Қарағанды 2016 Гурба Виктор Васильевич
жүктеу/скачать 35,46 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ГУРБА В.В. – ҰЙЫМДАСТЫРУШЫ ЖӘНЕ ТАЛАНТТЫ ТАУ ИНЖЕНЕРІ Қарағанды 2016 Гурба Виктор Васильевич
- Мәлімет Қ.И. Сәтбаевтың тарихи-өндірістік музейіненалынған ЖШС «Қазақмыс Корпорациясы»
| Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті – Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің ЖОО ГУРБА В.В. – ҰЙЫМДАСТЫРУШЫ ЖӘНЕ ТАЛАНТТЫ ТАУ ИНЖЕНЕРІ Қарағанды 2016 Гурба Виктор Васильевич (1914-1981) — Социалистік Еңбек Ері (1966), КСРО мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1971). Виктор Гурба 1938 жылы Орал түсті металл институтын бітірді. 1952 жылға дейін шахтаның бастығы, бас инженері, одан кейін Төменгі Тағыл кен өндіруінде директор болып жұмыс істеді. 1952 жылдан астап Жезқазғанда – мыс еріту комбинатында бас инженер болып, 1958 жылы – тау-кен комбинатында директор болып еңбек етті. 1960-ыншы жылдары В.В. Гурба басқарған комбинат ұжымы кенді 2 есе көп, мысты 1,7 есе өндіріп, қалайы концентратын 3,3 есе көп шығарып, жоспардан тыс 6 млн-нан астам рубль пайда түсті. 1944 жылы КПСС, 1976-1981 жылдары Қазақ ССР ЦК Компартиясының мүшесі Қазақ КСРО Жоғарғы Советінің 5-6 жиналысында депутат болып сайланды. Қ.И. Сәтбаев атындағы Жезқазған тау-кен комбинаты негізін қалаған «Қазақмыс» корпорациясын бүгінде бар әлем біледі. Академик Қ.И. Сәтбаевтың «Үлкен Жезқазған» ісі жүзеге асырылуына керемет идеяларын тастаған Социалистік Еңбек ері, КОРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, қазақстанның еңбек сіңірген кеңшісі, техника ғылымдарының кандидаты Виктор Васильевич Гурба болды Қ.И. Сәтбаев атындағы Жезқазған тау-кен металлургия комбинатының бірінші директоры болды. В. В. Гурба ғасырдың төрттен бірінде осы үлкен дәрежеде тыным таппай бар өмірін арнап еңбек етіп, бар әлемді тәнті еткен мыс алыбы болып үлкен қиын жұмыстар атқарды. Виктор Васильевичке одан да үлкен қызмет лауазымдары ұсынылса да, ол Жезқазғанды тастап кеткен жоқ. Ол Жезқазған тау-кен металургия комбинатының қалыптасуы мен дамуына бар ғұмырын арнады. «Үлкен Жезқазған» оның қолымен қаланып, оның үміті ақталды, біз оны еліміздегі барлық түсті металлургиядағы үлкен мақтанышы, ХХ ғасырдың жарық жұлдызы деп есептейміз. Виктор Гурба Төменгі тағылда ІІІ Интернационал атындағы кен өндіру корпорациясында директор болды. 1952 жылы жазда Мәскеу институтының екінші курс және М.И. Калинин атындағы оқу орынының студенттері Оралда өндірістік іс-тәжірбиеден өтті. 1955 жылдың аяғында кешегі екінші курс студенттері оқуды аяқтап, оның ішінде Кәкімбек Салықов Виктор Гурбамен бірге жұмыс істеді. Виктор Васильевич түсінігі мол және қарапайым адам болған. Шын мәніңде ол кім көрінгенге дес берген жоқ, мәліметтерге сүйенсек ол өте талантты адам болған деседі. Институтта кез келген өндірістік аудиторияда немесе балық «қарта тұздарының» қатысуымен болған үлкен және даулы форумдарда Гурба үлкен биіктерден көрінетін. Ол достарының арасында өлеңін оқыған Пушкин сияқты адамдарды таң қалдыратын. Виктор Гурба өте дарынды, мидың автоматты синтездейтін құрылғысы бар адам сияқты, аналитикалық ойлау қабілеті бар адам болды. Өндіруші ретінде ол теңдессіз стратег және сонымен қатар, қиын әрі жан-жақты шаруашылықтың басқару тақтикасын білген жан еді. Кез келген қиын жағдайдан жеңімпаз болып шығатын. Егер Гурбаның үлкен қайраткер болуының сыры неде деп сұраса, оның қорықпай жаңашыл, жасампаз, тәрбиелеуші адам болды деп нақты айтуға болады. Ол кенді өндіру процесін дарынды профессордан артық білді, тау ісінде нағыз құдай берген дарынымен, металлургияның егер жас кезі деп есептесек, онда Жезқазған металургия комбинаты өндірісінің әр түрлі технологиялардың кестесін және құрылысын салуда ол белсенді қатысып және нақты дайындалған болды. Өте маңызды бәстесуде оның сөзі негізгі және соңғы болды. Виктор Васильевичтің адамдармен қарым-қатынасының қарапайымдылығы соншалық жұмсақ, ол құрметпен және қарапайымдылық танытып министрмен де, қатардағы қарапайым жұмыскермен де бірдей сөйлесетін. Бұл адамның басымдылығын оның нақтылығында, ашықтығында және мақсатқа ұмтылғыштығында болды. Шынымен де, ол барлық ұжымды бір отбасының адамдарындай түсінді, ол да олардың қажеттерін нақты білді. Оның ойының тереңіңде тапсырманың қиындығы. Виктор Гурбаның өмірі – тірі аңыз: Орал классикалық тау-кеншілерінің арасында тау-кен инженері. Ол біздің өмірімізде пайда болып, Жезқазғанның шаруасымен ғана өмір сүріп, өңірімізді тастап кеткен жоқ, барлық Жезқазған-Ұлытау қасиетті өңірін, барлық әдемі қаланы танытып, өзі де елімізге танылды. Виктор Гурба өндірістің атақты командирі болып қана қоймай, мемлекеттік және қоғам қайраткері болды: КСРО Жоғарғы Советінің депутаты болып сайланды, Қазақ ССР, Қарағанды және Жезқазған облыстарының кеңесі және Жезқазған қалалық кеңесінің депутаты болып еңбек етті. Көп жылдар бойы Орталық Қазақстан Компартиясының мүшесі және Жезқазған обком партиясы, Жезқазған горком партиясының мүшесі болды. Жезқазған және оның қалыптасуына, Қ.И. Сәтбаев атындағы «Үлкен Жезқазғанның» құрылуына рух беруші – Қ. И. Сәтбаев пен іс-тәжірибелік жұмыстарды атқарушы В.В. Гурба болды. Қазақстанның индустриялық даму тарихына олар өз есімдерін ғасырлар бойы қалдырды. Соғыстан кейін қиын жылдары, КСРО-ның бас инженері Қарсақбай мыс комбинаты қара металлургия министрлігінің бағытталған тау-кен инженері Виктор Гурба болды. Жезқазғанды қалыптастырудың жаңа дәуірі басталды. Жас Оралдық инженермен алғаш кездесу Мәскеу және Алматыда Жезқазған тау-кен металургия комбинатының болашақ директоры мәртебесін ұсынған Сәтбаевқа үлкен әсер қалдырды. Виктор Васильевичтің тағдыры ХХ ғасырдың ең жақсы ақылды адамы, Жер ғылымының ірі ойлаушысы, Қ.И. Сәтбаевтың кен металлогендерінің оқылуын жасаушысы болды. Ол кіммен жұмыс істейтінін түсінді және ғалымның әрқашан сенімді серіктесі болды, ағымдағы істерден одан ылғи қолдау тапты. Сәтбаев пен Гурбаның бірлескен жұмысы тек қана анықтаушы ғана емес, сонымен қатар «Үлкен Жезқазған» құрылысында басты фактор болып табылды. В.В. Гурбаның қайырымды оқушылары ылғи қажырланған еңбекпен жауап беріп және олардың көбісі өндірістің кереметтей командирлері болды. Ол Жезқазғанның үлкендерін – Жәңгір Жанасов, Түсіпбек Мулахов, Михаил Филиппов, Әбікен Мамахов , Асқар Шынтуринов, Рустем Даутов, Иван Кнуренко, Шайхислам Аймышев, Ордабай Исаев, Саркыт Болатбековтерді құрмет тұтты, олармен ылғи ақылдасып отырды. Достарымен қуанышты да, қайғыны да бір бөлісе білді. Қ.И. Сәтбаевтің ойынша, В.В. Гурбаның өндірістік талантының арқасында Жезқазған шахталары өздігімен жүретін тау-шахталы құрылғылардың отанына айналды. Ең алғаш осы техниканы қолдана отырып және озық шетелдік кәсіпорындар мысалында жаңа технология, Жезқазған кеншілерін елімізде шынайы тау-шахталық революциясын бірінші болып жасады. Мансапқа өндірістігі қуаттылығы жоғарғы ЭКГ-8 атты эксковаторы, көп жүк көтеретін автомобильдер, үлкен шынжырлы салмақты көтеретін электровоздар, өндіріс қуаттылығы жоғары бұрғылау жабдықтары, өте тиімдірек және арзанырақ жаңа жарылғыш заттардың түрлері енгізілді. Ең бастысы – бұрғылаушылар ауыр және де перфораторлы қолмен жасалатын қиын еңбектен құтылып жұмысы жеңілденді. Бұрғылаушы құрылғылар, қуатты жүк тасығыштар, өздігімен жүретін жерасты вагондар ашық жұмыс үлгісіне рең берді. Златоуст-Беловский карьері кенді ашық өндіру кезінде бірден бір кен алудың ашық әдісі болды. Гурба өздігімен жүретін жерасты құрылғыларын алғаш дүниеге әкелуші болды. Виктор Гурба Кутузов сияқты үлкен өндірістің стратегі болды, Суворов сияқты тез тактикалыққ әдісті қолданды, «болашақ гүлденетін бүршікті» ең алғаш анықтап білді. Үлкен көріпкелдер сияқты, шахта жүргізушілерінің өндірісін жеке жүргізді. Қарағанды обкомының Қазақстан Компартиясының мүшелерімен болған Қарағанды қонақ үйінде, шай үстінде Виктор Васильевичтің геологтармен әңгімесінде қазынаны сақтау барысындағы қателіктері мен металл құрамын, жаңа жерлердегі барлау жұмыстарының әлсіздігі, ал олар ол кезде жер асты кеннің тек 30%-ын ғана құрайды деп тұжырымдаған еді. Виктор Гурба үлкен құрметпен көршілес жатқан Жаңаарқа, Жезді және Ұлытау елдімекендеріне қарайды. Виктор Васильевич Жезқазған өңірінің бүкіл қажеттіліктерін білген. Енді, бұл мысалдар біреулерге қызықсыз болуы мүмкін, бірақ сол сәтте қажет еді. Виктор Васильевич ауылының тұрғындарына әрқашан қайырымды және мейірімді болды. Бюрократия Жезқазған дамуына кедергі болған кезде Социалистік Еңбек, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, депутат Виктор Гурба Жоғарғы Кеңес батыры қиын жағдайға өзін-өзі шығарған. Жобалау бір реттен артық Жезқазған мыс зауытында өз дегенінде қатып қалды және әрбір бір рет күрделі шайқаста, әсіресе еліміздің түсті металлургия министрлігінің басшыларымен, кеңесте ол жеңеді. Серіктестерімен кітаптан еске ала отырып, «Ол өзімен кенді Жезғазғанды алып жүрді» Асер Иманғалиұлы Имангалиев, тау инженері, ҚР минералды ресурстар Академиясының академигі, еңдек сіңірген өнертабысшы және ҚР рационализаторы, техника ғылымдарының докторы, ғылым және техника саласының Қазақстандағы Министрлер Комитеті сыйлығының лауреаты, Қ.И. Сатпаев атындағы сыйлығының лауреаты, Сатпаев қаласының құрметті тұрғыны. 30 жылға жуық Жезқазған тау-кен металургия комбинатын Виктор Гурба басқарды. Жезқазған мектебіне келген тау-кеншілерінің мамандары, ризашылықпен оның есімі мен істерін еске алады. Ол өзінің таланты мен энергиясын, комбинаттың гүлденуіне жұмсады және адамдардың тұрмысын жақсартуға тырысты. Мамандардың білімі мен істің сапалылығын өте жоғары бағалады. Виктор Васильевичтің арқасында № 55, № 57, және № 65 шахта алыптарын, кен байыту шахталарын, мыс қорыту зауыттарын қарап және енгізді. Виктор Гурба Жезқазғанда көптеген технологияларды ойлап тауып және кен өңдірудің техникасын ойлап тапты. Жезқазғандағы шахталарда өздігімен жүретін құрылғыларды қолдану бұрғылаушылардың жұмыс істеу сипатын өзгертті. Бұрғылау жұмысының ролін біртіндеп пультпен басқарылатын машиналар атқара бастады. Жаңа техникалы бұрғылағыш, жоғары квалификациясы бар тау-кеншісі, бұрғылаушы-машинист, машинист-оператор болды. Талантты ұйымдастырушы, мыңдаған ұжымның қайталанбас қолбасшысы, еңбек етушілердің барлығының ризашылығын алған адам. Оның жеке қасиеттеріне келсек, мен оны талапқойлығын, адамгершілігін, ұяңдығын, нақтылығын және адамдарға деген махаббатын атап айтар едім. Осы қасиеттердің үйлесімділігі оған Жезқазғанда өздігімен жүретін жабдықтармен жабдықталған, кең байыту фабрикалары бар, зауыттар және тіпті комплексті ғылыми-зерттеу мен проекті интитуттары бар алып-шахталы өнеркәсіптік дамыған ауданға айналдырды. Виктор Васильевич Үлкен Жезқазғанда – мыс өндіруші, көптеген елдерге жіберетін, аяқталған цикльді аудан құрды. Ол Үлкен Жезқазғанның мақтанышы болып табылады, сондықтан біз оның ескерткішінің алдыңда басымызды иіп ризашылықпен оның есімін еске аламыз. Сергей Михайлович КАЗАКОВ, инженер-механик, инженер-құрылысшы, соғыс және еңбек ері, КСОР-ның түсті металургиясының маманы. Мамандардың ішінде ерекше көзге түседі және комбинат басшыларының арасында да және барлық Жезқазған ауданының бетке ұстары және Виктор Васильевич Гурбаның досы. Уақыт өте, Жезқазған тау-кен металургия комбинатының қалыптасуы мен дамуында, оның есімі ауданға ғана әйгілі болып қана қоймай, республикамызға және бұрынғы КСРО еліне де танылды. Профком комбинатының бірінші орынбасары болып табылатын, міндетіне өндірістік қызмет кіретін, маған апта сайын болатын өндірістік жиналыстарды және әртүлі алуан жағдайларда: зауытта да, өндірісте де, кабинетте де кездесуге тура келді. Ол көп сөзді жақтырмайтын, ылғи да істің мән-жайын біліп отырды және оны алдау мүмкін емес еді. Кейде ол тоқтамай сөйлейтін және «керек емес, өзің көрдің» дейтін. Сонымен қатар, Виктор Васильевич кез келген деңгейде қарапайым және қызметкерлерге қол жетімді болды. Ол барлығына уақыт тапты. Виктор Васильевич ірі және шағын бизнес арасында ешқашан ара жігін ажыратқан жоқ, оларға бірдей қарады, сол назар аудара отырып өңделген кез келген сұрақтар бойынша шешім қабылдады, ұзақ уақыт бойы, халық тұтынатын тауарлар өндіру мақсатты кешенді бағдарламаларды әзірлеу, кенді шикізатты өндіру және қайта өңдеу арттыру мәселелері қалыпты зауыт жұмысшыларымен және олардың отбасы үшін жағдай жасады. 1980 жылы біз кәсіподақ ұйымынан В. Гурбаның Қазақ ССР-інің Жоғары Советінің депутаттыққа кандидат болуын ұсындық. Металургтер үйі лық толды. Мен қысқаша айта кететін болсам ол өте қарапайым және адамгершілігі мол, ол қарапайым және аймақтағы адамдарға байланысты өзгерістерде оның ашықтығы мен қол жетімділігін қалай қолданатыны, құрметпен әңгімелейді, комбинатқа және КСРО Жоғарғы Советінің депутаты кезінде және Қазақ ССР-інің бұрынғы одағы кезінде де шеттен тыс адал болатын. ...Кейде мен табиғаттың жас өспірімдеріне қарап ойланамын! Мықты әрі, жаңадан гүлденген адам, еңбегінің жемісін енді көретін кезінде мерзімінен бұрын өмірден озғаны өкінішті. Виктор Васильевичтің атқарған ісі мен аты келер ұрпақтың жадыңда мәңгі сақталады. Мәлімет Қ.И. Сәтбаевтың тарихи-өндірістік музейіненалынған ЖШС «Қазақмыс Корпорациясы» жүктеу/скачать 35,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|