Алматы «Сардар» баспа үйі
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| БАЙҚОҢЫР. Бай жəне қоңыр сөздерінің бірігуінен жасалған.
Бай: “1. Ауқатты, əлді, мол, көп, көл-көсір, 2. Шексіз көп, ұлан-асыр, 3. Ауыспалы мағынада «Ұшы-қиыры жоқ, шексіз»; қоңыр: «1. қоңырқай, сұрғылт (түс), 2. ауыспалы (дауыс туралы) «қоңыр үн», «жұмсақ», «майда дауыс», 3. ауыспалы (мінез жайлы) «тыныш», «біртоға», «жайлы», 4. ауыспалы (ауа райы туралы) «салқын», «қарасуық қоңыр күз» т.б. Қо- ңыр сөзі арқылы жасалған топонимдердің де мағыналарының əртүрлі екені сөзсіз.” Ол сөздің моңғол тілінде де бірнеше мағынада қолда- нылатынын көреміз. Мəселен, Хонхорхой – “шұңқыр, ойпат, төмен жер, тау үстіндегі қазан тəрізді үлкен шұңқыр, үңгір, сай, жыра” [МонғҚС, 262]. Осы тілдегі Хонгур “сарғыш, қоңырқай” мəніндегі сөзден басқа хоңор – 1) төбе, төбешік, қырат; 2) күштіліктің теңеуін мезгейтін сөз. Олай болса, «шексіз», «ұшы-қиыры жоқ, жайлы ойпат» деп түсінуге болады. БАҚАНАС. Атаудың бірінші сыңарындағы бақан сөзі – түркі, монғол тілдеріне ортақ көне тұлға. Топонимдер құрамындағы ертедегі бақ, бақа,бақан сөздерінің түп мағынасы «кішкене, қысқа, шолақ» дегенге саятындай. Демек, атау мағынасы «кішкене, қысқа, келте, шолақ өзен» дегенді береді (Ə.Əбдірахманов, т.б.). жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|