Тарау: Тыныс алу.
Тақырып: Өсімдіктер мен жануарлар үшін тыныс алудың маңызы. Тыныс алу –
энергия көзі.
Оқу мақсаты 7.1.4.1 Тірі ағзалар үшін тыныс алудың маңызын
сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы
• Тыныс алу үрдісін зерделейді
Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі
1-тапсырма
Суретке мұқият қараңыз.
(а) Тыныс алу үрдісін түсіндіріңіз.
Тірі ағзалар үшін тыныс алудың маңызын түсіндіріңіз.
(с) Берілген химиялық реакция теңдеуін тыныс алу үдерісімен байланысын сипаттаңыз.
Дескриптор Білім алушы
тыныс алу үрдісін сипаттайды;
тірі ағзалар үшін тыныс алудың маңызын түсіндіреді;
химиялық реакция теңдеуін тыныс алу үдерісімен байланыстыра сипаттайды.
Тақырып: Тыныс алу типтері: анаэробты және аэробты. Анаэробты және аэробты тыныс алуды салыстыру: оттегінің қатысында/қатысынсыз, статикалық/динамикалық жұмыс, жылықанды/суыққанды жануарлар.
Оқу мақсаты
|
|
|
7.1.4.2 Анаэробты және аэробты тыныс алу типтерін
|
|
|
|
ажырату
|
|
Бағалау критерийі
|
Білім алушы
|
|
|
|
|
• Анаэробты және аэробты тыныс алу типтерін
|
|
|
|
зерделейді
|
|
Ойлау дағдыларының
|
Қолдану
|
|
деңгейі
|
|
|
|
|
1-тапсырма
|
|
|
|
|
Кестені толтырыңыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
Сипаттама
|
|
|
Анаэробты тыныс алу
|
Аэробты тыныс алу
|
Өту жағдайы
|
|
|
|
|
Жылдамдығы
|
|
|
|
|
Соңғы өнім
|
|
|
|
|
Дескриптор
|
Білім алушы
|
|
анаэробты тыныс алу сипаттамасын жазады;
аэробты тыныс алу сипаттамасын жазады.
Тақырып: Өсімдіктердің тыныс алуы. Тұқымның немесе өскіндердің тынысалуы мысалында.
Оқу мақсаты 7.1.4.3 Өсімдіктердегі тыныс алуды зерттеу
Бағалау критерийі Білім алушы
• Өсімдіктердегі тыныс алу мен фотосинтез үдерісін
салыстырады
• Өсімдіктердегі тыныс алуды зерделейді
Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Тапсырма
Өсімдіктерде жүретін тыныс алу және фотосинтез үдерістерін салыстырыңыз.
|
Үдерісі
|
Тыныс алу
|
Фотосинтез
|
1
|
Қандай жасушаларда
|
|
|
|
жүреді?
|
|
|
2
|
Қандай газ жұтылады?
|
|
|
3
|
Қандай газ бөлінеді?
|
|
|
4
|
Органикалық заттар қандай
|
|
|
|
өзгеріске ұшырайды?
|
|
|
5
|
Күннің қай кезінде жүреді?
|
|
|
6
|
Үдеріс барысында энергия
|
|
|
|
қандай өзгеріске
|
|
|
|
ұшырайды?
|
|
|
Төмендегі суретте оқушының өсімдіктің әр түрлі мүшелерінің тыныс алуын зерттеу үшін жүргізген тәжірибесі берілген.
(а) Тәжірибе нәтижесін сипаттаңыз.
Шырақтың сөніп қалу себебін түсіндіріңіз.
Дескриптор Білім алушы
тыныс алу үдерісін сипаттайды;
фотосинтез үдерісін сипаттайды;
өсімдіктердің тыныс алуын зерттеу нәтижесін түсіндіреді.
Тақырып: Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелері. Бунақденелілердің демтүтіктері, балықтарының желбезектері, құстардың және өкпесі.
Оқу мақсаты 7.1.4.4 Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың
тыныс алу мүшелерін салыстыру
Бағалау критерийі Білім алушы
• Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың
тыныс алу мүшелерін анықтайды
• Жануарлардың тыныс алу мүшелерінің
ерекшелігін салыстырады
Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Тапсырма
Суретке мұқият қараңыз.
а- біржасушалылар, b- қосмекенділер, с- тікентерілер, d- бунақденелілер, е- балықтар, f-сүтқоректілер.
(а) Берілген ағзалардың тыныс алу мүшелерін атаңыз.
Ағзалардың мекен ету ортасы мен тыныс алу ерекшелігінің байланысын сипаттаңыз.
Дескриптор Білім алушы
омыртқасыз жануарлардың тыныс алу мүшелерін атайды;
омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін атайды;
ағзалардың мекен ету ортасы мен тыныс алу ерекшелігінің
байланысын сипаттайды.
39
Тақырып: Тыныс алу мүшелері. Адамның тыныс жолдары құрылысы және газалмасу мүшелері.
Оқу мақсаты 7.1.4.5 Адамның тыныс алу мүшелерінің құрылыс
ерекшеліктерін танып білу
Бағалау критерийі Білім алушы
• Адамның тыныс алу мүшесінің құрылысын
анықтайды
Ойлау дағдыларының Білу және түсіну
деңгейі
Тапсырма
(а) Тыныс алу мүшесінің құрылымдарын атаңыз.
Дескриптор Білім алушы
сыртқы тыныс алу мүшелерінің құрылымдарын атайды;
ішкі тыныс алу мүшелерінің құрылымдарын атайды.
Тыныс алу мүшелері мен олардың атқаратын қызметтері арасындағы сәйкестікті анықтаңыз.
Қызметі
|
Мүшелер
|
A.
|
Шеміршекті жартылай сақиналардан
|
I.
|
Мұрын қуысы
|
|
тұрады.
|
II.
|
Көмей
|
B.
|
Ауа жылытады, зарарсыздандырылады,
|
III.
|
Кеңірдек
|
|
ылғалданады және шаң -тозаңнан
|
IV.
|
Бронхылар
|
|
тазартылады.
|
|
|
C.
|
Шеміршек сақиналардан түзілген.
|
|
|
D.
|
Сілемейлі қабықта иіс жасушалары болады.
|
|
|
E.
|
Сүйекті- шеміршекті қалқа бар.
|
|
|
F.
|
Сілемейлі қабықта бездері бар тербелмелі
|
|
|
|
эпителий болады.
|
|
|
G.
|
Сілемейлі қабық қатпарындағы
|
|
|
|
шеміршектер арасында дыбыс сіңірлері
|
|
|
|
түзілген.
|
|
|
H.
|
Дыбыс түзіледі.
|
|
|
Жауабын төмендегі кестеге толтырыңыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
|
G
|
H
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Дескриптор
|
Білім алушы
|
|
|
|
|
мұрын қуысының қызметтерін анықтайды;
көмейдің қызметтерін анықтайды;
кеңірдектің қызметтерін анықтайды;
бронхылардың қызметтерін анықтайды.
Тақырып: Тыныс алу мүшелерінің аурулары. Тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен алдын алу жолдары (өкпе обыры, астма, бронхит, туберкулез, тұмау).
Оқу мақсаты 7.1.4.6 Тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен
алдын алу жолдарын түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
• Тыныс алу мүшелері ауруларының себептерін
анықтайды
• Тыныс алу мүшелері ауруларының алдын алу
шараларын ұсынады
Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары
деңгейі
Тапсырма
Тыныс алу мүшелерінің ауруларының пайда болу себептерін анықтаңыз, олардың алдын алу шараларын ұсыныңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
