Кейінді,
төменді,
езулік/кейінді,
жоғарылы,
еріндік үйлесім
әуезді сөздердің жасалым желісі
Кейінді, төменді, езулік/кейінді, жоғарылы, еріндік
[асұу]
сөзінің
құрамындағы құрақтардың жасалым сипаты (7.3-сурет).
8.3-
сурет
.
[
Асұу
]
сөзінің құрама желісі
7.3-сурет.
[Асұу]
сөзінің құрама желісі
165
Бірінші (дауысты) құрақ
А
– тілдің тік қалпына қарай
төменді,
ерін қатысына қарай
ашық
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
кейінді
дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, кейінді
дауысты
дыбыс.
Екінші (буын) құрақ
С
ұ
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы,
ерін қалпына қарай
доғал
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай
кейінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, доғал еріндік, кейінді
дауыссыз дыбыс.
У
– тілдің тік қалпына қарай
жоғарылы,
ерін қалпына қарай
доғал
еріндік
, тілдің көлденең қалпына қарай
кейінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
жоғарылы, доғал еріндік, кейінді
дауыссыз дыбыс.
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі
кейінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім әуез де
кейінді
болып
шығады.
Ілгерінді, төменді, езулік үйлесім әуезді сөздердің жасалым
желісі
Кейінді, төменді, езулік
[әл]
сөзінің құрамындағы құрақтардың
жасалым сипаты (7.4-сурет).
8.4-
сурет.
[
Әл
]
сөзінің құрама желісі
7.4-сурет. [
Әл
] сөзінің құрама желісі
166
Бірінші (дауысты) құрақ
Ә
– тілдің тік қалпына қарай
төменді
, ерін қатысына қарай
ашық
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, ілгерінді
дауысты дыбыс.
Екінші (дауыссыз) құрақ
Л
ә
– тілдің тік қалпына қарай
төменді,
ерін қалпына қарай
ашық
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, ілгерінді
дауыссыз дыбыс.
Сөз құрамындағы құрақтардың үйлесім әуезі біркелкі
төменді,
ашық езулік, ілгерінді
болғандықтан, сөздің өне бойына тән үйлесім
әуез де
төменді, ашық езулік, ілгерінді
болып шығады.
Ілгерінді,
төменді,
езулік/ілгерінді,
жоғарылы,
езулік үйлесім
әуезді сөздердің жасалым желісі
Ілгерінді,
төменді,
езулік/ілгерінді,
жоғарылы,
езулік
[әзіл]
сөзінің
құрамындағы құрақтардың жасалым сипаты (7.5-сурет).
Бірінші (дауысты) құрақ
Ә
– тілдің тік қалпына қарай
төменді
, ерін қатысына қарай
ашық
езулік
, тілдің көлденең қалпына қарай
ілгерінді
дыбыс.
Үйлесім жасалым белгілері:
төменді, ашық езулік, ілгерінді
дауыс-
ты дыбыс.
Достарыңызбен бөлісу: |
