ҚАРАПАЙЫМ МАТЕМАТИКАЛЫҚ ҰҒЫМДАРДЫ

12 
30-50 жылдардағы зертеулер мен қарапайым маетматикалық 
ұғымдарды қалыптастыру одан кейінгі математиканы дамытуға 
алғышарт бола алды. 
З.С.Пигулевская, Я.Ф.Чекморевтың т.б. еңбектерінде алдың-
ғы қатарлы педагогтың тәжірибе, эксперимент жұмыстарының 
нәтижесі баяндалды. 
Бүгінгі психологиялық зерттеулер баланың психологиялық 
ерекшеліктері мен заңдылықтары қарапайым математикалық 
ұғымдарды қабылдауға және шешуге мол мүмкіншіліктері бар-
лығын анықтауда. 
Сонымен қатар, оқыту процесін дұрыс құру, балалардың 
анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, 
жүргізуге тығыз байланысты. 
Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдіс-
темесі көптеген ғылым салаларымен тығыз байланысты, себебі, 
балаларды оқыту, тәрбиелеу процесі қатар жүретіндіктен мектепке 
дейінгі педагогикада оларды жүзеге асырудың әдіс-тәсілдері, 
құралдары, ұйымдастыру т.б. дидактикалық міндеттерді шешу 
жолдары қарастырылады. Қарапайым математикалық түсініктерді 
қалыптастыру проблемасын зерттеу өз кезегінде педагогика 
теориясы жаңа нақты материалдармен толықтырады. 
Бұл әдістеме мектепке дейінгі педагогикамен яғни бала-
лардың тәрбиесі туралы ғылыммен барынша тығыз байланысты. 
Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі 
оқытудың міндетін мектепке дейінгі педагогика және дидактика 
міндетіне және жас ұрпақтың ой тәрбиесіне сүйенеді: ұстанымдар, 
жолдар, мазмұн, құралдар, әдістер, ұйымдастыру түрлері және т.б. 
Бұл байланыс өзінің сипаты жөнінен өзара байланысты: өз 
кезегінде балаларды қарапайым математикалық түсініктерді қа-
лыптастыру мәселелерін зерттеу және жасау жаңа нақты материал-
дармен байыту арқылы педагогикалық теоиряны жетілдірді. 
Балаларды мектепке математиканы меңгеруге даярлау 
мектеп жасына дейінгі балаларды және кіші жастағы балларды 
оқытудың теориялық негізі болып табылатын математикаға алған 
үйретудің әдістемесімен және математиканың өзінің болмыстары-
ның байланысы болмайынша оның жүзеге асырылуы табысты 
болмайды. 

13 
Мектепте математиканы оқытудың мазмұны мен әдістерін 
жетілдіру балаларды мектепке даярлауға тікелей мектептегі оқуға 
барар алдындағы кезеңде жаңа көзқарастың болуын көздейді. 
Қазіргі кездің өзінде мектеп жасына дейінгі балаларда матема-
тикалық ұғымдарды дамыту бағдарламасына елеулі өзгерістер 
енгізілді. (ауызша есеп көлемін көбейту, заттар топтарының есебі, 
жекелеген көлемдерді өлшеуге үйрету, геометриялық білімдерді 
кеңейту, т.б.); оқытудың барынша тиімді әдістері мен құралдары 
табылды (үлгілерін жасау, проблемалық міндеттер мен жағдайлар, 
дамытушылық ойындар және т.б.). Бастауыш мектепте математи-
каға үйрету әдістемесімен байланыс мектеп жасына дейінгі 
балаларды қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру 
әдістемесін одан әрі жетілдірудің негізгі жолдарын дұрыс 
айқындауға мүмкіндік береді. 
Оқыту танымдық қызметті, баланың жеке басының дамуы 
заңдылықтарының есебін алумен құрылуы тиіс. Өйткені ол психо-
логиялық ғылымдардың зерттеу пәні болып табылады. Түйсіну, 
қабылдау ойлау, сөйлеу жұмыс істеп қана қоймай, сонымен қатар 
оқыту үрдісі кезінде қарқынды дамиды. 
Баланың көп затты, санды, кеңістікті, уақытты түйсінуінің 
психологиялық ерекшеліктері ен заңдылықтары қарапайым мате-
матикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесін жасауда оның 
негізі болады. 
Психология балалардың білімдер мен дағдыларды игеруде 
өзгеріп отыратын жас ерекшелік мүмкіндігін айқындайды. Қазіргі 
психологиялық зерттеулер математикалық ұғымдарды меңгеруде 
мектеп жасына дейінгілердің қабілеті зор және әлі де ақырына 
дейін ашылып болмағанын, толық зерттелмегенін көрсетеді. 
Оқыту үрдісінің ұтымды құрылымы кішкене балалардың 
анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктері негізінде қолайлы 
жағдайлар жасаумен байланысты. Мектеп жасына дейінгі бала-
ларда физиологиялық үрдістердің өту заңдылығы балабақшадағы 
әр жастағы топ үшін қарапайым математикалық түсініктерді 
қалыптасытру жөніндегі сабақтардың орны мен ұзақтығын айқын-
дау үшін негіз болады, олардың құрылымның өзін, оқытудың түрлі 
әдістері мен құралдарын ұштастыруға себепкер болады (сергіту 
сәтін қосу, оқу-танымдық міндеттерді шақтау және т.б.). Қара-
пайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесі 

14 
салыстырмалы түрде алғанда әлі жас ғылыми педагогикалық пән, 
бірақ оның бастау бұлағы терең. Тарихи шолу математикаға алғаш 
үйрету тұжырымдамасы өмірдің сұраныстарына және матема-
тикалық ғылымның өзінің дамуына байланысты біртіндеп өзгеріп 
отырғанын көрсетеді, бай мұраны сын көзбен бағалауға, көптеген 
қателіктерден аулақ болуға, өткеннің оңды тәжірибесін, сондай-ақ 
жаңа зерттеулердің нәтижелерін ескеруге мүмкіндік береді. 

жүктеу/скачать 0,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: