седьмого колена, было принято аменгерство (брать в жены вдову погибшего брата), правила сватовства, судейство кази и т.д. Он обновил «устав» испокон веков существовавшими в народе традициями. В свод вошли законы: имущественные (земельные, ското-имущественные споры); уголовные (убийство, грабеж, набег, воровство); военные (обязанность быть призванным, формирование отряда, снаряжение лощади); посольские обычаи; общественные правила (поминовение, свадьба, проведение торжеств, конные скачки, байга).

Эти установления в народе получили название «Касым ханның қасқа жолы» («Светлый путь Касым-хана). Их принципы без изменений просуществовали до ХVII века и при правлении Есим-хана (1598-1645) получили новое название «Есім ханның ескі жолы» («Исконный путь Есим-хана»). И при Тауке-хане (1680-1708) закон сохранил свой дух, но в связи с военным временем в древние правила, состоявшие из пяти глав, добавили еще две главы и назвали свод «Жеті жарғы» - « Семь установлений». При Тауке были добавлены главы: вдовьи иски и выкуп.

Отрывки из древнего устава, применявшегося в ХV-ХVII веках, сохранились в памяти народа в виде назиданий и пословиц. Например, о точности правосудия говорилось «расщепить волос пополам»; о быстроте принятия решений - «разрешить спор двумя словами», о справедливости судебных решений - «У справедливого бия нет родных, а если есть – нет боязни бога» и т.д.