I-ші топ катиондары:
Катион
|
Катионды ашуға арналған реактив
|
Тәжірибені орындау ережелері
|
Реакция теңдеуі
|
Байқалатын өзгеріс
|
Кедергі келтіре-тін иондар
|
|
калий дигидроантимонаты
|
5-6 тамшы NaCl + 5-6 т. KH2SbO4. Пробирканы шыны таяқшамен ысқылаңыз. Ортасы бейтарап, сілтілік болсын
|
NaCl + KH2SbO4 NaH2SbO4 + KCl
|
Ақ кристалды тұнба
|
-
|
|
|
K+ тұзының 1-2 тамшысына 4-5 тамшы Na3Co(NO2)6
|
2KCl + Na3Co(NO2)6
K2NaCo(NO2)6 + 2NaCl
|
Cары түсті кристалды тұнба
|
|
натрий гидротартраты
|
тұзының 2-3 тамшысына 0,5 мл NaHC4H4O6 қосып, шыны таяқшамен ысқылаңыз
|
KCl + NaHC4H4O6
KHC4H4O6 + NaCl
|
Ақ түсті кристалды тұнба
|
|
натрий-қорғасын гексанитрокупраты (ІІ)
|
Шыныға 1-2 т. калий тұзының ерітіндісін тамызып, оны кептіріп, үстіне 1-2 тамшы Na2PbCu(NO2)6 қосыңыз
|
2К+ + Na2PbCu(NO2)6
К2PbCu(NO2)6 + 2Na+
|
Қара түсті кристалл
|
|
|
NaOH
|
NH4+ тұзына
1-2 тамшы конц. NaOH қосып, қыздырыңыз
|
NH4NO3 + NaOH
NaNO3 + NH3 + H2O
|
NH3 өткір иісі сезіледі және лакмус қағазы көк түске боялады
|
-
|
K2HgI4 + KOH
Несслер реактиві
|
1 т. аммиак ерітіндісіне
1-2 т. K2HgI4 + KOH
|
NH4Cl + 2K2HgI4 + 2 KOH KCl + 5KI + 2H2O + Hg2I2NH2I
|
Қызыл-қоңыр түсті тұнба
|
|
|
II-ші топ катиондары:
|
Катион
|
Катионды ашуға арналған реактив
|
Тәжірибені орындау ережелері
|
Реакция теңдеуі
|
Байқалатын өзгеріс
|
Катион ашылуына кедергі келтіретін иондар
|
|
HCl
|
1) 3-4 там. AgNO3 + 3-4 там. HCl.
2) Тұнған тұнбаны NH4OH-та ерітеміз.
3) Ерітіндіні 2-ге бөлеміз:
1 бөлікке + NH4OH + HNO3
2 бөлікке + NH4OH + KI
|
1) AgNO3 + HCl AgCl + HNO3
2) AgCl + 2NH4OH
Ag(NH3)2Cl + 2H2O
3) Ag(NH3)2Cl + HNO3
AgCl + NH4NO3
4) Ag(NH3)2Cl + KI
AgI + KCl + 2NH3
|
Ақ тұнба
Тұнба ериді
Ақ тұнба
Сары тұнба
|
-
|
NaOH
|
2-3 там. AgNO3+
4-5 там. NaOH
|
2AgNO3 + 2NaOH
2NaNO3 + Ag2O + H2O
|
Қоңыр тұнба
|
Hg22+
|
K2CrO4
|
3-4 там. AgNO3 +
3-4 там. K2CrO4
|
AgNO3 + K2CrO4
Ag2CrO4 + 2KNO3
|
Қызғылт-қоңыр тұнба
|
Hg22+
|
KI
KBr
|
3-4 там. AgNO3 +
3-4 тамшы KI
немесе KBr
|
AgNO3 + KI AgI + KNO3
AgNO3 + KBr AgBr + KNO3
|
Сары тұнба
Ашық сары тұнба
|
Pb2+
|
|
HCl
|
2-3 т. Hg2(NO3)2 + 3-4 т. HCl
|
Hg2(NO3)2 + 2HCl Hg2Cl2 + 2HNO3
Hg2Cl2 HgCl2 + Hg
|
Ақ тұнба, ауада тез қараяды
|
|
K2CrO4
|
3-4 т. Hg2(NO3)2 +
3-4 т. K2CrO4
|
Hg2(NO3)2 + K2CrO4 Hg2CrO4 +
+ 2KNO3
|
Қызыл тұнба
|
Ag+
Pb2+
|
KI
|
3-4 т. Hg2(NO3)2 +
2-3 т. KI. KI артық болмау керек.
|
Hg2(NO3)2 + 2 KI Hg2I2 + 2KNO3
Hg2I2 + 2KI K2HgI4 + Hg
|
Күлгін жасыл тұнба еріп кетеді
|
|
NaOH
|
3-4 т. Hg2(NO3)2 +
4-6 т. NaOH
|
Hg2(NO3)2 + 2NaOH
Hg2O + 2NaNO3 + H2O
|
Қоңыр тұнба
|
Ag+
|
Тотықсыздандырғыштар: Cu, SnCl2
|
Мыс пластинкасына 1-2 т. Hg2(NO3)2 тамызып үйкелейді
|
Hg2(NO3)2 + Cu Cu(NO3)2 + Hg
|
Мыс пласт. беті жылтыр, күміс түсті
|
|
|
HCl
|
3-4 там. Pb(NO3)2 + 4-6 там. HCl
|
Pb(NO3)2 + 2HCl PbCl2 + 2HNO3
|
Ақ тұнба ыстық суда ериді
|
|
NaOH
|
3-4 там. Pb(NO3)2 +
2-3 там. NaOH
|
Pb(NO3)2 + 2NaOH Pb(OH)2 + 2NaNO3
Pb(OH)2 +2NaOH Na2PbO2 + 2H2O
|
Ақ тұнба
сілтінің артық мөлшерінде ериді
|
|
KI
|
5-8 там. Pb(NO3)2 +
KI + 2-3 там. СН3СООН
Тұнбаны қыздырып алып суытамыз.
KI артық мөлшерін алуға болмайды, себебі түзілген тұнба еріп кетеді.
|
Pb(NO3)2 + 2KI PbI2 + 2KNO3
PbI2 +2KI K2PbI4
|
Сары тұнба қыздырғанда ериді, ал салқындағанда алтын түсті кристалдар түзіледі
|
|
|
4-5 там. Pb(NO3)2 + 3-4 там. K2CrO4 немесе K2Cr2O7 +
2-3там. СН3СООН
|
Pb(NO3)2 + K2CrO4 PbCrO4 + 2 KNO3
Pb(NO3)2 + K2Cr2O7 + H2O
2PbCrO4 + 2 KNO3 + 2H NO3
|
Сары тұнба сірке қышқылында ерімейді
|
|
H2SO4, сульфаттар
|
3-4 там. Pb(NO3)2 +
2-3 там. H2SO4
|
Pb(NO3)2 + H2SO4 PbSO4 + 2HNO3
|
Ақ тұнба, сілтімен қыздырғанда ериді, CH3COONH4-да және қышқылдарда ериді
|
|
|
III-ші топ катиондары:
|
Катион
|
Катионды ашуға арналған реактив
|
Тәжірибені орындау ережелері
|
Реакция теңдеуі
|
Байқалатын өзгеріс
|
Катион ашылуына кедергі келтіре-тін иондар
|
|
H2SO4
|
Арнайы шыныға 1 там. Са2+ тұзын тамызып, оған 1 там. H2SO4 қосамыз
|
CaCl2 + H2SO4 CaSO4 + 2HCl
Ca2++ SO42- CaSO4
|
Микроскоп-
пен ине тәріздес гипс кристалдары көрінеді
|
Ba2+
Sr2+
|
Аммоний оксалаты
(NH4)2C2O4
|
1-2 там. Са2+ ерітіндісіне
1-2 там. (NH4)2C2O4 тамызады
|
CaCl2 + (NH4)2C2O4 CaС2O4 + 2NH4Cl
|
Қышқылдарда ерімейтін ақ тұнба пайда болады
|
Ba2+
|
K4Fe(CN)6
калий гексациано-ферраты (ІІ)
|
Са2+ тұзының 1-2 т.-на 1 т. NH4OH + 1 т. NH4Cl қосып қыздырыңыз, оған 3-4 т. қаныққан K4Fe(CN)6 ерітіндісін қосады
|
CaCl2 + K4Fe(CN)6 + NH4Cl 3KCl + CaKNH4Fe(CN)6
|
Сірке қышқылында ерімейтін ақ тұнба пайда болады
|
|
|
Қаныққан гипс суы CaSO4*2H2O
|
5-7 т. гипс суына 3-4 т. Sr2+ тұзы ерітіндісін қосып, 5-7 мин. қызд. одан кейін салқындату керек
|
SrCl2 + CaSO4*2H2O
SrSO4 + CaCl2 + 2H2O
Sr2++ SO42- SrSO4
|
Біраз тұрғаннан кейін ақ түсті тұнба пайда болады
|
|
(NH4)2C2O4
|
Sr2+ тұздың 1-2 т.-на оксалаттың 1-2 т. қосады
|
SrCl2 + (NH4)2C2O4 SrС2O4 + 2NH4Cl
Sr2++ C2O42- SrС2O4
|
Қышқылда еритін ақ тұнба пайда болады
|
Са2+
|
|
H2SO4 және оның тұздары (сульфаттар)
|
Ва2+ тұздың 2-3 т.-на H2SO4 немесе оның тұзын 2-3 т. қосады
|
BaCl2 + Н2SO4 BaSO4 + 2HCl
Ва2++ SO42- ВаSO4
|
Қышқылдарда ерімейтін ақ тұнба
|
|
K2CrO4 немесе
K2Cr2O7
|
Ва2+ тұздың 2-3 т.-на 1-2 т. CH3COONa, 2-3 там. K2CrO4
немесе K2Cr2O7 қосамыз
|
Ва2+ + CrO42- BaCrO4
2BaCl2 + K2Cr2O7 + H2O
2BaCrO4 + 2KCl + 2HCl
|
Сірке қышқылында ерімейтін сары тұнба
|
|
|
IV-ші топ катиондары:
|
Катион
|
Катионды ашуға арналған реактив
|
Тәжірибені орындау ережелері
|
Реакция теңдеулері
|
Байқалатын өзгеріс
|
Кедергі келтіретін иондар
|
|
NaOH
|
3-4 там. Al3+ тұзына + 3-4 там. NaOH
|
AlCl3 + 3NaOH Al(OH)3 + 3NaCl
Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + H2O
Al(OH)3 + 3HCl AlCl3 + 3H2O
|
Ақ тұнба сілтілердің және қышқылдардың артық мөлшерінде ериді
|
|
Co(NO3)2
|
Фильтр қағазға 1 там. Al3+ тұзын + 2-3 там. Co(NO3)2 + 1 там. HNO3 қосып, кептіріп жағады
|
2Al2(SO4)3 + 2 Co(NO3)2
Co(AlO2)2 + 4NO2 + 6SO3 + O2
|
Көк түсті күл қалады (тенар көгі деп аталады)
|
-
|
Ализарин
(C14H6O2OH)
|
Фильтр қағазға 1 там. Al3+ тұзын тамызып, оны конц. NH4OH буында ұстаңыз. Тамшының шетіне 1-2 там. ализарин +
1-2 там. CH3COOH тамызады
|
AlCl3 + 3NH4OH Al(OH)3 + 3NH4Cl
Al(OH)3 + C14H6O2OH
C14H6O2 Al(OH)2 + H2O
|
Алюминий лайының қызғылт түсті сақинасы пайда болады
|
|
|
NaOH
|
3-4 там. Zn2+ тұзына + 3-4 там. NaOH
|
ZnCl2 + 2NaOH Zn(OH)2 + 2NaCl
ZnOH)2 + 2NaOH Na2ZnO2 + 2H2O
Zn(OH)2 + 2HCl ZnCl2 + 2H2O
|
Ақ тұнба сілтілердің және қышқылдардың артық мөлшерінде ериді
|
|
K4[Fe(CN)6]
|
3-4 там. Zn2+ тұзына + 3-4 там. K4[Fe(CN)6]
|
ZnCl2 + K4[Fe(CN)6]
K2Zn[Fe(CN)6] + 2KCl
|
Ақ тұнба
|
|
K3[Fe(CN)6]
|
3-4 там. Zn2+ тұзына + 3-4 там. K3[Fe(CN)6]
|
ZnCl2 + K3[Fe(CN)6]
KZn[Fe(CN)6] + 2KCl
|
Сары тұнба
|
|
Dtz
|
2-3 там. Zn2+ тұзына + 10 там. Ацетон буфері + 4-5 там. Na2S2O3 + 1 мл дитизон
|
ZnCl2 + 2Dtz Zn(Dtz)2 + 2H+
|
Өте күрделі ішкі комплексті қызыл түстес ерітінді пайда болады
|
-
|
|
NaOH немесе KOH
|
2-3там. Cr3+ тұзына + 3-4там. NaOH қосады, пайда болған тұнбаны қыздырады, тұнба ериді. Салқындатқанда тұнба қайтадан түседі
|
CrCl3 + 3NaOH Cr(OH)3 + 3NaCl
Cr(OH)3 + NaOH Na[Cr(OH)4]
|
Сұр жасыл тұнба сілтілерде және қышқылдарда ериді
|
-
|
Тотықтырғыштар
Br2 суы
|
2-3там. Cr3+ тұзына NaOH тұнба толық ерігенше қосады, + 3-4там. Br2 суын қосып қыздырады
|
Cr(OH)3 + NaOH NaCrO2 + H2O
2NaCrO2 + 3Br2 + 8NaOH
2Na2CrO4 + 6NaBr + 4H2O
|
Ерітіндінің жасыл түсі сарыға айналады
|
-
|
KMnO4
|
2-3там. Cr3+ тұзына + 5-6 там. H2SO4 + 2-3 там. KMnO4
|
5Cr2(SO4)3 + 6KMnO4 + 11H2SO4
5H2Cr2O7 + 6MnSO4 + K2SO4 + 6H2O
|
Қызғылт-сары түсті ерітінді
|
-
|
Трилон Б
|
3-4там. Cr3+ тұзына + 3-5 там. СН3СООН + аздап Трилон Б кристалдарын қосып қыздырады
|
|
Сия түстес ерітінді пайда болады
|
-
|
|
H2S,
Bi3+, Hg2+ тұздары
|
3-4 там. Sn2+ тұзына тұнба түзілгенше және ол ерігенше NaOH қосады да, осы ерітіндіге 1-2 там. Bi3+ немесе Hg2+ тұздарын қосады
|
SnCl2 + 2NaOH Sn(OH)2 + 2NaCl
Sn(OH)2 + 2NaOH Na2SnO2 + 2H2O
Na2SnO2 + HgCl2 + 2NaOH
Hg + Na2SnO3 + 2NaCl + H2O
|
Қара түсті тұнба пайда болады
|
-
|
