Әдебиет –араб сөзі.
Оның қазақша мағынасын Ахмет Байтұрсынов «асыл сөзі» деп айтуға болады деген.
Ертегілер –ауыз әдебиетінің көне де мол мұрасы. Ертегілерде халық басынан кешкен ғасырлар ізі жатыр. Оларда еңбекші халықтың тұрмысы, әдет-ғұрпы, арманы бейнеленген.
Ертегілердің түрлері:
Қиял-ғажайып ертегілері.
Хайуанаттар туралы ертегілері.
Тұрмыс- салт ертегілері.
Мақал-мәтелдер -ауыз әдебиетінің бір түрі. Мақал мәтелдерді ғасырлар шежіресі деуге болады. Мақал- мәтелдерде көбіне нақыл, ақыл айтылады. Олар ой тереңдігімен, ықшамдылығымен ерекшеленеді.
Жұмбақ адамның дүниетану жолындағы қиялының шамасын білдіреді.
Мұхтар Әуезов
Жұмбақтар да ауыз әдебиетінің ертеден келе жатқан түрі. Бұл заттар мен құбылыстарды олармен ұқсас нәрселермен салыстыра отырып тұспалдап айтатын фольклор жанры. Жұмбақтар баланы қиялдай білуге, табиғатты, қоршаған ортаны бақылауына, тапқыр, ізденімпаз болуына әсерін тигізген.
Аңыз дегеніміз- мифологиялық кейіпкерлер мен тарихи адамдар жайында айтылатын «әңгімелер».
«Қазақ эпосы және түркология»
Аңыз әңгімелер тарихта болған белгілі адамның бір адамның атына, іс-әрекетіне байланысты туады. Аңыз әңгімеде шындық оқиға мен қиял-ғажайып оқиға аралас келіп отырады. Аңыз әңгіме көбінесе тарихта болған адамның басына құрылады. Мұндай адамдардың ел үшін еткен еңбегі, адамгершілік қасиеттері ел аузында аңызға айналған.
Түркі тілі дана сөздерді сақтаған,
Бабалардың сөздерін тыңдау керек ол үшін,
Бабалардың мақалдарын сақтау сенің борышың.
Жүсіп Баласағұн.
Ежелгі дәуір әдебиетінің басты- басты әдеби мұралары:
Орхон-Енесей ескерткіштері: Күлтегін жыры.
«Қорқыт ата кітабы»
«Оғыз- нама»
Әл- Фараби, М.Қашқари, Қ.А. Йасауй, Ж. Баласақұни
Достарыңызбен бөлісу: |