Қазақстандағы су ресурстарының ластануы Арал мен Балқаш көлдері арқылы ерекше байқалады. Бұл көлдер су экожүйелеріндегі өзгерістердің күрделі мәселелері мен салдарларын көрсетеді, ал олардың болашағы табиғи ресурстарды дұрыс басқаруға, климаттық факторлар мен экологиялық жағдайларға тәуелді.
Арал теңізі: Тарихы және экологиялық апат
Арал теңізі бір кездері әлемдегі ең үлкен төртінші көл болатын, алайда өткен ғасырдың 60-жылдарынан бастап, суармалы егіншілікті дамыту үшін Амудария мен Сырдария өзендерінің суын көп мөлшерде пайдалану нәтижесінде, теңіздің көлемі күрт азайып, теңіз тарихындағы ең ірі экологиялық апаттардың бірі орын алды.
Арал теңізінің құлдырауының негізгі себептері:
Суармалы егіншіліктің дамуы: Кеңес Одағы кезінде Орталық Азияда мақта және күріш егістіктерін суару мақсатында Сырдария мен Амудария өзендерінен көп мөлшерде су алынды. Бұл өзендер Арал теңізін сумен қамтамасыз ететін негізгі көздер болғандықтан, теңізге келетін су көлемі азайды.
Климаттық өзгерістер: Климаттың жаһандық өзгеруінің салдарынан аймақтағы жауын-шашын мөлшері азайып, булану процесі артты, бұл да теңіз деңгейінің төмендеуіне әсер етті.
Гидротехникалық қателіктер: Кеңес Одағы кезінде жасалған гидротехникалық жобалар тиімді жоспарланбады, бұл судың дұрыс бөлінбеуіне және экологиялық апатқа алып келді.
Арал теңізі экологиялық мәселелерінің салдарлары:
Тұздану: Теңіз түбінде қалған тұздар мен химиялық қалдықтар желмен бірге ауаға көтеріліп, бүкіл аймақты тұзды шаңмен ластауда. Бұл тұзды желдер ауыл шаруашылығына, экожүйелерге және халықтың денсаулығына зиян келтіреді.
Жергілікті климаттың өзгеруі: Теңіз деңгейінің төмендеуі жергілікті климатқа да әсер етті. Жазғы температура жоғарылап, қыс қатты аязды болып келеді.
Экожүйенің деградациясы: Аралдағы флора мен фауна жойылып, биологиялық алуан түрлілік төмендеді. Бұрын теңізде өмір сүрген балықтардың көп түрлері қырылып қалды.
Достарыңызбен бөлісу: |
