Анықтамалық кітапша дәрiгерлер мен ата-аналарға арналған Бұл керемет суретпен көркемделген кiтап
жүктеу/скачать 3,18 Mb. Pdf көрінісі
|
PH Kazakh 2013
| АУТИЗМ АНЫҚТАМАЛЫҚ КІТАПША дәрiгерлер мен ата-аналарға арналған Бұл керемет суретпен көркемделген кiтап кiшi жастағы балалардың аутизм диагностикасы жайлы алғашқы медициналық көмек көрсететiн дәрiгерлерге және жоғары дәрежелi медициналық қызметкерлерге арналған қысқаша анықтама кiтапшасы. Бұл кiтап балалармен жұмыс iстейтiн барлық мамандарға қажеттi оқу құралы.
тақырыбындағы кейбір ішек жолдарының бұзылуы 21–23 бет Қауіпсіздік Түсініксіз немесе қайталанатын мінез-құлық әрекеттері
Бағыттардың қорытынды тізімі 28 бет Ерте басталған түзетпелі 27 бет Аутизмнің жанұяға кері әсері 26 бет бұзылуы / Ауырсыну шегі / Бiрге болатын аурулар: Ұйқының 25 бет Бiрге болатын аурулар: Асқазан- 24 бет Өз тәнін зақымдау 20 бет жүктеме Шектен тыс сенсорлық 16 бет 14–15 бет Mоторика 10-13 бет Коммуникация 9 бет Әлеуметтендіру 7–8 бет Аутизмнің мінез-құлықтағы 6-23 бет CHAT Тест 4–5 бет Плакат CHAT 3 бет Ризашылықтар 2 бет Мазмұны 1 бет Мазмұны 1 және нөмiрлерi белгілері Сіңір тартылуы оқытудың ролі мәлімет көздері НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ: Тәжірибелі психиатрдың ақыл-кеңесіне жүгінбестен өз бетіңізше ешқандай шешім қабылдамаңыз және қорытындылар шығармаңыз! Бұл аударманың мақсаты – медицина қызметкерлері мен ата- аналар арасында аутизм туралы ақпарат таралымын ұлғайту. Аударманы қатарында көптеген кәсіби емес аудармашылары бар ерікті түрде орындауға ниет танытқан аудармашылар жасады. Сондықтан біз тесттің дәлме-дәл және дұрыс аударылғандығына кепілдік бере алмаймыз, осыған байланысты басылымның түпнұсқасымен төменде келтірілген сілтемелер бойынша танысуыңызға болады: Autism physician handbook, Help Autism Now Society басылымдарынан аударылды, 2012 жыл Аудармашылар: Панченко Александр (panix@bigmir.net) және басқалар, толық тізімді келесі сілтеме бойынша таба аласыз: http://translatedby.com/you/autism- physician-handbook/into-ru/trans/ http://www.helpautismnow.com/PH_English_2008.pdf Кiтапша «Сорос-Қазақстан» және «Ашық Әлем» қорларының қолдауымен басылған. http://www.helpautismnow.com/ph_slideshow_English.html
HANS осы бүктемені дайындауға көмек көрсеткен еңбектері үшін дәрігерлерге көп алғыс айтады:
3 2. 3. 18 айлығында балаңыз... Сізге қарап тұрып қалайтын нәрсесіне қолын созып ме? көрсете 1. Егер сұрақтарға « » деп жауап берген болсаңыз, онда балаңыздың болуы мүмкін. Қазірден кешіктірмей өз терапевттеріңізге қаралыңыз! ЖОҚ АУТИЗМІ Сіздің көрсеткен қарай ма? бағытыңызға Ойыншықтармен ойнай ма? қиялында 4 CHAT (CHecklist for Autism in Toddlers) 2 беттің бірінші беті (баланың 18 айлығында дәрігерге қаралған кезде толтырылады) А бөлімі: ата-аналар толтырады В бөлімі: дәрігер немесе медицина қызметкері толтырады
(Қорытынды шығару бойынша нұсқауларды келесі беттен қараңыз) 1. Балаңыз тізелеріңізде отырған кезде тербелгенді, секіріп ойнағанды жақсы көре ме? 2. Бала өзге балаларға назар аудара ма? 3. Бала биік жерлерге, мысалы, баспалдаққа өрмелеп шығып кете бере ме? 4. Балаңызға «ку-ку»/«жасырынбақ» ойнаған ұнай ма? 5. Балаңыз қиялында ойнай ма, мысалы ойыншық шәйнекке «шай» демдеп, оны кеселерге «құя» ма, немесе осы секілді ойындар ойнай ма? 6. Балаңыз Сізден бір нәрсе СҰРАП тұрған кезде оны саусағымен көрсете ме? 7. Өзіне ҚЫЗЫҚ нәрселерді саусағымен нұсқап көрсете ме? 8. Балаңыз шағын ойыншықтарды (мысалы, кішкене машиналар, кубиктер) аузына салмай, кеудесіне қыспай немесе лақтырмай олармен дұрыс ойнай ала ма? 9. Балаңыз Сізге бір нәрсе көрсету үшін заттарды алып келіп көрсете ме?
Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ
Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ 1. Сіздің қабылдауыңызға келген кезде бала көздеріңізге қарады ма? 2. Баланың назарын аудартып, бөлменің келесі жағында орналасқан қызықты бір бұйымды көрсетіп: «Қарашы! Бұл ... (ойыншықты атаңыз)!» деңіз. Баланың бет-әлпетін бақылаңыз. Ол Сіздің нұсқаған нәрсеңізге қарай ма? 3. Баланың назарын өзіңізге аудартыңыз да, қолына ойыншық шәйнек пен кесе ұсынып: «Маған бір кесе шай құйып берші!» деңіз. Бала Сізге «қиялдағы» шайды құйып береді, өзі ішеді және т.с.с. 4. Баладан: «Жарық қайда?» деп сұраңыз немесе «Жарықты көрсетші!» деңіз. Бала сұқ саусағымен жарықты КӨРСЕТЕДІ. 5. Бала кубиктерден мұнара тұрғыза ала ма? (Егер тұрғыза алатын болса, қанша кубиктен _________) Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ Иә Жоқ
5 .com 2 беттің екінші беті А бөлімі
В бөлімі А бөлімі
В бөлімі Кеңестер мен ұсыныстар: CHAT (CHecklist for Autism in Toddlers) (Нәрестелердің бойындағы Аутизмді анықтаймыз) CHAT маңыздылығы жоғары пункттер CHAT маңыздылығы төмен пункттер
Аутизм ықтималдығы жоғары қатерлі топ: А5, А7, В2, В3, В4 сұрақтарына «Жоқ» деп жауап берілді Аутизм ықтималдығы орташа топ: А7, В4 сұрақтарына «Жоқ» деп жауап берілді (ықтималдығы жоғары топқа жататын сұрақтар болмаса) Аутизм ықтималдығы төмен топ: жоғарыдағы бірінші
және екінші топта көрсетілгендерден басқа барлық сұрақтар түзету клиникасына баруға кеңес беріңіз күдік белгілері күшті: жоғарыда айтылған нұсқауды орындаңыз. күдік белгілері әлсіз: тестті бір айдан кейін қайталап жасап көріңіз тіпті бір сұраққа «Жоқ» деп жауап берген болсаңыз да тестті бір айдан кейін қайталап жасаңыз Жоғары ықтималдық тобы: Аутизмнің орташа ықтималдығы бар топ: Ықтималдығы төмен топ: 6 Әлеуметтендіру Коммуникация Моторика Өз тәнін зақымдау Қауіпсіздік Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Түсініксіз немесе қайталанатын мінез-құлық әрекеттері Шектен тыс сенсорлық жүктеме 7 Ә Л Е У М Е Т Т Е Н Д І Р У П Р О Б Л Е М А Л А Р Ы Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Өзге балалардың ойындарына қызығушылық танытпауы мүмкін Бауырларына қатыгездік танытуы мүмкін Жататын төсегінде жалғыз қалса, анасын шақырудың орнына айқайлап жылайды Ата-анасының жұмысқа кеткеніне немесе жұмыстан келгеніне назар аудармайды 8 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ә Л Е У М Е Т Т Е Н Д І Р У П Р О Б Л Е М А Л А Р Ы «Ку-ку» (жасырынбақ) ойынына немесе бірге ойнауға болатын басқа ойындарға да қызықпайды Ата-аналары баланы қолына ұстап тұрған кезде, құшақтағанда немесе сүйгенде бала барынша қарсыласуы мүмкін Үлкендер төсегінде жатқан баланы көтеру ниетімен оны өзіне шақырған кезде бала қолдарын созбайды 9 К О М М У Н И К А Т И В Т І К П Р О Б Л Е М А Л А Р Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Аутизмнен зардап шегетін балалар көп жағдайда қоршаған ортаны сезінбейді және көзқарастық байланыс орнатуда қиналады. Осыған байланысты олардың қарым-қатынас жасауға ешқандай қызығушылығы жоқ секілді болып көрінуі мүмкін. Оларға бір нәрсе қажет болса, «қолды апару» әдісін қолданады: бала ата-анасының қолын өзіне қажетті нысанның үстіне қояды және осылайша өзінің дегеніне жету үшін ата-анасын немесе ересек адамды ҚҰРАЛ ретінде пайдаланады. Өзге балалар өздерінің қажеттіліктеріне вербальдық (ауызша: былдырлайды, сөздер айтады) немесе вербальды емес жолмен (қимыл- әрекетпен: заттарды, бұйымдарды көрсетеді) қол жеткізеді. Қоршаған ортаны сезінбейді Көзге қараудан қашқақтайды Үлкен адамның қолын бағыттайды
10 Т Ү С І Н І К С І З / Қ А Й Т А Л А Н А Т Ы Н М І Н Е З - Қ Ұ Л Ы Қ Ә Р Е К Е Т Т Е Р І Айналу Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Қолдарын сермеу, шапалақтау Вентиляторды таңырқап тамашалау Заттарды бір сызықтың бойына тізу (мысалы, ойыншық машиналарды) 11 Т Ү С І Н І К С І З / Қ А Й Т А Л А Н А Т Ы Н М І Н Е З - Қ Ұ Л Ы Қ Ә Р Е К Е Т Т Е Р І Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ойыншықтарға қызықпауы мүмкін, алайда әртүрлі заттарға, мысалы, бөлмені жылытқышқа қызығушылық танытады Күннің сәулелерін ұстауға әрекет етеді Тұтас ойыншыққа қызықпауы мүмкін, бірақ оның бір бөлшегіне, мысалы машинаның айналатын дөңгелектеріне телміріп қарай береді 12 Өздігінен теңселу Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Т Ү С І Н І К С І З / Қ А Й Т А Л А Н А Т Ы Н М І Н Е З - Қ Ұ Л Ы Қ Ә Р Е К Е Т Т Е Р І Жарықты сөндіріп қосуға әуесқойлық Жеуге жарамайтын нәрселерді, мысалы, киімді, көрпені, пердені жеуі Саусақтарын көз алдына әкеліп шыртылдату 13 Дәретін айналасына жағады Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Т Ү С І Н І К С І З / Қ А Й Т А Л А Н А Т Ы Н М І Н Е З - Қ Ұ Л Ы Қ Ә Р Е К Е Т Т Е Р І Барлық әрекетімен денесінің жаншылып тұруына ұмтылады Тәніне күшті әсер ететін әдістерді ойлап табады 14 М О Т О Р И К А Кіші моторика проблемалары Кеңістікті сезіну тапшылығы Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Аутизмнен зардап шегетін балалардың моторикасының (қимыл-қозғалысы) бұзылу белгілері көрінуі мүмкін. Кейбір балалардың бір салада ерекше қабілеттері болғанымен, екінші бір салаға қатысты мүлдем қабілетсіздік танытуы мүмкін. Нашар координация Аяғының ұшымен жүруі 15 М О Т О Р И К А Епсіздік НЕМЕСЕ
Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Тіпті моториканың қалыпты белгілерін көрсететін балаларға да кейде үш дөңгелекті велосипед тебу, мініп жүретін машинаға отыру және т.б. қиындық тудырады. Шектен тыс тепе- теңдік сақтау қабілеті Үш дөңгелекті велосипед немесе машина айдай алмайды Сілекейі ағып жүреді 16 Ш Е К Т Е Н Т Ы С С Е Н С О Р Л Ы Қ Ж Ү К Т Е М Е Л Е Р Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Аутизмнен зардап шегетін бала әртүрлі дыбыстарға, шуға, заттардың қатты-жұмсақтығына, сонымен қатар жаңа әсерлер мен жаңа орта жағдайларына өте сезімтал болуы мүмкін. Сенсорлық әсерлердің саны неғұрлым көп болса, баланың жүріс-тұрысындағы ауытқулардың ықтималдығы да соғұрлым жоғары. 17 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ш Е К Т Е Н Т Ы С С Е Н С О Р Л Ы Қ Ж Ү К Т Е М Е Л Е Р Шашын қырықтырмайды Қауіпсіздік белдігі тағылғанда тыныш отыра алмайды Жаңа әсерлерді, мысалы, туған күндер немесе мейрамдардың әсерлерін (шарлар, шамдар, отшашулар...) жақтырмайды Суға түсуден, жуынудан үзілді-кесілді бас тартады 18 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ш Е К Т Е Н Т Ы С С Е Н С О Р Л Ы Қ Ж Ү К Т Е М Е Л Е Р Үйдегі кәдімгі иістерден жүрегі айнып, лоқсиды Әуендерді көтере алмайды Әртүрлі заттарды бетіне тым жақындатып ұстап айналдырады Өзін меңіреу сияқты ұстауы мүмкін, қатты шыққан дыбыстарға селк етпейді, кейбір жағдайларда есту қабілеті қалыпты сияқты көрінеді 19 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ш Е К Т Е Н Т Ы С С Е Н С О Р Л Ы Қ Ж Ү К Т Е М Е Л Е Р Қыста қалың киім кигісі келмейді Киімдерін ауыстырғанды жақтырмайды Өз киімдерін жыртуы, тілшіктері мен тігістерін сөгуі мүмкін Жазда қыстық киімдерін кигізуді талап етуі мүмкін 20 Ө З Т Ә Н І Н З А Қ Ы М Д А У Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Басын соққылайды Ешқандай ауырсыну белгілерін сезбестен өз денесін тістелейді Терісін қасып немесе тырнап тастайды Шашын уыстап жұлады 21 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ө З Т Ә Н І Н З А Қ Ы М Д А У Қауіп-қатерді сезінбейді 22 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ө З Т Ә Н І Н З А Қ Ы М Д А У Өзінің соққы немесе жарақат алуы мүмкін жағдайларды ажырата алмайды 23 Аутизмнің мінез-құлықтағы белгілері Ө З Т Ә Н І Н З А Қ Ы М Д А У Биіктіктен қорықпайды 24 Асқазан-ішек жолдарының бұзылуы Ішінің өтуі • 20% Эзофагит (өңештің қабынуы) • 12% Гастрит • 10% Ұлтабардың қабынуы • 12% Колит түрлері • 55% Лактазаның жетіспеушілігі Қажет болса, баланы гастроэнтерологқа көрсетуге кеңес беріңіз Гарвард университетінің және Бостондағы Орталық қоғамдық аурухананың гастроэнтерологы Тим Буи 1000-нан аса аутизмі бар балаларға эндоскопия жасады. Нәтижесінде ол 400 баланың гастроэнтерологиялық проблемалары бар екендігін анықтады, мұндай проблемалар өзге балаларға қарағанда аутизмі бар балаларда жиі кездеседі. Анықталған ауру түрлері: Үлкен дәретінде қорытылмаған астың болуы Тағамнан өзін-өзі шектеуі, таңдап жеуі Іштің қатуы 25 Ұйқының бұзылуы/Ауырсыну шегі/ Ұйқының бұзылуы Сіңір тартылуы Балалар бірнеше күн қатарынан ұйқысырамастан бір сәтке көз ілмеуі мүмкін. Олардың күн мен түнді ажырата алмауы да ғажап емес. Қиындықпен ұйқыға кетіп, қайта-қайта оянып кете береді. Бір-екі сағаттың шамасында аз ғана уақыт ұйықтауы мүмкін. Мұның салдарынан ата-аналардың ұйқысы қанбайды. Сіңірдің тартылуы Жас ұлғайған сайын сіңірдің тартылуына ілесетін патологиясы ұлғая түседі. Мұның этиологиясы анықталмаған. Аруды сезіну шегінің өзгеруі Ауруды сезінудің төменгі шегі /ауруды мүлдем сезінбеу немесе ауырғанды сезінудің жоғарғы шегі 26 Аутизмнің жанұяға кері әсері Аутизммен ауыратын баласы бар жанұяға қалыпты өмір сүру қиынға соғады Ата-аналар мен аға-інілер/әпке-қарындас-сіңлілер әбден ширығып титықтауы мүмкін. Оларды жергілікті психологиялық қолдау көрсету тобына жолдаған жөн. 27 Ерте басталған түзетпелі оқытудың ролі Егер баланың дамуында күдікті белгілерді байқаған болсаңыз, жанұяны тесттен өткізу үшін ерте кезден шара қолданатын мамандарға жолдаңыз. Баланың ерекшеліктеріне қарамастан ерте бастан қолданылатын шаралар сөйлеу әрекетін, еңбекке баулуды және/немесе физиотерапияны қамти алады. Зерттеулер ерте қолға алынған қарқынды түзетпелі білім беру бала мен жанұя үшін оқиғалардың оң бағытта дамуына әсер ете алатындығын көрсетті. Базалық стратегияның мақсаты – балаға айналада болып жатқан нәрселерге назар аударуды, қоршаған ортада болып жатқан өзгерістерді байқауды, еліктей білуді үйрету және сөйлесу мен өзге де дағдыларды дамыту. 28 Бағыттардың қорытынды тізімі: 1. Баланың дамуын зерттейтін маман 2. Ерте кезден шара қолдану аймақтарын бағалау ∗ 3. Есту қабілетін тексеру 4. Логопедия, сөйлеу әрекетінің терапиясы 5. Физиотерапия 6. Еңбек терапиясы 7. Балалар гастроэнтерологы (егер баладан ауыр диарея/ іштің қатуы/қан араласқан нәжістің шығуы/астың 8. Невропатолог (егер сіңір тартылуы, ұстамалар байқалса) 9. Балалар психологы/психиатры 10. Әлеуметтік қызметкер/жанұяға кеңес беру 11. Жергілікті ата-аналарға қолдау көрсету топтары қорытылмауы/жиі құсу секілді белгілер байқалса) 29 Аутист баланың ауруханада тексеруден өтуін оңтайландыру Аутизмі бар балалардан сирек жағдайда ғана науқастың сыртқы белгілері көрінеді; әдетте олардың денсаулығы қалыпты балалар секілді көрінуі, өз жасына толық сәйкес келетін педиатриялық баға берілуі мүмкін. Дәрігер ретінде Сіз негізінен ауруларды анықтауға маманданғансыз. Олар көп жағдайда өзгерістерге: жаңа жағдайларға, жаңа әсерлерге, жаңа адамдарға қарсыласады. Олардың іс- әрекетінен оларға тек ата-аналар тарапынан қатаң бақылау жетіспейтіндей болып көрінуі мүмкін. 30 Бұл Сізге: өтуін оңтайландыру А Л Д Ы М Е Н Т Е Л Е Ф О Н А Р Қ Ы Л Ы Б А Л А Н Ы Ң А Т А - А Н А С Ы М Е Н М Ұ Қ И Я Т К Е Ң Е С І П А Л Ы Ң Ы З А Т А - А Н А Л А Р Д Ы Ң С Ө З І Н Е Қ Ұ Л А Қ Т Ү Р І Ң І З Аутист баланың ауруханада тексеруден 1. Балаға алаңдамастан ата- анасының аузынан бүкіл проблеманың мән-жайын толық естуге 2. Баланы ауруханада қабылдауды мүмкіндігінше жеңілдету бойынша олардың ұсыныстарын естуге 3. Ата-анасынан баланы тексеру барысында ынталандыратын (сыйлық) нәрселерін бірге ала келуін өтінуге мүмкіндік береді. 4. Егер қанның анализін тапсыру керек болса, ата-аналарға ауруханаға келерден бұрын балаға қолдануы үшін анестетик крем тағайындап беріңіз. 5. Ата-аналарға www.helpautismnow.com сайтынан алынған «Дәрігерге барамыз» немесе «Қан тапсыруға барамыз» секілді дәрігердің қабылдауына бару туралы медициналық әлеуметтік хикаяларды оқып беру арқылы балаларын дайындауды ұсыныңыз. Ата-аналарды өз балаларын танып білу бойынша сарапшы-маман деп атауға болады. Барлық физикалық белгілерді мүмкіндігінше дені сау балалармен теңдей ашып көрсетіңіз (аутизмнің өз тұжырымдарыңызға нашар әсер етуіне мүмкіндік бермеңіз) 31 Төмендегілерді ескеріңіз: Қ А Б Ы Л Д А У А Л Д Ы Н Д А Ғ Ы К Ү Т У У А Қ Ы Т Ы Н К А Б И Н Е Т І Ң І З Д І Қ А Б Ы Л Д А У Ғ А Д А Й Ы Н Д А Ң Ы З өтуін оңтайландыру Аутист баланың ауруханада тексеруден Мейірбике немесе ассистентіңіз ата-аналардан кабинетті қалайша дұрыс ұйымдастыруға болатындығы жайлы алдын ала сұрап біліп қоя алады. Кабинетті дайындау төмендегілерден тұруы мүмкін: Тым жарық емес, тыныш бөлме таңдау Терезелері жоқ, жарықтандырылуы онша күшті емес, музыкасы жоқ бөлме Қажет болса, баланың лақтырып жіберуі немесе қару ретінде қолдануы мүмкін барлық заттарды шығарып тастау М Ү М К І Н Д І Г І Н Ш Е Қ Ы С Қ А Р Т Ы Ң Ы З Баланы қабылдау кезегін бірінші етіп тағайындаңыз (10 минутқа ерте келу арқылы бала өзгелерді көрмейді) Мұның пайдалы тұстары 1. Баланың мінез- құлқының өзгеруін мүмкіндігінше азайтады 2. Өзге пациенттердің қабылдау кестесінің бұзылуын болдырмайды 3. Ата-аналардың ыңғайсыз жағдайға қалуын болдырмайды 4. Күту бөлмесіндегі мүліктердің зақымдануын болдырмайды. Мүмкін болса, баланы алдын ала телефон арқылы қабылдауыңызға жаздырып қойыңыз. 32 К Ү Т П Е Г Е Н Ж А Ғ Д А Й Л А Р Ғ А Д А Й Ы Н Б О Л Ы Ң Ы З ! Б Ә Р І С Ы Р Т К Ө З Г Е К Ө Р І Н Г Е Н Д Е Й Б О Л М А У Ы М Ү М К І Н өтуін оңтайландыру Аутист баланың ауруханада тексеруден Мұндай балалардың сырт көзге күтімі нашар немесе ата- анасының қатал ұстауының құрбаны болып көрінгеніне қарамастан төмендегілерге назар аударыңыз: Өзін жарақаттауға бағытталған әрекеттер: тістеу, басын соққылау, тырнау және т.б. Ауырсынуды сезінудің шектеулілігі немесе мүлдем жоқтығы Баланың қауіп-қатер немесе өзінің жәбір көруі мүмкін екендігін түсінбеуі Сенсорлық сипаттағы күрделі проблемалар баланы шомылдыруға немесе киімін ауыстыруға мұрша бермейтіндей дәрежеде ауырлатады. Өз қауіпсіздігіңіз үшін үнемі сақ болыңыз, кей жағдайда аутизммен ауыратын балалар Сізді көмектесетін адам емес, қауіп-қатер төндіруші ретінде қабылдауы мүмкін. Олар алғашқыда өздерін тыныш ұстап, кенеттен ыршып тұруы, басымен соғуы, тістеп алуы, соғып жіберуі, тебуі, түкіруі, шаштарыңызға жармасуы, қашып кетуі және басқа әрекеттер істеуі мүмкін. Баланың «жеке кеңістігіне» кірмеңіз (оның көлемі дені сау балалардікінен үлкенірек болуы мүмкін). 33 А У Т И З М Н І Ң Ж А Н Ұ Я Ң Ы З Ғ А Ә С Е Р І Н С А Р А П Т А Ң Ы З Ш Е К Т Е У Л І Т Ү С І Н І К П Е Н С Ө Й Л Е У Ә Р Е К Е Т І өтуін оңтайландыру Аутист баланың ауруханада тексеруден Кейбір балалар мультфильмдерді жатқа айтып беруі мүмкін, алайда кейіпкерлерінің аттарын және олардың қандай жағымсыз көңіл-күйде болғанын айта алмайды. Дыбыстық ақпаратты сараптауда қиындықтарға тап болады Қажет болса, аутист балалары бар жанұяларға психологиялық қолдау көрсететін арнайы мекемелерге немесе өзге де психологиялық қызметтерге жолығыңыз .
Ғаламтор желісіндегі аутизм тақырыбындағы кейбір мәлімет көздері
www.helpautismnow.com - Help Autism Now Society www.autism.com - www.autism.kz - ОФ «Ашық Әлем» www.facebook.com/pagesФонд-поддержки-детей-с-аутизмом-Ашық- Әлем/249750228401148
www.ru-happychild.livejournal.com/ www.autism-russian.livejournal.com/ www.facebook.com/groups/cpaut Autism Research Institute Кiтап және жәрдемақы
http://www.childneurologyinfo.com/main.php Ловаас Ивар «книга Я» http://www.childneurologyinfo.com/education-text-The_Me_Book2.php
Книги по логопедии и дефектологии: http://pedlib.ru/ Информационный портал РИА-новости «Диагноз которого нет»: http://www.ria.ru/trend/autism_02042012/ TEACCH — Лечение и обучение детей, страдающих аутизмом и нарушениями общения: www.vseodetishkax.ru/osobye-deti/13-autizm-detskij-autizm-/20-autizm-korrekczionnye-podxody Сенсор терапиясы www. sensoricinru.wordpress.com www.facebook.com/sensorica.Moscow/ www.facebook.com/ProblemySIDAS www.elinahealthandbeauty.com/forum/viewforum.php?f=44
Адреса областных, городских ПМПК: Области, город Телефон, эл.почта Адрес: 1 г.Кокшетау, Акмолинская 8-7162-771878 (17) pmpk_07@mail.ru
г.Кокшетау, ОПМПК, м-н Юбилейный 75, инд.020000 2 г.Атбасар, Акмолинская обл. 8(71643)4-34-06 pmpkatbasar@mail.kz
Акмолинская обл., г.Атбасар, ул.Женис, 61 инд, 020400 3 г.Кокшетау per.филиал, Акмолинская обл. 8-716-2-25-74-80 krpmpk@mail.kz
г.Кокшетау, ул.Кудайбердиева, 57, каб.№7 4 г.Степногорск, Акмолинская обл. 8-7164-563301
pmpk_10@mail.ru Степногорский рег.филиал ПМПК; 021501 Акмолинская обл.,г.Степногорск, 2 м-н, зд.14, каб.11 5 г.Актобе, Актюбинская (8-7132) 55-04-22, 55-02-84 aktobeopmpk@mail.ru
г.Актобе, ул.Рыскулова 200 «А» 6 г.Актобе, Актюбинская обл. ГПМПК
8-7132-51-00-50, 8-7132-52-25-25 pmpk_aktobe@mail.ru
Актюбинская гор.ПМПК 030000, г.Актобе, ул.101 Стрелковой бригады, дом.№10 А
7
Алматинская ОПМПК №1 234-48-77 , 234-48-76
ГУ ОПМПК №1, г.Алматы, Халиулина, 47, общ.№2, 480019 оpmpk1@mail.ru 8 г.Талдыкорган, Алматинская обл. ОПМПК №2 8 (7282) 22-23-88, 8(3282)22-21-56 оpmpk2@mail.ru
Обл.ПМПК№2, г.Талдыкорган, ул.Жансугурова, 222 а
9 г.Жаркент, Алматинская обл. ОПМПК №3 8(728-31) 5-04-89, 8(728-31) 50490 opmpk_p@mail.ru
г.Жаркент, ул.Асанова 19, Алматинская обл., Панфиловский р-н
10 г.Ушарал, Алматинская обл. ОПМК №4 8(72833)2-16-31, 3-52-07 Алматинская обл., Алакольский р-н, г.Ушарал, ул.Кабанбая 79 ПМПК №4 opmpk-4@mail.ru 11
Илийский р-н п.Отеген батыр Ал м.обл. ОПМПК№5 (727)2-517-706, 8-72752-2-48-79 оpmpk5@mail.ru
Алматинская обл., Илийский р-н, п.Отеген батыр, ул.Титова 30
12 г.Есик Алм.обл. ОПМПК №6 4-50-97, 4-63-67 pmpk6@mail.ru
Алматинская обл.,Енбекшиказахский р-н, г.Есик, ул.Пугачева, 76, 13
с.Кеген Райымбекский р-н Алм.обл. ОПМПК №7
8(72777)-2-14-54 nurbota_sem@mail.ru
OPMPK_7@mail.ru Алматинская обл., с.Кеген, ул.Райымбека 25,
г.Атырау, Атырауская (8-712-2) 27-10-95, 8-701-3394911 kanslu.zh@mail.ru (бухг.) г.Атырау, ОПМПК мкр.Айтеке-би-22, инд.060000
15
г.Атырау (8-712-2) 35-58-29 Гор.ПМПК г.Атырау, ул.Азаттык, 32 а 16
г.Усть- Каменогорск, ВКО 8-723-2-23-89-07 vko_pmpk@mail.ru ,
г.Усть-Каменогорск, ул.Виноградова 18/18, ОПМПК, инд.070010 17 г.Аягоз, ВКО 872237-3-00-46 Ayagoz_PMPK@mail.ru
индекс: 0702000, ВКО, г.Аягоз, ул. Кудерина 107 18
г.Зыряновск, ВКО 3-93-93,4-01-75 ВКО, г.Зыряновск, ПМПК. ул.Кирова 54; 007800
35 19 г.Семипалатинск, ВКО 8-7222-35-348 pmpk_semei@mail.ru
ГУ «ПМПК» г.Семипалатинск, ВКО, ул.Физкультурная, 6, шк-интернат для глухих детей 20 Тарбагатайскй р-н с.Аксуат 8(72346) 2-10-25 д.т. 8(72346)21811 ВКО, Тарбагатайский р-н, с.Аксуат, ул Кабекова 13, инд.071500 21
Усть-Каменогорск, 8(723-2) 57-85-40 korolevasi@mail.ru
ПМПК, ВКО, г.Усть-Каменогорск, инд.070019, ул.Набережная Славского 42/1
22. г.Шемонаиха, ВКО (8 72332) 3-26-79
ВКО, ПМПК, г.Шемонаиха, ул.Чапаева, 47 23.
г.Тараз, Жамбылская 87262-45-38-10 4466992@mail.ru , opmpkjamdl@mail.ru г.Тараз, ул.Бектурганов, 6, ком.14
24. «Межведомственна я ПМПК г.Тараза
87262 57-05-91 asema04@mail.ru
г.Тараз, 2 м-н, дом 37 «б», кв.5 25.
Таласский р-н, г.Каратау, Жамбылская обл. 8(726)-44-6-18-53
ПМПК Таласского р-на, Жамб. обл., г.Каратау, ул.Рыскулбекова 4
26. Рыскуловский р-н, с.Кулан, Жамбылская обл. 8(726)-31-2-20-99
ПМПК Рыскуловского района; Жамбылская обл., с.Кулан, Абая 11
27. Шуский р-н с.Толе би 8(726)-38-3-23-99
Жамбылская обл., Шуский р-н, с.Толе би, 216, ПМПК Шуского района 28.
г.Уральск, ЗКО
8-711-2-28-95-45 zko.pmpk@mail.ru
г.Уральск, ул.Джамбулская 28
29. г.Аксай, ЗКО 8-711-33-2-07-11 Региональная ПМПК ЗКО, г.Аксай, Бурлинский р-н, ЗКО, Советская 60 30 г.Уральск, ЗКО ГПМПК 8-711-2-28-95-44 pmpk_uralsk@mail.ru
Гор.ПМПК, 090000, ЗКО, г.Уральск, ул. Жамбыла, 38
31
г.Караганда, Карагандинская обл 8-7212-72-41-38 (773303) karpmpk@mail.ru
г.Караганда, ОПМПК Орбита -1, 4-8 32.
г.Жезказган, Карагандинская обл. 8(710-2) 76-70-58 г.Жезказган, Караг.обл., ул. Сейфуллина, 39а
33. г.Кзылорда Кызылординская 8-7242-24-93-48 opmpk_2008@mail.ru
г.Кзылорда ОПМПК м-н Мерей,48, кор.шк.-интернат ПМПК инд. 120000 34. Казалинский р/н, Кзылординская область
8(724 38) 22-6-00 Kpdpk2007@mail.ru
Кзылординская обл., Казалинский р/н Кент Айтеке би, ул.Жанкожа 27 35.
Шиелийская ПМПК 8 (724 32) 4-33-21 Shelipmpk_2006@mail.ru
120700, Кызылординская обл., Шиелийская р-н. ул.Т.Рыскулова 19 36.
Жалагашская ПМПК
8(724 31) 4-33-21 S alta_74@mail.ru 120200, Кызылординская обл, пос.Жалагаш, ул.Айтекеби 100 37.
Кзылординская ГПМПК
8(7242) 24-41-21 medconsul2@mail.ru
126016, г.Кзылорда, м-н Шугла, б/н
Адреса областных, городских ПМПК: 38. г.Костанай, Костанайская обл. 8-714-2-53-88-64 pmpk@edu-kost.kz
110008, г.Костанай, ГУ «ПМПК» Управления образования акимата Кост.области, ул.Каирбекова, 349
39.
г.Аркалык, Костанайская обл. 8 (2714 30)7-46-49, 7-65-21 pmpkark@mail.ru
ул.Жанибека 109 40.
г.Рудный, Костанайская обл. 8-714-31-7-73-26 lydmila73@list.tu
111500, Костанайская обл., г.Рудный , ул.Воладарского, 3
41. ГУ «ПМПК» г.Костанай 8-(714)2- 50-01-55 110300,
г.Костанай, ул.Л.Беды 122 42.
г.Актау, Мангистауская 8(7292) 50-59-77, 50-59-88 oblpmpk@mail.ru
130000, Мангыст.обл.,г.Актау, 4 м-н, зд-е №59 43
Мангыстауская обл. г.Жанаозен
Мангыст.обл., г.Жанаозен 44 г.Павлодар, Павлодарская 8-7182- 57-36-45, 57-36-46 opmpk@bk.ru
г.Павлодар, ул.Катаева 83 «ГУ ОПМПК», инд.140013 45 г.Аксу, Павлодар- ская обл. 8(71837)5-59-38 5-59-38 рmpk-aksu@mail.ru
140100, Павлодарская обл, г.Аксу, ул.Набережная, 23 46 г.Павлодар, Павлодарская обл. 87482-68-54-48, 68-54-45 Lushka_59@mail.ru
ГУ «ПМПК» г.Павлодар,ул.Катаева,22 47
г.Экибастуз, Павлодарская обл. 8-7187 75-01-82 galiya08@inbox.ru
обл., 141000, ул.Жусупа, 87а,Ленина, 78а 48
г.Петропавловск, СКО
(8-7152)-32-04-80 skopmpk@mail.ru
г.Петропавловск, ОПМПК ул.Победы 5 (сш.9) ИНД 150012 49 Акжарский р-н, СКО 8-71546-2-12-84 rpmpk_akzhar@mail.ru
150200, СКО, Акжарский р-н, с.Талшык, ул.Целинная,13а 50
р-н Шал-Акына г.Сергеевка, СКО 8715-34-21355 Shalreqpmpk_2009@mail.ru
СКО, Регион.ПМПК рн Шал акына г.Сергеевка, ул.Победы,25 51
г.Шымкент, ЮКО ОПМПК
8-725-2-54-31-79, 54-62-64 mpmpk80@mail.ru
пр.Абая, 4, инд.486002 52
г.Шымкент ГПМПК
8-725-2- 56-89-61
г.Шымкент, пр.Республики 41 53
г.Астана ПМПК №1
8-7172-21-04-33
baizaira@mail.ru 010000, г.Астана, ул Кошкарбаева,33
54
г.Астана ПМПК№2 8-7172-32-48-92 pmpk2_astana@mail.ru
г.Астана, ул.Желтоксан, 13 55 г.Астана ПМПК№3 28-96-51, 28-96-63 PMPK3@mail.ru
г.Астана, ул.Ахан серы, 22,с.ш.№58, каб.1032, 1033, 1034
56 г.Алматы ПМПК№1
227-62-61
mussada@mail.ru
г.Алматы, пр.Торайгырова, 1 уг.Каблукова шк- интернат №1 57 г.Алматы ПМПК№2 397-41-55 ул.Джангельдина, 27 37 Адреса областных, городских ПМПК: жүктеу/скачать 3,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|