А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті
Абжанова Акбота Куанышовна
Жоспар:
Жоспар:
1. Экономикалык құбылыс ретінде инфляция
2. Рыноктық экономика кезінде қаржы инфляциялық
3. Ақшаның күнсыздануы жэне бағанын көтерілуі
Экономикалык құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Оны тіпті акшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның кызметімен тығыз. байланысты деп саналады.
Экономикалык құбылыс ретінде инфляция көптен бері өмір сүріп келеді. Оны тіпті акшаның шығуымен бірге пайда болды әрі ақшаның кызметімен тығыз. байланысты деп саналады.
«Инфляция» термині (латынның inflatio сөзінен шықкан - кебну, ісіну) ақша айналысына катысты XIX ғасырдың орта шенінде пайда болды және АҚШ-тың Азамат соғысы жылдары (1861-1865ж.ж) қағаз долларының («гринбергтердің») қисапсыз көп шығарылуымен байланысты болды. XIX ғасырда бұл термин сондай-ақ Англия мен Францияда колданылды. Экономикалык әдебиеттерде инфляция ұғымы XX ғасырда бірінші дүниежүзілік соысғтан кейін кеңінен таралды, ал бұрынгы кеңестік экономикалык әдебиеттерде ол 20-сыншы жылдары жазыла бастады.
Мақсаты:
Инфляцияның пайда болу табиғатымен, оны азайту шараларымен таныстыру.
Міндеттері:
Инфляция табиғатын, оның қаржымен, инфляцияға қарсы саясат шараларымен өзара байланысын игеру.
Инфляцияның дәстүрі ең жалпы аныктамасы - тауар айналымының қажеттілігімен салыстырганда айналыс сферасының артық қагаз акша массасымен толып кетуі, оның құнсыздануы және соның нәтижесі ретінде - тауарлар мен қызметтер көрсетуге баганың өсуі; ақшаның сатып алуга жарамдылығының төмендеп кетуі. Демек, инфляция — бұл тауарлар мен кызметтерге бағаның жалпы және әркелкі өсуінде көрінетін ақшаның құнсыздануы. Инфляция кезінде қоғамдық өндіріс үдерісінің алшактыктарына және артық көп ақшаның шығарылуына байланысты акша айналысының заңы бұзылады.
Инфляцияның дәстүрі ең жалпы аныктамасы - тауар айналымының қажеттілігімен салыстырганда айналыс сферасының артық қагаз акша массасымен толып кетуі, оның құнсыздануы және соның нәтижесі ретінде - тауарлар мен қызметтер көрсетуге баганың өсуі; ақшаның сатып алуга жарамдылығының төмендеп кетуі. Демек, инфляция — бұл тауарлар мен кызметтерге бағаның жалпы және әркелкі өсуінде көрінетін ақшаның құнсыздануы. Инфляция кезінде қоғамдық өндіріс үдерісінің алшактыктарына және артық көп ақшаның шығарылуына байланысты акша айналысының заңы бұзылады.
Инфляция — акша жүйесініц дағдарысты жай-күйі.
Инфляция — акша жүйесініц дағдарысты жай-күйі.
Ақшаның кұнсыздануына мына факторлар себепші болады:
айналыска артық акшаның шығарылуы
колайсыз төлем балансы
үкіметке сенімнің жоғалуы
Инфляцияның іс-эрекетін каржы проблемаларымен байланыстырып отыру қажет, өйткені инфляция құбылысы мынадай каржылық факторларға тәуелді болып келеді:
Белгілі бір салық нысандары мен әдістерін қолдану;
Белгілі бір салық нысандары мен әдістерін қолдану;
инфляциялык сипаттағы шараларды мемлекеттік бюджет арқылы каржыландырудың ауқымы;
мемлекеттік бюджеттің тапшылығын жабудың әдістері;
Көріну нысандары
Төленбеген
Ақшаның құнсыздануы
Алтынның рыноктық бағсының артуы
Төлем дағдарысы
мемлекеттік берешектің көлемі.
мемлекеттік берешектің көлемі.
Жалпы каржы жүйесінің жұмыс істеуінің тиімділігі, оның институттары жұмысының жөнге салынғандығы ақша айналымының жылдамдығына, ақша айналысының жай-күйіне ықпал етуі мүмкін.
Ыңғайласпа материалдык баламаны ұйғармайтын мемлекет каржысының сферасындағы каржылық қатынастардың туу мүмкіндігінің негізін қалайды. Қаржы дағдарысы мемлекет шығыстарын, әсіресе өнімсіз шығыстарды көбейтудің қажеттігі бұл мүмкіндікті нақты болмыска айналдырады.
Ұзак уакыт бойы инфляцияны монетарлык құбылыс деп санай отырып, ол акшаның кұнсыздануы мен тауар бағаларының өсуі тұрғысында түсіндіріліп келді. Әлі де біркатар шетелдік авторлар инфляцияны экономикада бағаның жалпы деңгейінің артуы ретінде анықтайды. Алайда инфляцияның тауар бағасының өсуінде көрінгенімен оны тек таза ақша феноменіне жатқыза салуға болмайды. Бұл рыноктық шаруашылыктың түрлі сфераларындағы ұдайы өндірістің сәйкессіздігінен туатын күрделі әлеуметтік-экономикалык құбылыс. Инфляция әлемнің көптеген елдеріндегі экономиканың қазіргі дамуының ең өткір проблемаларының бірі болып есептеледі.
Ұзак уакыт бойы инфляцияны монетарлык құбылыс деп санай отырып, ол акшаның кұнсыздануы мен тауар бағаларының өсуі тұрғысында түсіндіріліп келді. Әлі де біркатар шетелдік авторлар инфляцияны экономикада бағаның жалпы деңгейінің артуы ретінде анықтайды. Алайда инфляцияның тауар бағасының өсуінде көрінгенімен оны тек таза ақша феноменіне жатқыза салуға болмайды. Бұл рыноктық шаруашылыктың түрлі сфераларындағы ұдайы өндірістің сәйкессіздігінен туатын күрделі әлеуметтік-экономикалык құбылыс. Инфляция әлемнің көптеген елдеріндегі экономиканың қазіргі дамуының ең өткір проблемаларының бірі болып есептеледі.
Инфляцияның себептері
Инфляцияның себептері
Мелекеттік бюджеттің тапшылығы
Қоғамдық өндірістің үйлесімсіздігі
Айналысқа ақшаны артық шығару
Экономиканы монополиялау
Инфляцияның себептері
Бүгінде инфляция бағаның өсуі нэтижесінде ақшаның сатып алу жарамдылығының күлдырауымен ғана емес, сонымен бір-ге елдің экономикалык дамуының жалпы колайсыз ахуалымен де байланысты. Инфляцияга өндіріс пен өткізу сферасындағы әр түрлі факторлар тудырған өндіріс үдерісінін қарама-қайшылықтары себепші болады. Инфляцияның эуел бастағы се-бебі - үлттық шаруашылыктың түрлі сфераларындағы жинақтау мен тұтыну, сүраным мен ұсыным, мемлекеттің кірістері мен шығыстары, айналыстағы ақша массасы мен шаруашылықтың ақшаға кажеттілігі арасындағы алшақтықтар.
Бүгінде инфляция бағаның өсуі нэтижесінде ақшаның сатып алу жарамдылығының күлдырауымен ғана емес, сонымен бір-ге елдің экономикалык дамуының жалпы колайсыз ахуалымен де байланысты. Инфляцияга өндіріс пен өткізу сферасындағы әр түрлі факторлар тудырған өндіріс үдерісінін қарама-қайшылықтары себепші болады. Инфляцияның эуел бастағы се-бебі - үлттық шаруашылыктың түрлі сфераларындағы жинақтау мен тұтыну, сүраным мен ұсыным, мемлекеттің кірістері мен шығыстары, айналыстағы ақша массасы мен шаруашылықтың ақшаға кажеттілігі арасындағы алшақтықтар.
Инфляцияның ішкі жэне сыртқы факторларын (себептерін) айыра білу қажет. Ішкі факторлардың арасында акшаға жатпайтын және ақшалай - монетарлык факторларды белуге болады. Акшага жатпайтындары - бүл шаруашылық сәйкестігінің бүзылуы, экономиканың циклдік дамуы, өндірістің монополиялануы, инвестициялардың теңгерімсіздігі, элеуметтік-саяси сипаттағы ерекше жағдайлар жэне басқалары.
Инфляцияның ішкі жэне сыртқы факторларын (себептерін) айыра білу қажет. Ішкі факторлардың арасында акшаға жатпайтын және ақшалай - монетарлык факторларды белуге болады. Акшага жатпайтындары - бүл шаруашылық сәйкестігінің бүзылуы, экономиканың циклдік дамуы, өндірістің монополиялануы, инвестициялардың теңгерімсіздігі, элеуметтік-саяси сипаттағы ерекше жағдайлар жэне басқалары.
Рыноктық экономика кезінде қаржы инфляциялық үдеріске біркатар факторлар арқылы айтарлықтай әсер етеді (инфляциялық үдерістерді күшейте түседі).
Рыноктық экономика кезінде қаржы инфляциялық үдеріске біркатар факторлар арқылы айтарлықтай әсер етеді (инфляциялық үдерістерді күшейте түседі).
Бірінші фактор - мемлекет шығыстарының өсуі, бүл ерекше төлей алушылык сұранымының артуына жеткізеді, сөйтіп тікелей баға белгілеуге әсер етеді. Тауарлар мен қызметке бағаның көтерілуіне байланысты ақшанаң кұнсыздануы бюджет шығыстарының көбеюіне соқтырады, ал оның кірістері, ең алдымен салыктық түсімдер кажеттіліктен артта калып қояды.
Екінші фактор - табысқа (пайдаға) салынатын салықтың көбеюі. Салықтың едәуір бөлігі баға механизмі аркылы тұтынушыға ауысады және рыноктағы бағаның көтерілуінің басты себебі болады.
Екінші фактор - табысқа (пайдаға) салынатын салықтың көбеюі. Салықтың едәуір бөлігі баға механизмі аркылы тұтынушыға ауысады және рыноктағы бағаның көтерілуінің басты себебі болады.
Үшінші фактор - бюджеттердің ұзақ уақытты тапшылықтары (өндірістік емес шығындардың неғұрлым өсуімен байланысты). Бұл инфляциялық сипаттағы шараларды мемлекеттік бюджет аркылы қаржыландырудың ауқымын реттеуді, мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың әдістерін қарастыруды қажет етеді.
Үшінші фактор - бюджеттердің ұзақ уақытты тапшылықтары (өндірістік емес шығындардың неғұрлым өсуімен байланысты). Бұл инфляциялық сипаттағы шараларды мемлекеттік бюджет аркылы қаржыландырудың ауқымын реттеуді, мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың әдістерін қарастыруды қажет етеді.
Ақшаның күнсыздануы және бағанын көтерілуі бюджет шығыстарының көбеюіне, мемлекеттің шынайы кірістерінің төмендеуіне, салык ауыртпалыгының күшейту кажеттігіне, мемлекеттік бюджет тапшылығынан болатын мемлекеттік борыштың өсуіне ұрындырады.
Ақшаның күнсыздануы және бағанын көтерілуі бюджет шығыстарының көбеюіне, мемлекеттің шынайы кірістерінің төмендеуіне, салык ауыртпалыгының күшейту кажеттігіне, мемлекеттік бюджет тапшылығынан болатын мемлекеттік борыштың өсуіне ұрындырады.
Ақшаның кұнсыздануы және бағанын көтерілуі бюджет шығыстарының көбеюіне, мемлекеттің шынайы кірістерінің төмендеуіне, салык ауыртпалыгының күшейту кажеттігіне, мемлекеттік бюджет тапшылығынан болатын мемлекеттік борыштың өсуіне ұрындырады.
Ақшаның кұнсыздануы және бағанын көтерілуі бюджет шығыстарының көбеюіне, мемлекеттің шынайы кірістерінің төмендеуіне, салык ауыртпалыгының күшейту кажеттігіне, мемлекеттік бюджет тапшылығынан болатын мемлекеттік борыштың өсуіне ұрындырады.
Инфляция өндірістік сфераға, халықтың көптеген жігінің материалдық жағдайына, инвестициялык кызметке қауіпті әсер етеді.
Инфляция өндірістік сфераға, халықтың көптеген жігінің материалдық жағдайына, инвестициялык кызметке қауіпті әсер етеді.
Тауарлар мен қызметтерге бағаның өсуінде түлғаланған ақшаның сатып алуға жарамдылығының кұлдырауы, баға құрылымының өзгеруі халықтың, әсіресе төмен, сондай-ақ тіркелген табыстар алатын оның жіктерінің материалдык жағдайын түсіреді.
Қорытынды Бағаның көтерілуінен халықтың атаулы табыстары өсуінің артта калуының нәтижесінде қысқарады. Табыстардың үнемі инфляциялық кұнсыздануы халықтың жаңа массасын кедейлік шегінің сыртында қалдырады. Өндірістің қысқаруы жүмыссыздар санының өсуі есебінен әлеуметтік жайсыз жағдайдың үдерісін күшейтеді; оларды ұстау мемлекетке ауда-рып салынады, ал мемлекет өз кезегінде мемлекет кірістерінің құнсыздануымен және шығыстарының, соның ішінде әлеуметтік мұқтаждарға көбеюімен байланысты қиыншылықты бастан кешеді.
Қорытынды Бағаның көтерілуінен халықтың атаулы табыстары өсуінің артта калуының нәтижесінде қысқарады. Табыстардың үнемі инфляциялық кұнсыздануы халықтың жаңа массасын кедейлік шегінің сыртында қалдырады. Өндірістің қысқаруы жүмыссыздар санының өсуі есебінен әлеуметтік жайсыз жағдайдың үдерісін күшейтеді; оларды ұстау мемлекетке ауда-рып салынады, ал мемлекет өз кезегінде мемлекет кірістерінің құнсыздануымен және шығыстарының, соның ішінде әлеуметтік мұқтаждарға көбеюімен байланысты қиыншылықты бастан кешеді.
