Фосфатты буферлік жүйе гидрофосфат және дигидрофосфат иоңдарының тепе-теңдігімен сипатталады

НР042- + Н+ ↔ Н2Р04-

НР042- + Н20 ↔ Н2Р04- + ОН-

Гемоглобин-оксигемоглобин буферлік жуйесіне қанның буферлік сыйымдылығының 75% -ы тиісті, ол әлсіз қышқыл гемоглобин ННв және гемоглобин иондарының Нв- теңдігімен анықталады:

Hв-+H+↔ HHb

Нв-+Н20↔ННв + ОН-

НСО3-, НР042- және Нв әлсіз қышқыл аниондары болғандықтан, Бренстед бойынша негіздер болып есептеледі,яғни Н иондарынының тиімді акцепторлары. Сондықтан қанға күшті қышқылдар түскенде олардағы Н+ көп мелшері НС03, НР042- және Нв иондарымен байланысып, диссоциацияланбаған көмір қышқылының, гемоглобиннін, дигидрофосфат иондарын түзеді. Мысалы:

NаНСО3 + НС1 ↔ Н2С03 + NaCl

Қанның және ұлпа сұйықтарының буферлік жүйелері өзара тығыз байланысты. Осыны ескере отырып, гемоглобиннің оттекті сіңіріп және оксигемоглобиннің О2-ні бөлінуіне СО2-нің ерекше әсері бар екенін түсіндіруге болады. Қан плазмасында 7-8%-ға дейін ақуыздар кездеседі. Ақуыздар амин қышқылдарынан тұрады. Ақуыздардың буферлік әсері оны құрайтын аминқышқылдарының амфотерлік қасиеттеріне байланысты. Қанның қышқылдык-негіздік тепе-теңдігінің Н+ иондарының сілтілік қорды көбейтіп, рН арту бағытына ығысуын алколоз деп атайды.

Қандағы буферлік жүйелердің пайыздық молшері:

• гемоглобин-оксигемоглобин - 35%
• фосфатты жүйе - 5%
• бикарбонаты жүйе: плазмада - 35%, эритроциттерде-18%
• плазманың ақуыздары - 7%.

1. Физическая химия. Учебное пособие для металлургического факультета/ Жуховицкий А.А., М.: Металлургиздат, 1963. – 67.

2. Физическая химия. Теоретическое и практическое руководство под.ред. Никольского – Л: Химия, 1987. – 879с.

3. Физическая химия. Учебник А.Г. Стромесперг, Д.П.Семченко, под. ред. Стромесепрга – 4-е изд., испр. – М., Высшая школа, 2001 – 527с.

4. Химическая термодинамика: Учебное пособие / А.Н. Крестовников, Вигдорович В.Н., М.: Металлургиздат, 1962-280с

5. Химическая термодинамика: 3-е изд., перараб.и доп. М.Х. Карапетьянц – М: Химия, 1975 – 584с.